Omtzigt kan rekenen op een groot netwerk

De einzelgänger Omtzigt met veel aanhang die wordt gepeild op 46 zetels, kan terugvallen op clubs die pleiten voor ‘politiek van het midden’.

Pieter Omtzigt (49) is als een sfinx die zich niet laat doorgronden. De ‘ware christen-democraat’ of ‘politicus van het midden’, zoals fans hem noemen, is minder eenzaam dan hij lijkt. Het Kamerlid steunt op een achterban die zich de afgelopen jaren heeft geschoold in politiek denkwerk, ervaring heeft en snel actief kan worden in een nieuwe beweging.

Al in 2020 was Omtzigt, toen nog CDA-lid, in het vizier van de dat jaar opgerichte Stichting Sociale Christendemocratie, die Omtzigts pleidooi voor een nieuw sociaal contract met de burger omarmt. De oprichters zien in Omtzigt een volksvertegenwoordiger zoals die hoort te zijn. Eén die de regering met onderzoek echt controleert. De oprichters zijn teleurgesteld in het CDA en bezorgd over ‘het verstatelijkte maatschappelijke middenveld en establishment dat van de samenleving een soort D66-feestje maakt’. En de regering was meer bezig met ‘draagvlak’ zoeken dan oplossingen.

Hoewel de stichting zich met inhoudelijke bijdragen zei te richten op alle partijen, luisterde Omtzigt haar oprichting op door in coronatijd vanuit zijn Enschedese huiskamer een lezing te geven met de titel De (on)betrouwbare overheid.

Afgelopen jaren gaf de oud-CDA’er subtiel acte de présence bij bijeenkomsten van De Nieuwe Denktank (voor het ‘politieke midden’) die voortkwam uit de Stichting Sociale Christendemocratie. De denktank heeft ook een sociaal-democraat als publicist René Cuperus in het curatorium en zegt geen virtuele Omtzigt-partij te zijn.

OMTZIGT IS NAUW BETROKKEN BIJ DE NIEUWE DENKTANK

Voorzitter van zowel stichting als denktank is Robert Kamphuis, een jurist die in Den Haag en Brussel voor CDA-(Euro)parlementariër Wim van de Camp werkte en graag benadrukt dat hij weliswaar woont in Amsterdam, maar komt uit Apeldoorn. Directeur ad interim van de denktank is jurist Quinten Pluymaekers, die Omtzigt hielp met zijn boek Een nieuw sociaal contract.

Bij de presentatie va de denktank zat Omtzigt op de voorste rij (wel aan de zijkant). En bij de presentatie van rapporten van die denktank, zoals over pensioenen en stikstof, dook hij altijd even op, nam het rapport in ontvangst of sprak er.

Hoewel de oprichters van de denktank nog zo hadden gezegd niet de ­zoveelste partij van het land te willen worden, begonnen drie denktank-bestuurders in 2022 de partij Alliantie. De Brabantse Henriëtte van Hedel, noorderling Bart-Jan Heine en Twent Marinus den Hartogh waren lijsttrekker bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart, maar haalden geen zetels. Het drietal trad af als bestuurder van de denktank, die niet gelieerd wil zijn aan een partij.

Intussen bloeit Omtzigts netwerk. Oud-Kamerlid Nicolien van Vroonhoven (CDA) is zijn woordvoerder, Maartje Stahlie zijn persoonlijk medewerker en haar hoogleraar bestuurskunde in Twente, René Torenvlied, adviseur. Ook zijn broer Dirk-Jan Omtzigt – werkzaam bij de Verenigde Naties – steunt hem.

De Stichting Sociale Christendemocratie leidt via zomerscholen – dit jaar een herfstschool in het Duitse Winterberg – ‘christendemocraten voor de toekomst’ op. Filosoof en godsdienstwetenschapper Welmoed Vlieger, hoofd beleid van de Groep Omtzigt, trad er op. Omtzigt zelf ook, evenals betrokkenen van genoemde denktank, maar ook ­buitenstaanders als oud-Kamerlid Renske Leijten (SP). Bij de herfstschool in oktober in Winterberg spreekt Kamerlid Nicki Pouw-Verweij, die JA21 verlaat.

Vanuit Omtzigts netwerk werd ook het Steunfonds Groep Omtzigt opgericht, dat geld inzamelt. Bestuurslid is de Amsterdamse advocaat en mediator Evelien Quist. Dataspecialist bij TNO Matthijs Punter is secretaris, voormalig Overijssels Statenlid Henk Kerkdijk (CDA) is penningmeester. Voorzitter Hein Pieper is een ervaren bestuurder die in 2009-2010 even CDA-Kamerlid was, maar bekender is als dijkgraaf van het Waterschap Rijn en IJssel en zeer actief is in de Europese waterwereld. Internationale ervaring die hem geschikt maakt als premierskandidaat, mocht Omtzigt deze functie niet ambiëren als het zover komt.

Ayfer Koç chtgenote Omtzigt

HET NETWERK BESTAAT VOORAL UIT MENSEN MET EEN CDA-ACHTERGROND

Al met al een netwerk van ondernemende burgers – veelal met een CDA-achtergrond en katholiek, net als Omtzigt – die zonder al te veel tamtam clubs uit de grond stampten. Een netwerk dat Omtzigts lezingen en Kamerbijdragen gretig deelt op sociale media.

‘Sympathisanten Omtzigt doen zelf mee aan Statenverkiezingen,’ meldde Omroep Brabant bij een interview met Alliantie-oprichter Henriëtte van Hedel. NRC hield het op ‘vrienden van Omtzigt’ die een nieuwe partij oprichtten. Van Hedel: ‘Wij zijn niet Pieter Omtzigt. We voeren wel op verschillende vlakken dezelfde strijd. We zijn niet “zijn” politieke partij. Wij vinden dat we als groep burgers uit het brede politieke midden onze verantwoordelijkheid moeten nemen.’

Omtzigt zei dat hij de oprichters van Alliantie wel kende, maar niet bij de partij was betrokken. Maar de lijntjes zijn er en Omtzigt kan zijn voordeel doen met de hem welgezinde clubs.

Om met een kandidatenlijst te mogen deelnemen aan de verkiezingen van 22 november, is een klassieke ledenpartij niet nodig. Zie de PVV, met als enig lid Geert Wilders. Zo’n constructie voorkomt veel interne heisa. Nadeel is dat er geen subsidie binnenkomt.

Omtzigt houdt de spanning erin. ‘Het nemen van een doordacht besluit en uitstippelen van een pad kost meer tijd dan gedacht. Ik ga eerst op vakantie met mijn gezin en koppel even helemaal af,’ twitterde hij op 1 augustus. In zijn vakantie beraadt hij zich met echtgenote Ayfer Koç, oud-CDA-raadslid in Enschede en even sociaal betrokken als haar man.

Het nemen van een doordacht besluit en uitstippelen van een pad kost meer tijd dan gedacht. Ik ga eerst op vakantie met mijn gezin en koppel even helemaal af.

Ik wens jullie allen een fijne, warme en droge zomer(vakantie).

— Pieter Omtzigt (@PieterOmtzigt) August 1, 2023