Migratie: het thema voor 2020 in Nederland? Na jaren van woorden, nu daden?

Uiterlijk op 17 maart 2021 zijn er verkiezingen voor de Nederlandse Tweede Kamer. Het lijkt dat de campagne daarvoor inmiddels is begonnen, met migratie als belangrijkste thema.

Uit de eind 2019 door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) gepubliceerde Burgerperspectieven blijkt volgens een representatieve enquête onder Nederlanders dat zij het onderwerp migratie al tijden een tenminste net zo’n belangrijk issue vinden als klimaat. Het daarmee samenhangende thema rond samenleven en normen en waarden staat nog hoger. Deze onderwerpen zijn door het huidige kabinet grotendeels genegeerd. In plaats daarvan werd ingezet op klimaatmaatregelen.

Een opmerkelijke draai

Premier Rutte maakte eind vorig jaar op het thema migratie in De Telegraaf al een opmerkelijke draai. Waar hij een week eerder in Elsevier Weekblad vond dat migratie alleen een kwestie is van de aantallen een beetje beperken, antwoordde hij de krant dat migratie het thema voor 2020 zou worden en dat de afspraken in het kader van ‘Schengen’ gevaar lopen als de Zuid-Europese landen niet beter hun grenzen bewaken.

Vicepremier Hugo de Jonge (CDA) liet ook ineens op dit thema van zich horen in een interview met dagblad Trouw. Hij stelde dat migratie begrensd moet worden. Eind 2018 baarde hij nog opzien tijdens de persconferentie na de wekelijkse ministerraad, toen hij Rutte moest vervangen, en niet wist wat ‘Marrakesh’ was. Dit terwijl het woord al dagenlang in de media gonsde. De Jonge is in een strijd om het CDA-lijsttrekkerschap verwikkeld met minister van Financiën Hoekstra, die een wat rechtser profiel heeft. De Jonge ligt beter bij het linksere kader van de partij, dat op instigatie van een aantal protestantse dominees vorig jaar de partij dwong een nieuw kinderpardon te steunen. Een aanzienlijk deel van het vaak wat rechtsere CDA-electoraat kon deze ommezwaai niet appreciëren.

Geen nul-migratie

De strategie die Rutte en De Jonge hanteren is die van het ‘redelijke midden’. Door te roepen dat helemaal geen migratie niet mogelijk is, positioneren VVD en CDA zich tussen degenen op links die migratie geen probleem vinden en degenen op rechts die niemand meer zouden willen binnenlaten. Dat het Forum voor Democratie (FvD) een Australisch immigratiemodel wil, past niet in dit frame. De PVV wil (net als de VVD) geen asielzoekers meer in Nederland opvangen en wil verder een stop op migranten uit islamitische landen, maar gaat envenmin uit van nul-migratie.

Bij Nieuwsuur probeerden twee kamerleden van VVD en CDA elkaar te overtreffen met het bezigen van stoere taal over het uitzetten van illegalen. CDA-er Madeleine Van Toorenburg kondigde daarin aan ‘niet willen terugkeren’ strafbaar te maken en kreeg prompt steun van VVD-Kamerlid Bente Becker. Coalitiegenoten D66 en ChristenUnie (CU) vreesden meteen een heksenjacht op uitgeprocedeerden in de politiestaat die Nederland in hun ogen blijkbaar is. Zowel CDA als VVD stemden deze week overigens tegen een motie van de PVV, die het kabinet vroeg om het ‘niet willen terugkeren’ strafbaar te maken.

Dezelfde voorstellen als die van Wilders en Baudet

Bente Becker wil nu dat het kabinet landingsrechten gaat intrekken van landen die niet meewerken, waar Thierry Baudet eerder werd weggehoond toen hij een dergelijk voorstel deed. Hoon was ook Wilders zijn deel toen hij korting op ontwikkelingshulp aan onwillige landen voorstelde. Vandaag komt Becker met hetzelfde voorstel.

Nu bevatte het regeerakkoord al stevige afspraken voor het doen terugkeren van afgewezen asielzoekers naar landen die dat tot nu toe vaak weigeren, zoals het verstrekken of juist onthouden van ontwikkelingsgeld en het verstrekken of weigeren van landingsrechten of visa. Dit waren maatregelen die ook in de verkiezingsprogramma’s van VVD en CDA stonden en die dus overeenkomen met de maatregelen die Wilders en Baudet voorstellen.

