Indignatie redactie 
Niet alleen premier Rutte, maar alle vier coalitiepartijen liggen onder vuur na nieuwe onthullingen over de toeslagenaffaire.
Er moet een nieuwe politieke cultuur komen, hebben de regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie bij hoog en bij laag beweerd. Vandaag staan zij voor een belangrijke testcase: hoe gaan ze reageren op nieuwe verwijten over een doofpot in de toeslagenaffaire? Die verwijten raken ook een nieuw kabinet, zeker als VVD, D66 en mogelijk CDA daarin samen gaan regeren.
Geheime notulen uit de ministerraad bewijzen volgens nieuwszender RTL dat het kabinet in 2019 om politieke redenen informatie heeft achtergehouden voor de Tweede Kamer. Het kabinet wist toen dat veel meer ouders in de toeslagenaffaire onschuldig waren dan bekend. Het was volgens RTL een gezamenlijke afspraak van alle ministers om de Kamer maar gedeeltelijk te informeren. De explosieve onthulling heeft de kabinetsformatie lamgelegd.
Premier Rutte komt met een gebaar dat oogt als nieuwe politieke cultuur: hij wil de Tweede Kamer de notulen van de bewuste ministerraad geven, bevestigen bronnen in Den Haag. Oppositiepartijen SP, Denk, PvdA en PVV willen alle informatie zien. De notulen zijn normaal gesproken zo vertrouwelijk dat ze pas na 20 jaar openbaar worden. Rutte tekent er wel bij aan dat hij zich van geen kwaad bewust is. Er is “niets onoorbaars gebeurd”. Zo bezien is zijn aanbod vooral een vlucht naar voren.
Sigrid Kaag is zelf onderwerp geworden
Of de deuren van de ministerraad met terugwerkende kracht opengaan, beslist vrijdag de ministerraad zelf. Ook CDA, D66 en ChristenUnie moeten akkoord gaan, voordat de notulen vrijgegeven kunnen worden. Met name voor D66 is het een krachtproef. Daar heeft D66-leider Sigrid Kaag een persoonlijke missie gemaakt van het brengen van een nieuwe politieke cultuur. Nu is ze zelf onderwerp geworden. Kaag was als minister aanwezig in 2019 bij de bewuste sessie. Bij D66 klinken aarzelingen of de nieuwe politiek leider nieuwe verwijten te maken vallen. Het kabinet is niet voor niets afgetreden, er was inderdaad van alles mis met de informatievoorziening aan de Tweede Kamer.
Door de onthullingen is het opeens niet alleen premier Rutte die onder vuur ligt wegens het niet-informeren van de Tweede Kamer. Ook de ministers van andere partijen hebben iets uit te leggen. Ze zitten dit keer met Rutte in hetzelfde schuitje, anders dan bij de recente kwestie rond de notitie over de ‘functie elders’ voor CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Volgen ze ook zijn redenering dat er niets onoorbaars is gebeurd in 2019? De VVD-verdediging is dat de Tweede Kamer destijds om informatie vroeg die geen enkel kabinet zal geven: over individuele ambtenaren.
Rutte, Kaag en Hoekstra zijn ook fractievoorzitter
Rutte, Kaag en Hoekstra hebben in deze kwestie een ingewikkelde dubbelrol. Ze zijn momenteel ook formeel fractievoorzitter in de Tweede Kamer. In het Kamerdebat volgende week wacht hen een d acrobatische toer. Ze moeten het eigen functioneren in 2019 kritisch bevragen.
De kwestie stelt de verhoudingen zo op de proef, dat alle partijen willen dat die is opgeruimd voordat de kabinetsformatie verder kan. Dat gebeurt in een debat op donderdag 29 april, waar de Tweede Kamer het meireces voor openbreekt. Eigenlijk had de Kamer die week ook zullen beslissen over de volgende stap in de kabinetsformatie. Dat moet wachten, net nu informateur Herman Tjeenk Willink met alle partijen heeft gepraat. Tot er meer duidelijk is, houdt politiek Den Haag de adem nog in. Ook de oppositiepartijen willen eerst van het kabinet de verdediging horen, en bepalen dan wat hun oordeel is.
