Pieter Omtzigt wordt op handen gedragen door veel kiezers daar is de macht bang voor
Indignatie redactie
5 min. lezen
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt wordt op handen gedragen door veel kiezers. Meer dan 342.000 voorkeurstemmen kreeg hij. Maar in Den Haag heeft hij niet alleen fans.
Positie Omtzigt, functie elders. Het zinnetje is voor honderd-en-een uitleg vatbaar. Maar de suggestie die eruit spreekt is zó brisant, dat iedereen zweert geen idee te hebben waar het zinnetje vandaan komt.
Pieter Omtzigt is namelijk niet zomaar een volksvertegenwoordiger. Hij is een Kamerlid met een enorme achterban en iedereen weet dat veel Haagse politici hem lastig vinden, zowel binnen als buiten zijn partij.
Dodelijk
Dat er helemaal aan het begin van een formatie blijkbaar al over poppetjes wordt gesproken, is al vreemd. Maar dat er uit de woorden ‘functie elders’ kan worden geconcludeerd dat in elk geval één van de betrokkenen bij de onderhandelingen van hem af zou willen, is dodelijk. Het bevestigt alle vooroordelen die bestaan over de spelletjes die achter gesloten deuren worden gespeeld in Den Haag.
Het geeft te denken dat er tot nu toe slechts een heel vage verklaring over de herkomst van het zinnetje is gekomen: het was ‘een inventarisatie vanuit meerdere invalshoeken’. Volgende week volgt een Kamerdebat. Het is de vraag of de zaak dan minder vaag wordt. Waarschijnlijk zal aan het eind van deze Haagse whodunit geen dader worden gevonden. Al zijn er voldoende mensen met een motief.
Binnen zijn eigen partij CDA is deze week vanuit het partijbestuur een actie opgestart om de door oververmoeidheid thuiszittende Omtzigt een hart onder de riem te steken. Maar het kan niet verhullen dat niet iedereen in de partij altijd even blij met hem is.
De toeslagenaffaire was aanleiding dat er in de ministerraad ‘niet op vriendelijke toon’ over hem werd gesproken. Dat bleek tijdens de verhoren van de parlementaire commissie die onderzoek deed naar de uit de hand gelopen fraudebestrijding bij de kinderopvangtoeslag.
Ook CDA-ministers klaagden over hem. Toen premier Mark Rutte de notulen van een vergadering uit juli 2019 openbaar wilde maken waarin er ‘onvriendelijk’ over Omtzigt zou zijn gesproken, zouden diens partijgenoten in het kabinet dat hebben tegengehouden, melden meerdere bronnen.
Lastpak
Maar niet alleen CDA’ers vinden hem een lastpak. Regeringspartij D66 nam het Omtzigt kwalijk dat hij na het vertrek van D66-staatssecretaris Menno Snel een stuk minder doortastend was om Snels politieke baas Wopke Hoekstra (CDA) aan de tand te voelen.
En bij de VVD zijn ze niet vergeten hoe Omtzigt tijdens de verkiezingscampagne de toeslagenaffaire verbond aan de persoon van Mark Rutte, door telkens van de Ruttedoctrine te spreken. De fraudebestrijding waarbij tienduizenden burgers werden gemangeld kon mede zo lang onder de oppervlakte doorgaan omdat Rutte zou eisen dat veel dingen geheim bleven. Dat interne memo’s op ministeries niet openbaar worden gemaakt, was echter ook al gebruik onder CDA-premier Jan Peter Balkenende, haastten VVD’ers te zeggen.
Maar al vinden anderen hem soms irritant, iedereen die Omtzigt een beetje kent weet dat hij zich niet zou laten wegpromoveren omdat hij anderen in de weg zit. In het CDA is in het verleden weleens gesproken over een post in het Europees parlement. Omtzigt heeft een fors mandaat van de kiezer (nu weer 342.000 voorkeurstemmen). Nadat zijn partij hem in 2012 al eens van de kieslijst had willen weren, heeft Omtzigt gezworen zich nooit meer zomaar weg te laten duwen.
Dat maakt het zinnetje ‘functie elders’ ook zo verbazingwekkend. Uitgerekend Omtzigt pleit voor nieuwe mores in Den Haag, meer dualiteit tussen Kamer en kabinet. Daar past geen ‘functie elders’ bij.