Het kabinet heeft geen enkele van deze maatregelen ooit toegepast, zo zocht Nieuwsuur uit. Bewindslieden geven anoniem wel toe dat handelsbelangen in de praktijk belangrijker zijn en dat men bilaterale relaties niet wil belasten met problemen rond het terugnemen van uitgewezen gelukszoekers. Een Deens-Oostenrijks initiatief om afgewezen asielzoekers over te brengen naar een centrum buiten de EU werd in 2018 door de Nederlandse regering van de hand gewezen. Men had de hoop gevestigd op gezamenlijke Europese afspraken, die echter maar niet van de grond willen komen, in plaats van Oost-Europese landen een migrantenquotum door de strot te duwen. En ook het Marrakeshpact blijkt hier geen diensten te kunnen bewijzen, terwijl het daardoor toch makkelijker zou worden om uitgeprocedeerden uit te zetten, want landen van herkomst waren verplicht hen terug te nemen.

Neemt de migratie af?

Dat er heel verschillend wordt gedacht binnen de coalitie blijkt ook uit een cijfermatig nogal rammelend opiniestuk van D66-fractieleider Rob Jetten en collega-Kamerlid Jan Paternotte in De Volkskrant. Volgens beide auteurs ging het met de integratie in 2019 uitstekend. Feitelijk het enige wat in hun verhaal klopt, is dat mensen met een migratieachtergrond uitstekend presteren in het Nederlands voetbalelftal. De gretigheid en het talent die daar worden geëtaleerd, zou je ook elders in net zo positieve zin willen terugzien.

Ook de Amsterdamse hoogleraar Leo Lucassen roept al jaren dat er geen migratieprobleem is, omdat het aantal asielzoekers afneemt. De hoogleraar is blijkbaar rekenkundig niet zo goed onderlegd, want het feit dat iets (enigszins) afneemt wil niet zeggen dat het is gestopt. Bovendien houdt hij geen rekening met de vervolgmigratie die elk toegekend verblijfsverzoek veroorzaakt. De man denkt zelfs nog steeds dat migranten nodig zijn voor het opvangen van de vergrijzing, wat ook al niet getuigt van enig cijfermatig benul (pdf).

Om hun medewerking aan vertrek te vergroten, ontvangen mensen die moeten terugkeren vaak eerst een training. Deze duurt enige maanden en vindt plaats in Nederland. Bij vertrek kan de deelnemer een premie opstrijken van zo’n 1800 euro, wat veel geld is in Moldavië, Albanië en in Afrika. De cursussen zelf worden gesubsidieerd met 8000 euro per deelnemer. Het gaat om ‘trajecten van coaching, ontspanning en empowerment, en om vaktrainingen die opleiden tot kapper, lasser of beautyspecialist’. De deelnemers geven desgevraagd te kennen de opleiding te benutten om in Nederland werk te vinden. Van hen gaat de helft tot twee derde niet terug.

De flaters op dit terrein zijn velerlei. In april 2018 maakte minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken met Marokko afspraken over de terugkeer van 52 illegale Marokkanen. De uitzetting mislukte, doordat het ministerie van Justitie het grootste deel van de groep niet meer kon vinden.

De instroom gaat gewoon door

De voor asiel en migratie verantwoordelijke VVD-staatssecretaris Ankie Broekers-Knol ging onderuit toen de Marokkaanse ambassadeur, ondanks een eerdere toezegging, weigerde haar te spreken over het terugnemen van uitgeprocedeerde en overlast gevende Marokkaanse asielzoekers. Haar partijgenoot Blok liet haar daarna ook vallen door te stellen dat hij niet van plan was maatregelen tegen Marokko te nemen of de ambassadeur te ontbieden.

Intussen gaat de instroom van kansloze gevallen gewoon door. Veertig procent van de nieuwe instroom komt via andere Europese landen en zou alleen al om die reden uitgewezen moeten worden. Bij het aanmeldcentrum in Ter Apel kwam onlangs een touringcar uit Moldavië voor rijden, waaruit 65 mensen stapten die asiel kwamen aanvragen. Geen van allen kon een paspoort of identiteitsbewijs overleggen, wat symptomatisch is voor de asielinstroom in Nederland.

Burgemeesters verspreid over het hele land klagen steeds luider over de overlast die mensen met geen enkele kans op verblijf veroorzaken. Zelfs in door mede door extreemlinkse partijen bestuurde steden als Amsterdam en Nijmegen beginnen bestuurders te pruttelen. Het probleem is echter volledig veroorzaakt door politici en hun totale onwil om ongewenste migratie te beteugelen. In plaats van de media op te zoeken, zouden ze hun partijgenoten in Den Haag beter kunnen manen om aan de slag te gaan.