Ons wekelijkse overzicht over het (gebrek aan) EU-beleid van de afgelopen periode.
In het kort: het geschil met Polen over EU-wetgeving en justitiële hervormingen escaleert; de coronacrisis is terug, een breuk met Turkije kon afgelopen maandag maar met moeite worden vermeden en de EU zal geen oplossing vinden voor de energiecrisis – echter: Rusland helpt. We lopen de zaken puntgewijs af.
Afgaande op wat we in de mainstream media lazen was het op europees vlak een rustige week. De EU-top is voorbij, iedereen heeft zich voorbereid op de G20-bijeenkomst en op COP26 – de klimaatconferentie in Glasgow.
Dinsdag faalden de energieministers in hun poging om een oplossing te vinden voor de energiecrisis. Gelukkig kondigde Rusland aan het einde van de week aan dat het de gasvoorraden van de EU al aanvullen – een bericht waaop de (speculatieve) marktprijzen daalden.
De door de Europese Commissie gepresenteerde “gereedschapskist” bevat een lijst van maatregelen op korte en middellange termijn, maar die bestonden al lang voor de lidstaten en verschillende van hen hebben die al geïmplementeerd om de prijsstijging te beteugelen. Het zijn vooral hulpprogramma’s die in eerste instantie de “energiearmen” moeten redden, maar waarbij blijkt dat eigenlijk iedereen uit de subsidieruif vreet.
Het zijn zoals gebruikelijk weer acties van de onderlinge EU-lidstaten en zoals zo vaak doet Brussel niets tegen de schaarste en de speculaties op de gas- en elektriciteitsmarkt. Regeringen zoals die van Spanje, Frankrijk, Tsjechië, Griekenland en Roemenië stellen echter dat Brussel niet proactief genoeg is om de stijgende prijzen te beteugelen. Ze vrezen dat deze energiecrisis het economische herstel na de pandemie in gevaar kan brengen en zelfs sociale onrust kan veroorzaken, vergelijkbaar met de gele-hesjes-beweging in Frankrijk.
Inmiddels zijn er nogal wat politici die menen dat de coronacrisis terug weer terug is – gewelddadiger dan voorheen, ondanks de zogenaamd zo succesvolle vaccinatiecampagnes. Maar Brussel en vooral Duitsland zijn niet voorbereid, de Duitse “stoplicht”-coalitie is zelfs van plan om te versoepelen. De Europese Commissie had in het begin twee doelstellingen: de coronacrisis te boven komen door middel van een europabrede gecoördineerde vaccinatiecampagne – en mensen in staat stellen weer een normaal leven te leiden, met open grenzen en zonder discriminerende regels. Dat wat betreft het officiële verhaal. Gezegd werd dat de gezondheidsbescherming en de fundamentele vrijheden moeten in EU-landen moet worden gegarandeerd, maar daar zijn we verder van verwijderd dan ooit – ondanks het zichzelf op de borst klopen vanuit Brussel over “hun” aanpak.
In Brussel werd in de zomer gezegd dat 70 procent van de volwassenen in de EU al een vaccinatie had gekregen en daarmee de eerste “mijlpaal” had bereikt. De EU-commissie liet ook weten dat ook de EU-vaccinatiekaart zijn waarde heeft bewezen. Maar ook hier blijkt dat er veel te veel is beloofd. Met name in Oost-Europa is de beoogde vaccinatiegraad nog niet gehaald. In Roemenië neemt de “vierde golf” catastrofale vormen aan, met overvolle ziekenhuizen en veel doden. De Europese Commissie heeft de uitvoering van de vaccinatiecampagne niet beoordeeld en gehandhaafd. Ze vertrouwden op de statistieken en de goodwill van de lidstaten die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering.
Dat was een fout. Zelfs in Duitsland is het percentage van 70 procent nog niet in alle deelstaten gehaald. En zelfs in landen die de doelstelling hebben gehaald – zoals ons land en België – lopen de coronacijfers (lees: de positief getesten – niet mensen die corona hebben) nu weer op. In sommige gevallen worden de incidenties opnieuw bereikt zoals in april, toen slechts een minderheid van de bevolking werd gevaccineerd. Blijkbaar werkt de vaccinatie niet zoals verwacht – de Deutsche Führerin van de Europese Commissie Ursula von der Leyen had hoge verwachtingen gewekt. Mensen werd voorgehouden (niet alleen door haar, maar door zo goed als alle regeringsleiders en handlangers) dat ze met een volledige vaccinatie goed en duurzaam beschermd zouden zijn tegen COVID-19.
