Indignatie redactie 
Hoe zou het komen dat maar de helft van de stemgerechtigden bij de gemeenteraadsverkiezingen verleden week naar de stembus is gegaan? Is zo’n lage opkomst ook een probleem? En is er iets aan te doen?
Allereerst dus: hoe zou het komen dat maar 50% gebruik heeft gemaakt van het recht om een nieuwe gemeenteraad te kiezen. Er zijn de afgelopen dagen heel wat mogelijke oorzaken voorbijgekomen: ,,de gemeenteraadsverkiezingen leven niet” en ,,veel kiezers wantrouwen ‘de’ politiek” zijn wel de meeste gehoorde verklaringen van de professionele duiders. Maar wat vinden de niet-stemmers er zelf van? Waarom komen zij doorgaans níet opdagen? In elk onderzoek dat hier de afgelopen decennia naar is gedaan zijn de reacties altijd weeer erg gevarieerd en invoelbaar: ik had geen tijd, ik had wel wat beters te doen, ik kende niemand van degenen die op de lijst stonden, ik wist niets van de programma’s en had geen zin om me erin te verdiepen, mijn stem zet toch geen zoden aan de dijk, politici zijn er niet voor mij maar voor zichzelf en voor de mensen die het al goed hebben, ik vertrouw geen enkele politicus, die politici doen toch niet wat ik wil, ik heb een hekel aan politici en de politiek ….en tot slot …..waren er verkiezingen? O, vergeten.
Knap als je hier nog een originele reden aan weet toe te voegen die hout snijdt. Deze motieven om niet te gaan stemmen zijn van alle tijden, maar variëren sterk in de tijd, per gemeente, per subcultuur en per soort verkiezing. En daardoor variëren ook de opkomstcijfers. Zo was de opkomst tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2021, dus na de toeslagenaffaire, met niet minder dan 80% erg hoog. Dus nog maar één jaar geleden was er eigenlijk geen enkele aanleiding om je zorgen te maken over de opkomst en het vertrouwen in de politiek. Wat is er tussen die 80% in 2021 en de 50% van verleden week woensdag gebeurd dat dat verschil van 30 procentpunten kan verklaren?
Zou het wantrouwen in de politiek in één jaar zo sterk zijn afgenomen? Omdat de formatie zo lang duurde? Omdat dezelfde combinatie van partijen weer terugkwam? Het lijkt me sterk, want die beide redenen hebben toch niets met de gemeentepolitiek te maken? Je zou ook kunnen redeneren dat die ontevreden kiezers verleden week een perfecte gelegenheid hadden om in de eigen gemeente de landelijk partijen, waar ze blijkbaar ineens zo’n hekel aan hadden gekregen, een poepie te laten ruiken door op een lokale te stemmen. Maar nee, wat doet die 30%….die gaat nu gewoon niet stemmen. Waarom niet?
Luister om je heen of naar die talloze interviewtjes met de ‘gewone burger’. Ze gaan echt niet stemmen zeiden ze: omdat die gemeenteraadsverkiezing hen geen bal interesseert en/of omdat ze niemand van de kandidaten kennen en/of omdat ze geen idee hebben waar die partijen voor staan en/of omdat ze zelf niet weten wat er in hun gemeente zou moeten veranderen en/of je nu door hond of de kat gebeten wordt.
Misschien is het tegen deze achtergrond van desinteresse en negativisme eerder een mirakel te noemen dat er nog 50% van de burgers wél voor een nieuwe gemeenteraad is gaan stemmen. Als een soort democratisch burgerplicht. Gelukkig maar. Democratie kan immers alleen maar goed functioneren met voldoende betrokken burgers die enig benul hebben van hoe het systeem werkt en op z’n minst ‘een beetje’ weten waar de verschillende partijen zoal voor staan. Die democratische burgerplicht kun je niet afdwingen, maar alleen blijven stimuleren.
Het is mijn overtuiging dat niet gaan stemmen nog altijd beter is dan zo-maar-wat-stemmen-uit-rancune-terwijl-je-niet-weet-waar-het-over-gaat. Want als al die bozen, cynici, onverschilligen en onwetenden die nu thuis blijven onverhoopt wél hun stem gaan uitbrengen, omdat het moet, zou dat wel eens tot het einde van de democratie in de huidige vorm zou kunnen leiden. Waarom? Omdat het bij de landelijke verkiezingen zal betekenen: nog meer dan die twintig meest kleine partijtjes die we in het nu al bizar versplinterde parlement hebben. Nog meer kleine partijen met grote egootjes die zich bij het minste geringste verschil van inzicht weer afsplitsen, om voor zichzelf te beginnen. Door die wildgroei aan splinters zullen er onmogelijk nog meerderheden te vormen zijn voor een werkbaar kabinetsbeleid. Politieke horror. Kijk, daar hebben ze in Rusland nu weer géén last van. (jv) wordt vervolgd
