Volgens de Nederlandse socioloog Ruud Koopmans (55) wordt het gevaar van de radicale islam in het Westen nog altijd onderschat. ,,Wereldwijd zijn 50 miljoen moslims bereid geweld te gebruiken.”
p.s.: hier een suggestie om het probleem op z’n Deens op te lossen: laat iedere westerling die genoeg kloten heeft een T-shirt met een Mohammed-spotprent dragen – zoals de Denen en masse Jodensterren gingen dragen uit protest tegen de Duitse bezetter. Kijken wie durft.
Koopmans werkt als hoogleraar sociologie en migratie-onderzoek in Berlijn. De Duitse hoofdstad die vorige maand werd opgeschrikt na de bloedige aanslag op een Kerstmarkt. De wetenschapper vindt dat de islamitische gemeenschap zich duidelijker moet uitspreken tegen terreur.
,,Het stoort mij dat er na dit soort aanslagen nooit een massale mobilisatie van moslims op gang komt. Als zoiets in naam van jouw religie gebeurt, heb je de verantwoordelijkheid om te handelen. Maar ook nu wordt weer gezegd dat dit niets met de islam te maken heeft.”
Koopmans is sinds 2007 directeur van de afdeling Migratie, Integratie en Transnationalisatie van het sociaalwetenschappelijke instituut WZB aan het Landwehrkanal. De Nederlander is auteur van enkele geruchtmakende onderzoeken, ondermeer naar fundamentalisme onder Turkse en Marokkaanse moslims in zes Europese landen.
Je ziet dat de onbuigzamen aan het langste eind trekken. Radicalen stappen naar de rechter als ze hun zin niet krijgen, wij ergeren ons alleen
U hekelt het gebrek aan vermogen tot zelfkritiek in de islamitische gemeenschappen.
Koopmans: ,,Er bestaat een enorm gevoel van superioriteit binnen de islam. Kijk naar de misstanden in moslimlanden: het ligt altijd aan de buitenwereld. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de moslims wereldwijd gelooft dat Israël en de VS achter Islamitische Staat en de aanslagen van 11 september 2001 zouden zitten. Als je zo’n kritiekloos zelfbeeld hebt, wordt een gesprek moeilijk. Niet-moslims steunen die gedachtengang bovendien door elke kritiek te smoren met het verwijt van ‘islamofobie’.”
Een grote minderheid van de moslims in westerse landen leeft in parallelle samenlevingen, beweert u.
,,Van de moslims van Turkse en Marokkaanse komaf in Nederland moet 45 procent als ‘fundamentalistisch’ worden beschouwd. Zij tolereren maar één interpretatie van de Koran en stellen die boven de Nederlandse wet. Bij deze groepen is er sprake van sterke segregratie: hun hele leven is ingericht op omgang met gelijkgezinden.”
Veel van de radicaliserende Europese moslimjongeren groeien op in deze milieus. Hoe groot is het dreigingspotentieel?
,,Dat is wereldwijd aanzienlijk. Er woedt een oorlog tussen verschillende islamitische stromingen én tussen de radicale islam en het Westen. Je moet vaststellen dat van het miljard moslims bijna de helft een intolerante vorm van de islam aanhangt, waarbinnen haat jegens afvalligen en homoseksuelen en het schenden van vrouwenrechten normaal zijn. Van die 500 miljoen mensen, blijkt uit onderzoek, is tien tot twintig procent bereid om geweld te accepteren – ook tegen burgers – om de islam te verdedigen. Dat zijn minstens 50 miljoen moslims. Dan weet je waar die ‘eenzame wolven’, die terreuraanslagen plegen, vandaan komen. Die zijn helemaal niet eenzaam.”
We moeten veel duidelijker definiëren wat de kern van de rechtsstaat is. Nu is het enorm moeilijk om migranten, die zonder papieren of met valse identiteitsbewijzen zijn binnengekomen, uit te zetten
Uw onderzoeksresultaten zouden ’twijfelachtig’ zijn. U zou ‘stemming maken tegen moslims’. Een groep ‘antifascistische’ Berlijnse studenten voerde afgelopen najaar campagne tegen u.