Dat er zorgen zijn over de stabiliteit van het CDA bij andere partijen, is dan weer minder verbazingwekkend. Mogelijk dat de verkenners het daarover wilden hebben in hun gesprekken.
Verdeeldheid
Het CDA is sinds afgelopen zomer verdeeld. Omtzigt verloor de interne lijsttrekkersverkiezing tegen Hugo de Jonge nipt. Een groot deel van de leden steunt de koers die Omtzigt voorstaat: een minder bestuurlijke dan het CDA tot nu toe voerde.
Toen Hoekstra het stokje van De Jonge overnam in december, leken hij en de nummer 2 niet echt een team te vormen. Een bekende van Omtzigt vertelde deze week dat hij zich in de campagne gepasseerd voelde door Hoekstra. Andersom wekte Omtzigt verbazing door op eigen houtje VVD-leider Rutte voor een debat uit te dagen.
Via sociale media verweet een groot deel van de achterban de CDA-top het thuiszittende Kamerlid onvoldoende te steunen. Zo biedt de storm die nu rond het buiten Den Haag enorm populaire Kamerlid is losgebarsten ook nieuwe kansen voor het CDA. Hoekstra ging direct voor Omtzigt staan. Zo kan hij de eenheid in zijn partij herstellen.
Tweede Kamer wil eerst meer duidelijkheid over gelekte formatienotitie
Het moest onder druk van de coronacrisis de snelste formatie ooit worden, maar de start verloopt historisch traag. Door geblunder met een interne formatienota ligt de verkenning voor een nieuwe coalitie op het Binnenhof stil. ‘Veel partijen zeggen: eerst duidelijkheid, dan verder,’ zegt een bron.
De Tweede Kamer wil volgende week de donderdag opgestapte oud-verkenners Kajsa Ollongren (D66) en Annemarie Jorritsma (VVD) uithoren over hun voorwerk en de brisante notitie die Ollongren donderdag onder de arm droeg toen ze halsoverkop de Stadhouderskamer verliet na een positieve coronatest. Op dat papier waren pijnlijke kwalificaties te lezen over CDA-kopstukken Hoekstra en Omtzigt, over de linkse samenwerking en een meerderheid in de Eerste Kamer. Stuk voor stuk bommetjes die een soepele snelle formatie onmogelijk lijken te maken.
Toch uitleg
Gisteren sloot de ene na de andere partij zich aan bij het verzoek om een debat over de kwestie. Uiteindelijk schaarden ook D66 en VVD zich erachter, terwijl premier Mark Rutte donderdagavond laat nog zei: “Niemand gaat hier uitleg over geven.”
Dat viel totaal verkeerd bij andere partijen. Een dag later draaide de VVD bij. Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib benaderde Jorritsma en Ollongren gistermiddag als ‘privépersoon’, en toen was de formele ‘staatsrechtelijke’ hobbel die Rutte zag ook meteen weg, is de uitleg in VVD-kringen.
Gewraakte passage
Ollongren en Jorritsma wacht een zwaar debat. Van links tot rechts klinkt er kritiek op de formuleringen over Omtzigt (‘functie elders’) en ‘linkse partijen die elkaar niet lang vasthouden’. Wiens kwalificaties waren het op Ollongrens notitie? Die van haarzelf? Die van de VVD, of van D66 misschien, of toch het CDA? Betrokkenen wijzen naar elkaar, en soms zelfs naar formatieambtenaren.
De nieuwe verkenners Tamara van Ark (VVD) Wouter Koolmees (D66) meldden gisteren dat de gewraakte passage volgens hun voorgangers geen weergave is van gesprekken met de lijsttrekkers die langs kwamen. Ook zou in die onderonsjes ‘op geen enkele wijze’ over Omtzigt zijn gesproken. ‘De passage berust op een inventarisatie vanuit meerdere invalshoeken, waaronder berichten in de media,’ schreven Koolmees en Van Ark. “Ook gebaseerd op dingen die ze gezien en gevoeld hebben,” zei Van Ark gistermiddag.
De nieuwe verkenners wilden ‘een frisse start’ maken, maar op het Binnenhof zeggen betrokkenen dat daar meer tijd voor nodig is. “Alle vragen moeten natuurlijk beantwoord worden,” zegt een bron. “Maar zelfs na die antwoorden is de boel flink beschadigd.”