Nu is aangetoond dat het effect na zes maanden verdwijnt.
Het aantal positief getesten neemt toe – ook en vooral mensen die het “vaccin” van Biontech/Pfizer toegediend hebben gekregen, de prik die de voorkeur heeft van de Europese Commissie. Nu zou het een “booster”-vaccinatie moeten volgen – maar dat is slechts een vage hoop.
Klagen bij de Europese Commissie is niet mogelijk – die handelt “slechts” namens de lidstaten en heeft fabrikanten een licentie gegeven, met clausules in de aanbestedingscontracten die geheim worden gehouden. Zie de video van gisteren op onze site. Elke week weer blijkt dat het niet alleen bij onze overheid een puinzooi is, maar ook in Brussel. De niet-democratisch gekozen “leiders” dwalen maar gedachtenloos rond op een apenrots met driesterrenrestaurant.
Von der Leyen en Timmermans dachten een mooi punt te kunnen maken door het Europees nepparlement met onmiddellijke ingang te verplichten een werkverbod in te voeren voor niet-gevaccineerde parlementsleden. Dat heeft namens hen de Italiaan Sassoli verordonneerd. We vragen ons af of het wel verenigbaar is met het EU-recht.
De coronacommunicatie in de EU raakt steeds meer los van de realiteit. Terwijl de ziekenhuizen in Roemenië instorten en België een “vierde golf” vreest, viert commissiechef Von der Leyen nieuwe successen – het exporteren van vaccins over de hele wereld. Er is weer een “mijlpaal” bereikt, zei Von der Leyen in perfect Denglish. De EU heeft de afgelopen tien maanden wereldwijd meer dan een miljard doses vaccin geëxporteerd. Pfizer zal tevreden zijn over zoveel europese bereidwilligheid (en geld). “Vaccins die in de EU zijn gemaakt, zijn verzonden naar meer dan 150 landen op elk continent – van Japan tot Turkije, van het Verenigd Koninkrijk tot Nieuw-Zeeland, van Zuid-Afrika tot Brazilië.” Ook in Europa loopt volgens haar alles volgens plan. Meer dan 75% van de volwassenen in de EU is nu volledig gevaccineerd.
Ook hier zit ze weer te raaskallen. Onlangs kwam naar voren dat de officiële cijfers van het EU-agentschap ECDC niet overeenkomen met de werkelijkheid – er zijn inconsistenties geweest in ten minste één land (Denemarken). Daarnaast helpt een goed gemiddelde helemaal niet als sommige EU-landen ver achterblijven. In Roemenië is slechts ongeveer 30 procent van de bevolking volledig gevaccineerd. Daar “storten de ziekenhuizen in”, als we de mainstream media moeten geloven. En dan hebben we het niet over India (waar met succes het spotgoedkope ivermectine wordt ingezet), maar over een land midden in Europa. Maar daar zegt Von der Leyen niets over – de EU heeft immers noodhulp naar Roemenië gestuurd…. alleen veel te laat en te weinig. Met uitzondering van het kleine Caribische eiland Santa Luca sterven – volgens officiële cijfers – nergens anders ter wereld meer mensen aan Covid-19 dan in Roemenië.
Intussen wordt er al nagedacht over een derde prik, de zogenaamde “Booster” (de naam is waarschijnlijk ontleend aan het feit dat Pfizer haar winst opgestuwd wil hebben) – en dat terwijl er in de EU toch massaal is gevaccineerd. Maar kennelijk is – zols we daarnet al vertelden – de werking van het vaccin toch niet zo goed als werd voorgespiegeld.
Bij de burgerlijke vrijheden is de situatie enigszins anders. De Europese Commissie is hier verantwoordelijk – niet alleen voor de vrijheid van reizen in het Schengengebied, maar ook voor de basisrechten van de burgers in alle lidstaten. Maar ook hier werd te veel beloofd en te weinig afgedwongen. “Back to Schengen” was de slogan van de Europese Commissie, of “ReopenEU” (er is zelfs een website voor).