,,Linkse kranten als de Taz en Neues Deutschland noemden mij zonder wederhoor ‘die racistische professor’. Uiteindelijk moest ik mij voor een volle zaal studenten verantwoorden. Ik dacht hen met onderzoeksresultaten te kunnen overtuigen. Maar alles wat ik zei stuitte op hoongelach, terwijl mijn tegenstanders luid applaus kregen voor beweringen zonder enige feitelijke onderbouwing. Het was een soort showproces, waar notabene ook enkele collega’s vrolijk aan meededen.”
Die ervaring heeft hem gehard, zegt Koopmans. ,,Mensen die mij aanvallen deinzen er niet voor terug mijn onderzoeksresultaten te verdraaien en ronduit te liegen. Die spreek ik daar op aan. Ik geef ze niet eens een hand meer.”
Waar komt die weerstand vandaan?
,,In de denkwereld van mijn tegenstanders ben je ‘fout’ als je kritisch kijkt naar de islam en naar de wenselijkheid van immigratie omdat je daarmee rechts-populisten als Wilders en in Duitsland de AfD in de kaart zou spelen. Er zit ook een klasse-aspect aan: als je niet meedoet aan die lofzang op de islam, op diversiteit en de multiculturele samenleving ben je een tokkie: kwaadwillend en dom.”
Een andere reden dat het integratiedebat in Duitsland ‘zo’n vijftien jaar achterloopt’, zegt Koopmans, is dat Nederland de ervaring heeft van de jihadistische moord op Theo van Gogh. Tot aan de recente aanslagen ging islamistische terreur aan de Bondsrepubliek voorbij.
,,Dat heeft ook te maken met de moslimpopulaties in Duitsland. In meerderheid zijn dit Turken en mensen van de Balkan, relatief weinig Arabieren. Maar dat laatste voordeel heeft Angela Merkel met haar ‘Wir schaffen das’ en de komst van meer dan een miljoen mensen uit het Midden Oosten met één gebaar teniet gedaan.”
Het moet mogelijk zijn om over ingrijpende beslissingen als Merkels politiek van open grenzen vragen te stellen, zonder van islamofobie en racisme te worden beschuldigd, vindt Koopmans. ,,Het is smakeloos om te stellen dat aan Merkels handen bloed zou kleven, maar je moet niet doen alsof massa-immigratie iets is dat een land zomaar overkomt. Het is een keuze. Merkel mag zeker worden verweten dat zij de grenzen van Europa heeft opengezet zonder de rest iets te vragen.”
Hoe is uw contact met de politiek?
,,Door partijen als de CDU/CSU en de FDP word ik regelmatig geconsulteerd. In de nieuwe Duitse integratiewet zijn ook enkele adviezen van mij terug te vinden.”
In Koopmans’ voorstellen ligt de nadruk op verplichtende inburgeringscursussen, het stellen van duidelijke eisen voor het verlenen van permanente verblijfsvergunningen en bij naturalisatie, en het handhaven van de principes van de rechtsstaat.
,,We moeten veel duidelijker definiëren wat de kern van de rechtsstaat is. Nu is het enorm moeilijk om migranten, die zonder papieren of met valse identiteitsbewijzen zijn binnengekomen, uit te zetten. En wanneer afgewezen asielzoekers worden teruggestuurd, schreeuwen critici moord en brand over ‘nazi-praktijken’.”
,,Dit soort verwrongen gedrag ondermijnt juist de rechtsstaat. Het is een gevolg van verkeerde politieke beslissingen als hier zoveel kwaadwillenden kunnen rondlopen, die niet uitgezet kunnen worden. Dat zijn misstanden die doden kunnen kosten. Het is ook niet rechtsstatelijk om iedereen maar binnen te laten en daarmee gewetenloze mensensmokkelaars in de kaart te spelen. Hoe kan dat een ‘Europese waarde’ zijn?”
Onlangs waarschuwde Koopmans: vertegenwoordigers van de ‘elite’ moeten hun ivoren torens verlaten als zij het populisme de wind uit de zeilen willen nemen. Volgens de hoogleraar zetten ‘kosmopolieten’, die culturele en religieuze minderheden met hand en tand verdedigen, de dominante nationale cultuur – in Nederland gesymboliseerd door Zwarte Piet – veel te gemakkelijk weg als ‘achterlijk’ en ‘racistisch’.
