Onderste steen MH-17 naar boven vergeet het maar

Het is nooit een goed idee om familie van een verdachte van een ernstig ongeval, of misdrijf, onderzoek te laten doen naar de schuldvraag.

Integere opsporingsambtenaren en justitiemedewerkers beseffen dat, en trekken zich terug als zo’n kwestie op hun pad komt. Politici en carrièretijgers hebben veelal juist de neiging zich er in te wringen om hun paadje schoon te vegen. Dat kwartje viel eeuwen geleden al, en leidde tot het principe van de ‘scheiding der machten‘. Een nobel principe, maar in de hedendaagse praktijk wordt het eerder steeds lastiger, in het bijzonder als een politieke kwestie zwaar beladen is, en het niet slechts de reputatie van een enkel ‘poppetje‘ onherstelbaar kan beschadigen, maar het een hele partij, regering, land, of internationale organisatie in de afgrond kan storten.

Dat Nederland het onderzoek naar de ramp met vlucht MH-17 naar zich toe trok, was niet ‘logisch‘. Het is zelfs hoogst ongebruikelijk om dergelijk onderzoek toe te kennen aan het land dat de meeste passagiers ‘leverde‘. Daarbij was van meet af volkomen duidelijk dat het onderzoek zwaar beladen was, en dat Nederland op de hand was van Oekraïne, waar Nederlandse politici een belangrijke rol hadden gespeeld in de machtswisseling eerder dat jaar. Daarbij was de democratisch gekozen president geruimd om plaats te maken voor een ‘Eurovriendelijke‘ regering. Eén van de duidelijk zichtbare Nederlandse politici was bovendien de minister van buitenlandse zaken, en al snel bleek dat zijn ministerie vooraf over informatie beschikte dat ook vliegtuigen op grote hoogte gevaar liepen als ze boven het oosten van Oekraïne vlogen.

Het bovenstaande heeft geen betrekking op de vraag wie die raket afschoot, en met welke intentie. Dat de media, en de politiek, voortdurend herhalen dat ‘bewezen‘ is dat het om een ‘Russische raket‘ ging, is extra pijnlijk. Iets is pas bewezen als een onafhankelijke rechter uitspraak heeft gedaan, en zelfs dan zijn er ruim voldoende voorbeelden van dwalingen. Dat is het hele principe van de rechtsstaat. Zelfs een schuldbekentenis van een verdachte geldt niet als bewijs, omdat er altijd een kans bestaat dat de verdachte niet ‘toerekeningsvatbaar‘ is, of onder druk is gezet. Het doet mij pijn om te zien dat zoveel intelligente mensen in dit geval een uitzondering maken. Wel intelligent, maar niet integer.

Dat de politiek zich, vijf jaar naderhand, middels een motie van CDA en SP, in het onderzoek mengt, en vraagt om nog eens te kijken naar de vraag of Oekraïne hier geen schuld heeft aan deze ramp, zou normaal gesproken buiten de orde zijn. Maar het is evident dat dit hele onderzoek zwaar politiek beladen is, en onafhankelijkheid sluitpost. Dat is een blamage voor Nederland. En helaas is ons land al veel langer een gatenkaas als het aankomt op rechtszekerheid. Dat heeft meerdere oorzaken die beter in een andere bijdrage aan de orde kunnen worden gesteld. Maar dat de ‘waan van de dag‘ steeds belangrijker wordt kan niemand ontgaan die nog bij machte is enige afstand te nemen, en niet in een schuttersputje partij is.

Wat nu nog een brug te ver is, is ook de vraag stellen hoe het mogelijk is dat buitenlandse zaken niet ingreep, toen daar bekend werd dat ook vliegtuigen op grote hoogte uit de lucht werden geplukt. En dat verwijst naar hetgeen ik stelde in de aanhef, dat je familie van een (mede-) verdachte niet de leiding moet geven over een onderzoek naar een ernstig ongeval, of criminele ontsporing. En dat die familie zich hoort terug te trekken als het hen wordt aangeboden.

Gezien alle feiten die nu bekend zijn, acht ik zelf het volgende scenario het meest waarschijnlijk:

Nadat Porochenko de opstandelingen in het oostelijke gedeelte van het land de oorlog had verklaard, en zijn tanks en houwitsers begonnen de boel in puin te schieten, terwijl bommenwerpers en gevechtshelicopters werden ingezet om dat offensief te ondersteunen, kregen de opstandelingen de beschikking over Buk luchtafweer. Veiligheidsdiensten van de NAVO-landen wisten dat al in juni van 2014, waar installaties van het Oekraïense leger in handen waren gevallen van die opstandelingen. Op datzelfde moment had een vliegverbod ingesteld moeten worden voor heel Oekraïne. En als Oekraïne dat niet zelf had gedaan, hadden die veiligheidsdiensten er bij de regeringen van hun eigen land op aan moeten dringen de maatschappijen te informeren, en aan te sporen dat luchtruim te vermijden. En al helemaal toen, vóór vlucht MH-17 een militair vliegtuig dat op grote hoogte vloog, buiten bereik van ‘Manpads‘, uit de lucht werd geschoten. Dan horen alle alarmbellen af te gaan.

Daarmee zeg ik opzettelijk niets over de vraag welke raket uiteindelijk vlucht MH-17 neerhaalde. Ook Oekraïne had meerdere Buk-luchtafweerinstallaties opgesteld, omdat er geruchten gingen over Russische vliegtuigen die zich met de strijd zouden bemoeien. Het klinkt wereldvreemd, afgezet tegen de teneur in het onderzoek, maar het antwoord op de vraag wie op de ‘VUUR‘-knop drukte in een oorlogssituatie interesseert mij ‘de rozen‘. Dat wordt pas weer interessant als bewijsbaar is dat er met opzet op een civiel vliegtuig werd geschoten. Dan bevinden we ons diep in ‘Complotland‘, en is de enige serieuze vraag die dan nog rest: ‘Cui Bono‘? En dan kom ik hoe dan ook niet uit bij de opstandelingen, of ‘Rusland‘.

Tot slot nog de vraag of de opstandelingen een punt hadden toen ze weigerden de regering in ‘Kiev‘ te erkennen. Ja, die hadden een punt, want die regering was niet gelegitimeerd door een democratisch proces, maar in het zadel gehesen door ‘Team Nuland‘, de onderminister van buitenlandse zaken van de Verenigde Staten, die in nauw contact stond met vice-president Joe Biden, die na de coup zijn zoon aan een lucratieve baan in Oekraïne hielp, waar nu zoveel over te doen is. En nee, met vlaggen zwaaien en demonstreren tegen die coup-plegers was geen alternatief. Maar hoe u daar ook over denkt, zou op zich geen verschil moeten maken waar het de vraag betreft of dat luchtruim gesloten had moeten worden, of niet. En of luchtvaartmaatschappijen gewaarschuwd hadden moeten worden, of niet. Als ik het vliegtuig pak naar Yemen, en ik sneuvel daar, maakt het niet uit of het de Houthi’s waren die mij van het leven beroofden, of de Saoedi’s. De enige vraag zal dan zijn: ‘Wat deed je daar?!?‘