Maar er zijn nog steeds reisbeperkingen en de grondrechten van de burgers worden in rap tempo afgebroken.
Bovendien werd in lidstaten hun eigen variant van de EU-vaccinatiekaart ingevoerd – om de toegang tot restaurants, bioscopen of zelfs kantoren en andere werkplekken te beperken, zoals in Italië. Mensen die niet zijn ingeënt, worden gediscrimineerd, ook inons land. Maar daar zegt de Europese Commissie niets over. Als het gaat om LHBT-rechten in Hongarije of justitiële hervormingen in Polen willen ze wel in actie komen, maar als het gaat om burgerrechten in de coronacrisis duiken ze weer weg.
Frankrijk was het eerste grote EU-land dat het Europese vaccinatiecertificaat gebruikte om de vaccinatiedruk te verhogen. Nu wordt het systeem uitgebreid en blijft de noodtoestand gelden. Dienovereenkomstig zou in Frankrijk de noodtoestand moeten gelden tot 31 juli 2022 – ondanks de hoge vaccinatiegraad en de afnemende (vermeende) pandemie. Daarnaast wordt er het nationale “gezondheidspaspoort” verlengd. Het wordt gebruikt in restaurants, cafés, bioscopen, enz. en beperkt enorm de vrijheid van degenen die niet zijn gevaccineerd. Tienduizenden Fransen gingen in de zomer de straat op tegen hun “pass sanitaire”.
Italië verbiedt mensen om te gaan werken zonder bewijs van Covid-status, met ingang van 15 oktober 2021. Slovenië heeft mensen verboden om te winkelen of zelfs brandstof te kopen zonder een Covid-paspoort. Sinds 25 september 2021 is een QR-code of de CoronaCheck-app wettelijk verplicht voor toegang tot verschillende soorten openbare gelegenheden in ons eigen land. De introductie van deze Covid-paspoorten is vrijwel vlekkeloos verlopen; een groot deel van de Nederlandse bevolking gebruikt de app of een QR-code om toegang te krijgen tot een café of congres. De pseudowet op social distancing is geschrapt, maar de herfst komt eraan en we zien het aantal ziekenhuisopnamen omhoogschieten – net zoals ieder jaar het geval is met het begin van het griepseizoen. En dan zit onze overheid ook nog met heel wat covid-prikken van de verschillende producenten in de maag omdat er veel te veel gekocht zijn en ze minder effectief zijn gebleken dan beweerd.
De situatie in verschillende landen – en Nederland is daarop geen uitzondering – is dus dat je toegestane deelname aan de samenleving afhankelijk is van een app op een elektronisch apparaat. Centraal gezien zijn mensen dus afhankelijk van technologie onder toezicht van de overheid. Dit geeft de overheid controle over een oceaan van gestructureerde, real-world gegevens over burgers. Het is verre van zeker dat deze landelijke apps ooit weer uit de lucht zullen worden gehaald: voorbeelden zijn legio van “tijdelijke overheidsmaatregelen” die uiteindelijk nogal permanent werden. Natuurlijk zijn er veel inventieve uitbreidingen van de vereiste voor de Covid-status te bedenken – het zou kunnen worden gekoppeld aan paspoorten, rijbewijzen, enz. – en deze mogelijke (toekomstige) koppeling is ongekend in de geschiedenis.
Als we Covid-paspoorten beschouwen vanuit het perspectief van het Nederlandse kinderbijslagschandaal, dan zouden de vragen die we moeten stellen zijn: wat kan er gebeuren als dezelfde immorele groep ambtenaren die ons het toeslagenschandaal hebben gegeven, onze gegevens in handen krijgen? En: wat als ze met één druk op de knop mensen kunnen wegpoetsen waar ze een hekel aan hebben? Is het wenselijk dat de rijksoverheid zo’n hoeveelheid macht over haar burgers krijgt?
Regeringen, hun ministeries en de mainstream media lijken betrokken te zijn bij een gecoördineerde propagandacampagne. Het doel is om het publiek ervan te overtuigen dat elementen binnen de anti-lockdown, pro-vrijheidsbeweging radicaliseren. Er wordt met name een verhaal gecreëerd om de zogenaamde “anti-vaxxers” de schuld te geven. Het bewijsmateriaal dat wordt aangeboden om deze litanie van beschuldigingen te staven, is zwak tot niet-bestaand. Deze modus operandi lijkt op eerdere propaganda-operaties om de publieke perceptie van een dreiging te creëren.
