Komen er nieuwe verkiezingen naar aanleiding van de Ollongren notities?

Afgelopen week bleek dat minister van Binnenlandse Zaken en verkenner van de huidige formatie Kaisja Ollongren positief was getest op het coronavirus. Om de andere verkenner Annemarie Jorritsma niet ook te besmetten haastte Ollongren zich naar huis om daar de verkenning verder voort te zetten. In die haast werd ze gefotografeerd. Die fotograaf legde enkele notities vast van de verkenning. En van die notities schrok Nederland hevig. Links en rechts.

Want op de pagina met de kop “wensen D66 en VVD” stond geschreven “Omtzigt functie elders”. Direct werd gespeculeerd wat “functie elders” zou kunnen betekenen. Zelf geven de verkenners Jorritsma en Ollongren de media de schuld, die de afgelopen weken zouden hebben gespeculeerd dat Omtzigt uit zou zijn op een andere betrekking. Maar daar is naar een onderzoek van Nieuwsuur niets van gebleken. Alles wijst erop dat het een wens van de VVD was om het immens populaire CDA Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt te verwijderen. Omtzigt bracht immers samen met SP Tweede Kamerlid Renske Leijten de Toeslagenaffaire aan het licht. Een zaak waarin voornamelijk VVD politici hadden geblunderd. Toch moest uiteindelijk PvdA Tweede Kamerlid Lodewijk Asscher aftreden nadat voornamelijk de rechtse media hadden gewezen naar Asscher en niet naar Rutte, die al tien jaar eindverantwoordelijke is. Toch nam Rutte verantwoordelijkheid en zijn Kabinet Shell I (Rutte 3) trad af. Een ingecalculeerd risico, zo bleek later. Een toneelstukje voor de bühne. Een gecoördineerde noodlanding.

Met het aftreden van Asscher leek de weg vrij voor Rutte om fluitend naar de overwinning te wandelen en na een eclatante verkiezingsoverwinning zorgeloos aan een vierde termijn als minister president te beginnen. Dat was ook zo. Maar toen kwamen de notities van Ollongren naar buiten waaruit bleek dat D66 en VVD graag wilden dat Pieter Omtzigt uit beeld zou verdwijnen. Aangezien D66 en haar leider Sigrid Kaag vrij weinig last van Omtzigt hadden gehad kon er maar één dader zijn: minister president Rutte had om het aftreden van Omtzigt gevraagd. Een premier die vraagt om het aftreden van een gekozen volksvertegenwoordiger (Omtzigt kreeg op 17 maart meer dan 300.000 stemmen) kan worden bestempeld als een unicum in de Nederlandse parlementaire geschiedenis.

Maar het is een ook ondemocratisch en daarom strafbaar. Vandaar dat de afgelopen week stemmen op gingen om de verkiezingen van 17 maart opnieuw te houden. Hier konden Rutte en de VVD immers niet mee wegkomen. Ook de campagneleider van de VVD, Henry Kruithof, speculeerde afgelopen week (week 12) openlijk over nieuwe verkiezingen.

Voor nieuwe verkiezingen zal in eerste instantie fraude moeten worden aangetoond. FvD beweert (geheel volgens het Trump scenario) dat er fraude is gepleegd en is er vast van overtuigd dat ze recht heeft op twaalf dan wel 20 zetels in de plaats van de huidige acht. Toch zal ook FvD niet staan te springen om herverkiezingen. Voor herverkiezingen is een twee derde meerderheid in de Eerste- en Tweede Kamer nodig. Van die twee derde maakt de VVD een substantieel deel uit en die zullen als winnaar van de afgelopen verkiezingen zeker niet zomaar akkoord gaan. D66 is in jaren niet zo groot geweest als nu (24 zetels) en heeft bij herverkiezingen alleen maar te verliezen. Ook de ultrarechtse partijen JA21 en FvD en de kleine partijen BBB, Bij1 en VOLT zullen niet staan te springen om herverkiezingen. Zij kwamen na een tumultueuze verkiezingsstrijd meteen in de Tweede Kamer en zullen bij herverkiezingen waarschijnlijk verdwijnen. Waarschijnlijk zullen alleen de verliezers (PvdA, SP, GroenLinks, CDA en PVV) voor nieuwe verkiezingen zijn. Maar door hun kleine omvang maken zij geen verschil uit.

Hooguit als Rutte schuldig wordt bevonden dan zal hij moeten aftreden en dan zal de nummer twee van de VVD, Helma van Ark, zijn plaats innemen. Maar dat is juist het probleem bij Rutte en de VVD: iedere keer als Rutte een blunder begaat dan vangt een ander de klappen op.