Kiezer, maak een eind aan tien jaar ruttocratie

VVD-leider Mark Rutte komt al tien jaar op voor de zakkenvullers, graaiers en belastingontwijkers, meent cultuurhistoricus Thomas von der Dunk. Wanneer zien de ‘hardwerkende Nederlanders’ dat zij daarvan de dupe zijn en stemmen ze Rutte weg?

Het was het meest verbijsterende bericht in de Volkskrant vorige week: Ahold Delhaize-topman Frans Muller ziet zijn jaarinkomen stijgen van vier naar zes miljoen, omdat, aldus het jaarverslag ter legitimatie van zijn extra bonus, hij de prestatiedoelen voor zijn beloning niet alleen heeft gehaald, maar zelfs heeft overtroffen. Het supermarktconcern heeft 2020 namelijk bovenmatig goed gescoord – doordat de overheid vanwege corona een groot deel van de concurrentie had uitgeschakeld.

Wat is dat voor een pervers automatisme, dat kennelijk door niemand in de bedrijfstop meteen als ongepast is geblokkeerd? Tenzij het coronavirus door Ahold op de markt is gebracht, heeft dat ‘succes’ toch niets te maken met beleidsmatige verdiensten van de bestuursvoorzitter?

Bonanerend gegraai

Dat we dit kennelijk normaal zijn moeten gaan vinden, en dat meer dan een decennium na de bankencrisis die ons bijna bankroet deed gaan het bonanerende gegraai binnen multinationals maar ongegeneerd door blijft gaan, geeft aan hoe diep de morele kanker het van neoliberalisme ook in de Benelux is ingesleten.

Voor Nederland vertaalt zich die morele kanker in tien jaar ruttocratie – in een premier die angstvallig elke fiscale aanpak van zulk gegraai vermijdt, zoals hij ook in het algemeen vanwege ‘het investeringsklimaat’ elke aanpak van Nederland als belastingparadijs voor grootverdieners frustreert.

Een premier, die tot voor kort, op instigatie van zijn oude werkgever Unilever, wèl de ‘noodzaak’ van de afschaffing van de dividendbelasting voor rijke aandeelhouders tot diep in zijn vezels voelde, maar die van de verhoging van het minimumloon niet, zodat zakkenvuller Frans Muller nu driehonderdmaal zoveel als zijn vakkenvullers verdient.

Een premier, wiens partij zich, nadat zij eventjes braaf voor de ‘helden van de zorg’ had meegeklapt, vervolgens tegen een structurele inkomensverbetering van de zorgmedewerkers keerde.

Woekerhuren

Een premier, wiens partij de volkshuisvesting had opgedoekt, zodat zelfs middeninkomens in diverse steden geen betaalbare woning meer kunnen krijgen, omdat – investeringsklimaat – buitenlandse beleggingsfondsen geen strobreed in de weg gelegd wordt en die nu voor koopwoningen woekerhuren kunnen vragen. Miljoenenprojectontwikkelaar Cor Zadelhoff faciliteert intussen gratis donateursdiners voor de VVD. Ook die verwacht daar natuurlijk iets voor terug.

Een premier, wiens partij er als geen ander voor gezorgd heeft dat – niets ‘opkomen voor de hardwerkende Nederlander’! – noeste arbeid veel zwaarder belast wordt dan rijkeluisvermogen, omdat middels pretbox 2 ook een feitelijk miljonairsinkomen als dividend of winst witgewassen kan worden, zoals Johan Heilbron 6 maart in een uitstekend stuk in NRC uit de doeken deed.

Een premier, wiens partij de rechtsbijstand heeft afgebroken, zodat de slachtoffers van de toeslagenaffaire nog extra machteloos stonden tegenover een heksenjacht die mede op etnische profilering was gebaseerd. Een jacht, waarvoor Rutte als staatssecretaris van Sociale Zaken al het groene licht had gegeven en ooit een gerechtelijke veroordeling aan zijn broek heeft gekregen.

Meedogenloos streng

Het gaat hier om een uit – door de VVD altijd bejubelde – meedogenloos strenge aanpakken voortkomende affaire, waarvoor hij alleen maar geen pijnlijke verantwoording in de Kamer heeft hoeven afleggen, omdat hij zijn kabinet bijtijds in de berm had geparkeerd opdat hij gewoon weer als lijsttrekker op kon gaan.

Daarmee geconfronteerd, was Ruttes reactie: er was tijdens zijn premierschap ook van alles wèl goed gelopen. Alsof een rijexamenkandidaat die, na de auto zelf onklaar te hebben gemaakt, tegen een boom is geknald, zegt: ja, maar die slalom om die andere drie andere bomen heen, die was toch heel geslaagd?

Om de economische schade van de coronacrisis te bezweren, trekt ook de VVD inmiddels miljarden uit, waardoor Nederland over een paar jaar tegen een Griekse schuldenberg aankijkt – eentje die tevens hoger is dan die waarin de programma’s van de, altijd gretig als spilziek weggezette, linkse partijen resulteren.

De reden: de VVD weigert de megawinsten van multinationals extra te belasten, die van een decennium ruttocratie zodanig hebben geprofiteerd dat Frans Muller er nu met zes miljoen vandoor kan gaan. Die weigering betekent dus dat straks de hardwerkende Nederlanders ervoor op mogen draaien.

Over 40 jaar

Ja, in 2060 (!) schijnen we er met de VVD-lijn financieel beter voor te staan. Maar wie durft serieus nu de economische situatie over veertig jaar te voorspellen? Hoe houdbaar zijn zulke voorspellingen uit 1980 voor 2020 gebleken? In zo’n lange periode komt er gegarandeerd te veel onverwachts tussendoor – aan oorlogen, opstanden en maatschappelijke ontwikkelingen, of anders een nieuwe pandemie.

Wat zich daarentegen, anders dan zulke ontwikkelingen, wel met natuurkundige wetmatigheid laat voorspellen, is de klimaatverandering – en voor dat examen zakt de VVD geheel. Dat zij het niet aandurfde om haar programma daarop te laten doorrekenen is veelzeggend. Zij negeert de conclusie van de commissie-Remkes – ‘niet alles kan’ – en kiest, te schijterig om de eigen stikstofwalmen producerende achterban de wacht aan te zeggen, van vliegverkeer tot varkensstal voor terugkeer naar de milieuvervuilende oude economie. Die verbeteren is dan voor later.

Dat is, alsof je na het afbranden van je huis zegt: ja, dat rieten dak was inderdaad brandgevaarlijk, maar ik ga dat toch eerst reconstrueren en pas later wel eens door een veiliger vervangen. Met de zeespiegelstijging voor ogen wordt het hoog tijd dat de kiezer het electorale dak van het VVD-kaartenhuis in vlammen zet, voordat ons land straks dankzij voortgezette ruttocratie letterlijk verzuipt.

_{Thomas von der Dunk is cultuurhistoricus.}