Daarnaast staan regeringen over de hele wereld te popelen om de sociale media aan banden te leggen. Het betekent in feite niets anders dan mensen die informatie delen, hen die mogelijkheid via het internet moeilijker te maken. Bijvoorbeeld mensen die de beleidsreactie op de beweerde Covid-19-pandemie in twijfel trekken, maar het zet de deur open naar meer vormen van censuur. Daarnaast blijken overheden ook niet terug te deinsen voor het gebruik van false flag operaties: het inzetten van eigen “pionnen” om bijvoorbeeld een aanval te kunnen toeschrijven aan anti-vaxxers of anti-lockdown-demonstranten zou de staatsbelangen meer ten goede komen dan welke andere partij dan ook.
Het lijdt geen twijfel dat een grote minderheid van de mensen erg boos is over de reacties van het regeringsbeleid op Covid-19. Recente gewelddadige botsingen in Australië tonen de vluchtigheid van de situatie aan. Maar het gebruik van wapens, gepantserde voertuigen en extreem geweld in Australië, zoals we ook in Frankrijk en elders hebben gezien, werd vooral ingegeven door de staatsautoriteiten. Het is ook gebleken dat mensen die de beleidsreactie van Covid-19 in twijfel trekken, worden belasterd en aangevallen door de mainstream media en politici. Ze zijn bekritiseerd met denigrerende etiketten die er voortdurend op zijn aangebracht, zoals “anti-vaxxers”, “complottheoretici”, “Covid-ontkenners”, “wappies”, “a-sosialen” en zelfs “extremisten”.
De socialemediabedrijven werken samen met ministeries en wetgevende machten om alle kritiek van sceptici zoveel mogelijk te censureren. Hun meningen worden gemarginaliseerd in wat duidelijk een gecoördineerde inspanning is om hun meningen uit het reguliere discours te verdrijven. Ze zien hun zorgen zelden of nooit eerlijk vertegenwoordigd in de mainstream media. In talk=shows wordt meestal niet gedebatteerd, maar gesproken tussen gelijkgestemden. Misschien wel het meest irritante is dat het wetenschappelijke, medische en statistische bewijs dat critici aanleveren nauwelijks wordt erkend, laat staan dat er redelijkerwijs over wordt gedebatteerd, in het publieke domein.
Het enige dat telt is het bewijs. De meningen van de (vertegenwoordigers van de) mainstream media, en ook die van de zogenaamde alternatieve media, zijn niet relevant. Alleen het bewijs kan ons naar de feiten leiden – en alleen de feiten kunnen de waarheid onthullen. Voordat we geloven wat ons wordt verteld, zou iedereen zelf de bewijzen moeten onderzoeken en geen overhaaste conclusies trekken op basis van verhalen.
De toename van onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting in onze zogenaamde westerse democratieën voedt onvermijdelijk woede en wrok. In zo’n koortsachtige omgeving is het mogelijk dat een kleine minderheid agressief, zelfs gewelddadig zal reageren – een somber scenario waar wij persoonlijk wel degelijk rekening mee houden (afgaande op gebeurtenissen in het buitenland).
Maar goed, we hebben ook nog de constitutionele crisis met en rond Polen die vooralsnog onopgelost blijft. Hoewel het hoofd van de Europese Commissie, Von der Leyen, een mogelijke uitweg schetste, is het geschil geëscaleerd – nu klaagt het Europees nepparlement ook de Commissie zelf aan. Omdat de Europese Commissie te weinig doet, hebben de EU-parlementsleden een rechtszaak aangespannen wegens nalaten. Ondertussen is de Poolse regering op ramkoers om de confrontatie met België aan te gaan.
De EU-Commissie wordt voor het Europese Hof van Justitie gedaagd omdat het nog geen nieuwe verordening heeft toegepast om schendingen van de rechtsstaat in EU-landen te bestraffen. Recentelijk heeft de juridische dienst van het parlement de klacht op verzoek van parlementvoorzitter David Sassoli ingediend bij het Hof van Justitie in Luxemburg, aldus een woordvoerster van het parlement. Het is een klap in het gezicht van Ursula von der Leyen. Het laat maar weer eens zien dat de EU-elites hopeloos verdeeld zijn als het om Polen gaat.