,,Ik vind de minachting waarmee zij de meerderheid van de burgers bejegenen schaamteloos en onbegrijpelijk. Die constante krenking zit veel mensen dwars. Die kosmopolieten – politici, intellectuelen, journalisten – hebben geen idee hoezeer zij andersdenkenden krenken omdat ze geen enkele voeling met die mensen hebben.”
Mensen die mij aanvallen deinzen er niet voor terug mijn onderzoeksresultaten te verdraaien en ronduit te liegen
U komt zelf uit een laag opgeleid milieu, u was de eerste uit uw familie die ging studeren. Scheelt dat?
,,Ik weet drommels goed hoe die leefwereld eruit ziet. Voor die mensen is Nederland het referentiekader en een baken van identiteit, houvast en bescherming. In het buitenland ga je af en toe eens op vakantie. Die wereld staat mijlenver af van die van de hoogopgeleide veelvliegers voor wie de geglobaliseerde wereld een prachtige speeltuin is. Dat is de kloof tussen de elite en de gewone burgers waar helaas de populisten van profiteren.”
Koopmans zegt ‘helaas’ want hij ziet zichzelf als een ouderwetse sociaal-democraat. Hij wil niet in het rechts-populistische kamp worden getrokken. ,,De AfD vraagt me een enkele keer om te komen spreken, maar daar ga ik niet op in. Toen Wilders mij eens fout citeerde heb ik dat ook direct rechtgezet. Het is tragisch: als thema’s zo beladen zijn als de islam, immigratie en integratie is het nauwelijks meer mogelijk om je in het midden staande te houden.”
Denkt u wegens de tegenstand die u in Duitsland ontmoet nooit aan weggaan?
,,Nee, als je hier een rolletje kunt spelen in het debat en eventueel bakens kunt verzetten, bereik je zoveel meer dan in Nederland.”
Maar hoopvol is hij niet. ,,Je ziet dat de onbuigzamen aan het langste eind trekken. Radicalen stappen naar de rechter als ze hun zin niet krijgen, wij ergeren ons alleen. Mijn zoon wilde voor zijn middelbare school stage lopen bij een artsenpraktijk in de multiculturele wijk Kreuzberg. We kregen te horen dat er voor hem geen plaats is wegens het grote aantal islamitische patiënten dat bezwaar heeft tegen jonge mannelijke stagiaires. Een vriend van mij werd met hetzelfde argument meermaals geweigerd als sollicitant bij kinderdagverblijven in Berlijn. Dat is een subtiele vorm van islamisering. Hoe gaan onze ‘zachte’ samenlevingen het conflict winnen met die hardere cultuur? Dat lukt alleen als de westerse democratieën zich veel weerbaarder gaan opstellen.”
Wanneer een islamitisch predikant van de preekstoel af zijn gehoor oproept een betere moslim te worden en wat nauwkeuriger te gaan leven volgens de regels van de islam, dan klinkt dat haast hetzelfde als wat een christelijke pastoor of dominee de gelovigen over de christelijke leer voorhoudt. Er is echter een belangrijk verschil: in de (christelijke) Westerse wereld geldt bovenal dat moord en doodslag een grove belediging aan het adres van de Schepper is en voldoende grond voor een laatste plaats in de Hel. Voor moslims geldt dat moord en doodslag een plaats in de Hemel oplevert, mits het slachtoffer voldoet aan de criteria die de predikant aan de Koran ontleent. Theo van Gogh werd vermoord nadat een islamitische predikant de wens uitsprak dat deze Van Gogh “tongkanker zou krijgen” en zou zwijgen. Omdat Allah niet genoeg haast maakte, nam Mohammed Bouyeri die taak op zich en sneed Van Gogh op 2 november 2004 de keel door. Voor ons westerlingen is Bouyeri een moordenaar, voor christenen iemand die hopelijk vergeving krijgt van God en voor de islam is hij een ‘martelaar’ voor wie een plaats in de Hemel gereed is.