Pensioenfondsen opgelet! Er dreigt onheil op de financiële markten

Aanvullend pensioen is bittere noodzaak

Het heeft jaren geduurd voordat er eindelijk een pensioenakkoord op tafel lag. De lange onderhandelingsfase geeft aan hoe moeilijk het is om een sociaal akkoord te sluiten in tijden dat onzekerheden met de dag toenemen. Partijen gingen de onderhandelingen in met het idee dat we in Nederland zo ongeveer het beste pensioenstelsel van de wereld hadden. Oké, in onze westerse verzorgingsstaat is onze oude dag goed geregeld, maar wel afhankelijk van persoonlijke factoren. Je moet geen pech hebben door lang zonder werk te zitten of op welke wijze dan ook niet in staat zijn om een normaal inkomen te genieten waarop de nodige pensioenpremies worden ingehouden. Het pensioen is namelijk bedoeld als aanvulling op het staatspensioen, de AOW. Met alleen een AOW-uitkering kun je in deze tijd met hoge woonlasten niet rondkomen. Ouderen met enkel een AOWeetje zijn vaak aangewezen op de voedselbank, tenzij de woonlasten laag zijn indien men een eigen woning bezit zonder hypotheek. Een aanvullend pensioen is bittere noodzaak. De onderhandelaars hebben dat als belangrijkste onderdeel  meegenomen in het overleg.

Maar als het tegenzit

Of het pensioenakkoord voldoende garantie geeft voor een zorgeloze oude dag betwijfel ik. Tijdens het overleg zijn in een snel tempo de economische vooruitzichten behoorlijk onzeker geworden en tegelijk zijn politieke en monetaire spanningen opgelopen. Grote institutionele beleggers, inclusief pensioenfondsen, lopen op hun tenen om nog enig rendement te behalen. Er wordt al maximaal belegd in veilige waardepapieren zoals staatsleningen. Echter geven de ‘sterke’ Europese landen obligaties uit met negatieve rente in deze tijd met monetaire onevenwichtigheden. Het wordt een lastige klus voor onze fondsen om het ooit zo waardevast pensioen op peil te houden. Ondanks de ruim 1.500 miljard in kas hebben veel fondsen niet een evenwichtige balans. De ECB heeft het de fondsen knap lastig gemaakt met hun excessieve monetaire beleid met negatieve rentetarieven. Fondsen moeten nu in een periode van 5 jaar hun pensioenverplichtingen en dekkingsgraad op orde brengen conform contraire monetaire maatstaven en de afspraken in het pensioenakkoord. Eind 2025 moeten ze financieel gezond zijn. Gelukkig voor de fondsen zit er een ontsnappingsclausule in het akkoord. Daar kom je makkelijk mee weg als het economisch tegen zit en beurzen gaan crashen. Pensioenen gaan meebewegen met de economie. Bij groei pensioen omhoog, bij tegenslag korten.

Als beleggers vluchten

Kom ik even terug op mijn opmerking dat de economische onzekerheden met de dag toenemen. En wijs ik op datgene wat zich momenteel afspeelt in de VS, en in een later stadium overwaait naar Europa. Daar waar de pandemie niet onder controle is, waar de handelsoorlog neigt naar een koude oorlog, waar de economische krimp onvoorstelbaar groot is, waar anarchie heerst in de achterstandswijken van grote steden, en waar beleggers langzaam lijken te ontwaken en zich voorzichtig ontdoen van het infuus van de FED. Institutionele beleggers vluchten niet alleen in de VS maar ook al een tijdje in Europa in het zogenaamde veilige staatspapier. Daardoor dalen de rendementen nog verder naar negatief hier in Europa. Ook vluchten beleggers in edele metalen. De goud- en zilverprijzen vliegen omhoog. Mooi voor de particuliere beleggers, echter kunnen pensioenfondsen niet beleggen in edele metalen. Heel ongenadig wijzen veel signalen op spanningen op de financiële markten. Door beursexperts wordt al een tijdje een crash voorspeld maar die blijft tot op heden nog steeds uit. Logisch, want centrale bankiers overladen hun balans met het opgekochte risicovolle schuldpapier van de banken.

Wat hoog staat kan diep vallen

Insiders weten dat dit het eindspel is van het huidige monetaire beleid. Negatieve rentetarieven en de balansen van centrale banken opblazen met schuldpapier wordt op gegeven moment doorzien. Eigenlijk nu al, gezien de vlucht in veilige assets. Hoe langer een beurscrash op zich laat wachten, hoe dieper de koersval wordt. Kortom, de vooruitzichten op een “waardevast pensioen” zijn definitief de grond in geboord. Er spannen teveel factoren samen die uiteindelijk behalve de beurzen ook de pensioenfondsen doen crashen. Stilletjes hield men er tijdens de onderhandelingen al rekening mee. In het akkoord is duidelijk vastgelegd dat er bij tegenvallende beleggingsresultaten gekort gaat worden op de lopende pensioenen en op de toegezegde pensioenaanspraken. Nogmaals, kijk goed om je heen hoe de economische vlag er bij hangt. Die hangt niet eens halfstok, maar ligt in de kast. Anno 2020 is er beslist geen reden om te vlaggen. De komende 5 jaar zal veel duidelijk worden. Pensioenen staan al 10 jaar stil, zonder enige indexatie. De achterstand is opgelopen tot 15 à 20 procent van de gemiddelde loonontwikkeling. Dat is om te wennen aan wat komen gaat. Nog wat extra kortingen door pensioenfondsen die moeten herstellen en wat nieuwe kortingen als economische krimp een kapitaalvernietiging veroorzaakt op de beurzen. Ach ja, 1 en 1 is 2. Een ongeluk komt zelden alleen. Wat hoog staat kan diep vallen.

GW