Oké, we zijn twee Europa’s

Europa – Het was een van de meest bizarre maar onthullende momenten van de verkiezingen voor het Europees Parlement. Zondagavond laat, toen voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen opgewonden aankondigde dat haar Europese Volkspartij (EVP) de verkiezingen had “gewonnen” en dat het “centrum standhoudt” in de Europese politiek, begon ze haar overwinningstoespraak door te verklaren dat ze in de eerste plaats “de kiezers wilde bedanken.”

Europa Het was bizar omdat, zoals de liveblog van The European Conservative destijds aangaf, niemand op von der Leyen had gestemd. Geen enkele van de miljoenen Europese kiezers die naar de stembus gingen, had een kruisje bij haar naam gezet. Dat is niet zo vreemd, aangezien ‘Europa’s president’ zich niet eens verkiesbaar stelde.

Hoewel de Europese Commissie het machtige orgaan is dat alle wetgeving van de Europese Unie initieert, heeft haar voorzitter helemaal geen democratische autoriteit of verantwoordingsplicht. Voorzitter Ursula werd in 2019 benoemd door een gekwalificeerde meerderheid in de Europese Raad, bestaande uit de regeringsleiders van de lidstaten, en vervolgens formeel (maar nipt) bekrachtigd door leden van het Europees Parlement. Als ze deze keer slaagt in haar campagne om ‘herkozen’ te worden tot voorzitter, zullen de volkeren van Europa waarover ze wil regeren, opnieuw helemaal geen directe inspraak hebben in de kwestie.

Haar bizarre toespraak was ook onthullend. Omdat het de groeiende kloof tussen de wereld zoals gezien vanuit de Brusselse ‘bubbel’, bezet door von der Leyen en de EU-elites, en de vooruitzichten van miljoenen Europeanen bevestigde.

Binnen Brussel had president Ursula-Through-The-Looking-Glass technisch gezien gelijk als ze zei dat het centrum de EU-verkiezingen van 2024 hield. De EVP-fractie, die grotendeels bestaat uit centristische partijen die zich voordoen als conservatieven, bleef inderdaad de grootste fractie in het parlement. De EPP zou waarschijnlijk nog steeds een stemmende meerderheid in het parlement moeten kunnen sprokkelen naast haar linkse en groene bondgenoten, ook al waren die groepen de grootste verliezers bij deze verkiezingen.

Maar buiten de Brusselse bubbel, voorbij de schijnbare gang van zaken in de besloten wereld van commissarissen, eurocraten en parlementaire commissies in rookvrije ruimtes, en vaak achter de krantenkoppen, bevestigden de verkiezingen dat er een wind van verandering door Europa waait. 

Soevereinistische en nationaal-conservatieve partijen, die zich verzetten tegen de toenemende centralisatie van de macht in Brussel, waren de grootste winnaars. Er waren triomfen voor Marine Le Pens Rassemblement National in Frankrijk, Giorgia Meloni’s Fratelli d’Italia in Italië en Viktor Orbans Fidesz in Hongarije, naast successen voor de Alternative für Deutschland in Duitsland en de Partij voor de Vrijheid in Nederland en Freiheitliche Partei Österreichs in Oostenrijk, om er maar een paar te noemen. 

Natuurlijk hadden deze EU-verkiezingen, die in 27 lidstaten werden gehouden gedurende vier dagen, belangrijke nationale verschillen. Maar de rode draad die door veel van hen liep, was de populaire afwijzing van de orthodoxieën die door de EU-elites werden opgelegd, van de straffende Green Deal die boeren afslachtte tot hun rampzalige, stedenvernietigende massamigratiebeleid. 

In de aanloop naar de Europese verkiezingen schreef ik hier , in een bespreking van het welkome vooruitzicht van een populistische opstand, dat 

We zijn getuige van de publieke uitbarsting van een diepgewortelde kloof tussen twee Europa’s. 

Er is er een die zich concentreert op de elitaire citadellen van Brussel, Luxemburg-Stad of Frankfurt, waar EU-commissarissen, rechters en centrale bankiers hun regels en edicten uitvaardigen. En dan is er de echte, waar miljoenen Europeanen te maken krijgen met de gevolgen voor hun manier van leven. 

Die steeds duidelijker wordende kloof zorgt ervoor dat het populisme voorlopig niet zal verdwijnen. Er is niets oppervlakkigs of kortstondigs aan deze volksopstand. Het zat er al een hele tijd aan te komen.

De verkiezingsuitslagen en de reacties daarop hebben ongetwijfeld de Twee Europa’s in scherp reliëf onthuld. Dit is een kloof die het hart van de democratie raakt, en haar twee elementen, demos en kratos.

We kunnen het officiële Europa van kratos zien – macht of controle – waar de zelfgenoegzame Brusselse bureaucraten vieren dat ze weer vijf jaar in de klaver hebben “gewonnen”, en het electoraat meteen vergeten. Politiek wordt gereduceerd tot het smerige schouwspel van von der Leyen en andere elitaire technocraten die achter gesloten deuren proberen deals te sluiten die hen aan de macht houden, zonder enige aandacht voor waar de mensen op gestemd zouden kunnen hebben.

Buiten hun bubbel bevindt zich het echte Europa van de demos—het volk—waar miljoenen kiezers hun verzet tegen groene bezuinigingen en massamigratie hebben getoond, en hun steun voor nationale soevereiniteit en democratie. Ze hebben genoeg van een gecentraliseerd controlesysteem dat dicteert dat ‘meer Europa’, en dus minder nationale democratie, het antwoord is op alles.

Het is geen wonder dat in landen als Duitsland juist degenen die het verst verwijderd zijn van het machtscentrum van de EU – de arbeidersklasse en de jongeren – zich krachtig uitsprak om de populistische opstand te steunen.

Ondanks hun zelfgenoegzaam klinkende vieringen weten de EU-elites dat ze nog steeds in een politieke burgeroorlog zitten. Zie hun schrille naverkiezingspogingen om het ‘extreemrechts’ te brandmerken als neofascisten die geannuleerd, gecensureerd en verbannen moeten worden. En hun steeds schrillere campagne om de door Rusland gesteunde ‘desinformatie’ tot zondebok te maken voor hun electorale tegenslagen. Vertaald: ‘Geef niet de Brusselse oligarchie de schuld, maar de domme, kinderachtige kiezers die op het verkeerde been zijn gezet door Poetins populistische rattenvangers!’ Verwacht dat hun aanvallen op de democratie en de vrijheid van meningsuiting erger zullen worden.

Dit is nu een fundamentele kloof over de toekomst van het continent. Daarom is er, zoals onze hoofdredacteur Ellen Kryger Fantini deze week betoogde , geen ruimte om te proberen compromissen te sluiten met de “mushy middle” in Brussel. Om de beroemde woorden van de Amerikaanse romanschrijver John Dos Passos te lenen, die de diep verdeelde Verenigde Staten een eeuw geleden beschreef: Oké, we zijn twee Europa’s.

Als een democratie-minnende Brexiteer uit Engeland, werkend in Brussel en kijkend naar de vraag om ‘de controle terug te nemen’ die zich verspreidt over de EU, weet ik voor welk Europa ik sta. Tijd om partij te kiezen en in de aanval te gaan. Geen overgave.