Minister De Jonge moet zelf ook geen nepnieuws over vaccins verspreiden

Burgers hebben het recht om juist en volledig geïnformeerd te worden door hun minister van volksgezondheid. Dat doet Hugo de Jonge nu niet, vindt Colin van der Heiden klinisch psycholoog en bijzonder hoogleraar Geestelijke Gezondheidszorg.

‘Nepnieuws verspreiden, dat kan niet midden in een pandemie’, onderbrak een zichtbaar ontstemde Hugo de Jonge onlangs Tweede Kamerlid Wybren van Haga, nadat deze vragen stelde over mogelijke bijwerkingen van vaccins. ‘Dat ondermijnt de vaccinatiebereidheid en dat is levensgevaarlijk’, aldus de minister van volksgezondheid, welzijn en sport (VWS). Dat nepnieuws verspreiden niet kan, dat staat buiten kijf. Ook als er geen pandemie is. Maar hoe zit het met de informatie die De Jonge zelf geeft over vaccins? Klopt die eigenlijk wel?

Uit en te na getoetst?

In zowel de Tweede Kamer als in de reguliere en social media beweert de minister bij herhaling dat vaccins ‘uit en te na’ getoetst zijn, en dat ze veilig zijn. Beweringen die aantoonbaar niet stroken met de stand van het wetenschappelijk onderzoek naar de vaccins.

Zo is er nog onvoldoende bekend over de mate waarin vaccins beschermen tegen infecties en vooral tegen virusoverdracht. En omdat de onderzoeken vooral keken naar de effecten op de korte termijn (maximaal twee maanden) kan weinig geconcludeerd worden over effecten op de langere termijn.

Of de vaccins voldoende beschermen tegen mutaties van het virus is ook nog niet helemaal duidelijk. Voor de veiligheid van vaccins geldt hetzelfde als voor de werkzaamheid: er is nog onvoldoende bekend, zeker voor de langere termijn. Want die is simpelweg nog niet onderzocht.

Geen deelname aan trials

Wat we ook nog niet weten, is hoe werkzaam en veilig de vaccins zijn voor specifieke groepen als ouderen boven de 75 jaar en kinderen onder de 16 jaar. Die groepen waren in de onderzoeken tot nu toe niet of nauwelijks vertegenwoordigd.

Andere groepen, zoals mensen met aandoeningen die het afweersysteem verzwakken, juist een van de belangrijkste risicogroepen, werden zelfs uitgesloten van deelname aan trials. Zodat voor die groepen op dit moment zelfs nog helemaal geen uitspraak te doen is over werkzaamheid en veiligheid.

Experimenteel

Er is dus nog zoveel onbekend, dat definitieve uitspraken over werkzaamheid en veiligheid niet mogelijk zijn. Dit wordt onderstreept door het feit dat het European Medicine Agency (EMA) de vaccins voorlopig heeft goed gekeurd tot 2023. Pas dan zijn de onderzoeken afgerond.

En pas dan kunnen definitiever uitspraken gedaan worden over werkzaamheid en veiligheid. Tot die tijd hebben de vaccins de status ‘experimenteel’.

Herhaaldelijk stellig beweren dat de vaccins ‘uit en te na onderzocht zijn’ en dat ‘vaccins dus veilig zijn’, zoals De Jonge doet, strookt dus niet met de feiten. Het lijkt er dus op dat De Jonge een dubbele moraal hanteert. Want onjuiste informatie verspreiden met als doel de publieke opinie te beinvloeden, en in dit geval de vaccinatiebereidheid te vergroten, is per definitie ‘desinformatie’. En dat is een minister onwaardig. Zeker een minister die dat zijn opponenten verwijt.

Volledige informatie

Burgers hebben het recht om juist en volledig geïnformeerd te worden door hun minister van volksgezondheid. Ook als hem dat niet goed uitkomt, omdat het de vaccinatiebereidheid misschien niet bevordert. Maar de V in VWS staat niet voor vaccinatiebereidheid, maar voor volksgezondheid. En het toedienen van vaccins, een medische handeling, valt daar ook onder.

Dus de burgers ook daarover adequaat voorlichten is simpelweg de plicht van deze minister. Op die manier kan iedereen een afgewogen keuze maken om zich al dan niet te laten vaccineren.

Desinformatie verspreiden is, om in zijn eigen termen te blijven, ‘levensgevaarlijk’.