Alsof we nog niet genoeg zorgen hadden komt nu ook de Taiwanese crisis tot een hoogtepunt. Ook hier volgt de Europese Unie de orders uit de VS slaafs op en bereidt zij een breuk voor met haar eerdere “één-China”-beleid (die de Volksrepubliek China erkent als de enige wettelijke regering). Dit leidt tot verdere spanning. Kort voor de G20-bijeenkomst waarschuwde de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi het Westen zich niet te “bemoeien” met de kwestie Taiwan. De VS en de EU zouden hiervoor “een prijs” betalen.
Terwijl de relatie met China merkbaar verkoelt, zoekt de EU dus toenadering tot Taiwan. Minister van Buitenlandse Zaken Joseph Wu kwam naar Brussel voor een “geheim” bezoek en de EP-leden zullen spoedig naar het eiland vliegen. De VS wrijven zich in de handen bij het zien van zoveel naïviteit.
Washington speelt al geruime tijd de Taiwanese kaart om China in het defensief te plaatsen. De Amerikanen zetten vraagtekens bij het één-China-beleid dat ze ooit voerden en het min of meer in het geheim bewapenen van Taiwan. De EU volgt heel snel – ook al presenteert ze het natuurlijk heel anders. Het redelijk geheime en zogenaamd “informele” bezoek van Wu zou alleen over handelsbeleid gaan; Brussel is vooral geïnteresseerd in halfgeleiders uit Taiwan. Zegt men. En als binnenkort een handvol europarlementariërs naar het eiland vliegt, gaat het officieel over “nepnieuws” en desinformatie. Daar is sinds kort een aparte commissie voor in het Europees nepparlement – en die wil haar “knowhow” doorgeven.
In het licht van China’s aanhoudende “militaire wapengekletter” jegens Taiwan nemen de VS en hun westerse bondgenoten nu een hardere houding aan ten opzichte van China en vergroten ze de steun voor Taiwan.
Wat deze zaak betreft hebben we vooral te maken met desinformatie uit de VS. De Amerikanen hebben onlangs beweerd dat Chinese jachtpiloten het luchtruim van Taiwan binnenkomen met “recordaantallen” en met agressieve bedoelingen. In werkelijkheid gaat het om een door Taiwan zelf gedefinieerd “luchtbewakingsgebied” dat zich tot ver buiten het Chinese vasteland uitstrekt. Maar zelfs mainstream media hebben de verkeerde voorstelling van zaken van het Pentagon overgenomen. Ook het handelsbeleid kan de nieuwe interesse in Taiwan niet echt verklaren. Handel met China is voor de EU duizend keer belangrijker dan een hypothetische uitwisseling van goederen met het afgescheiden eiland. In werkelijkheid gaat het over politiek, geopolitiek. En opnieuw blijkt het Europees nepparlement een “avant-garde” te zijn. De parlementsleden hebben een (niet-bindende) resolutie aangenomen waarin zij met de VS meegaan. Dit vereist niet alleen dat de Europese Commissie onderhandelingen aangaat over een investeringsovereenkomst. De parlementsleden willen ook een “kantoor van de Europese Unie in Taiwan” openen, een voornemen dat door Peking sterk veroordeeld is.
Hoe kan de EU er zeker van zijn dat Peking geen aanstoot zal nemen aan al die besprekingen? Het land kibbelt al met verschillende lidstaten over hun diplomatieke activiteiten met Taiwan, dat het ziet als een manier om de aanspraken van het eiland op een eigen staat te ondersteunen. De Tsjechische Republiek en Slowakije zijn gewaarschuwd voor vergelding, terwijl China al op gespannen voet staat met Litouwen nadat laatstgenoemde met Taiwan was overeengekomen om de facto ambassades in hun respectieve hoofdsteden te openen. Het is zaak dat alle partijen tot bedaren kmoeten omen om een militaire escalatie in de regio te voorkómen – een escalatie die nu al broeit.
Dan hebben we ook nog de moeilijke verstandhouding tussen de EU en Turkije. In het dispuut met NAVO-bondgenoot Turkije hebben de Amerikanen en Europeanen een meloen ingeslikt – omwille van de lieve vrede. De VS en de EU hebben de ambassadeurscrisis in Turkije bezworen – door te beloven zich niet te mengen in de interne aangelegenheden van het land. Sultan Erdogan heeft meer bereikt dan hij had durven hopen.
De versoepeling kwam met een tweet van de Amerikaanse ambassade in Ankara: “vanaf nu zal artikel 41 van het Verdrag van Wenen inzake diplomatieke betrekkingen worden nageleefd”, aldus de Amerikaanse missie. Dit artikel zegt dat diplomaten de wetten en regels van het ontvangende land gehoorzamen – en zich niet bemoeien met binnenlandse aangelegenheden. Dat is precies wat Erdogan wilde bereiken (en iets waaraan Amerikanen zich in principe niets van aantrekken). Dat hij een tiental ambassadeurs toch niet het land uit stuurt, is een kleine troost. Omdat de VS – en in haar kielzog ook de EU – hebben toegegeven kan Erdogan zich nu als winnaar presenteren – en hoeft niet bang te zijn voor nog meer economische turbulentie, die zeker zou hebben geleid tot de uitzetting van de westerse diplomaten.
De vraag die overblijft is waarom de VS toegeven – en waarom de EU zich verschuilt achter haar grote broer. Wat heeft Erdogan zo dringend nodig dat we hem moeten sparen? En waarom zou artikel 41 alleen van toepassing moeten zijn in Turkije – en niet ook in Rusland of China, waar het Westen zich dagelijks bemoeit met binnenlandse aangelegenheden? Of zou het iets te maken hebben met de angst van Brussel dat Erdogan de poorten naar Europa weer wagenwijd openzet?
Tenslotte: de EU kreeg in 2012 de Nobelprijs voor de vrede als erkenning voor “zes decennia van bevordering van vrede en verzoening” in Europa. In zijn dankwoord in Oslo zei de toenmalige voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, dat de wereld “kon rekenen op onze inspanningen om te strijden voor duurzame vrede, vrijheid en gerechtigheid”.
Nog minder dan een decennium later zet de EU twee grote stappen om haar defensiecapaciteit te versterken en militaire conflicten aan te gaan door regeringen buiten het blok op te leiden en uit te rusten. Te midden van de Covid-19-pandemie zijn deze ontwikkelingen onder de radar gebleven, maar ze vertegenwoordigen een aanzienlijke uitbreiding van het veiligheidsbeleid met verstrekkende gevolgen.
Vorig jaar december werd overeenstemming bereikt over een Europees defensiefonds (EDF) van 8 miljard euro, gericht op het ontwikkelen en verwerven van nieuwe wapens en technologie voor militairen in de EU en daarbuiten. De EU heeft eerder dit jaar ook de Europese vredesfaciliteit (EPF) gelanceerd, een mechanisme dat het vermogen van het blok zal vergroten om niet-Europese strijdkrachten over de hele wereld te voorzien van training en uitrusting – inclusief, voor het eerst, wapens. En dat noemt Brussel dus een vredesfaciliteit….
Frankrijk en Duitsland, de Europese Commissie en een meerderheid van de leden van het Europees Parlement hebben aangedrongen op deze instrumenten om de Europese macht in het buitenland te vergroten. Ze wijzen op conflicten in het Midden-Oosten, de Sahel en Oekraïne, en de meer isolationistische richting die de VS ingenomen hebben, als rechtvaardiging.
De tweelinginitiatieven zullen de economische en diplomatieke invloed van de EU versterken met een flinke dosis “hard power”, zeggen voorstanders die ook wijzen op de inefficiëntie van 27 nationale legers die hun eigen nieuwe wapensystemen aanschaffen. Maar waar het natuurlijk ook om gaat is dat de maatregelen ook en vooral de Europese (lees: Franse en Duitse) wapenindustrie ten goede zullen komen doordat ze onderzoeks- en ontwikkelingsfondsen en nieuwe afzetmogelijkheden voor wapenverkoop in het buitenland opleveren.
Zouden we bijna nog de wintertijd-invoering vergeten. Normaal gesproken zou het dit jaar moeten eindigen – maar de Europese Unie is niet eens in staat tot zo’n kleine maar belangrijke hervorming voor de burgers…..