Rechts van Frankrijk staat aan de verkeerde kant van de geschiedenis
Laten we ze “De Drie Moskouteers” noemen. Totdat de Russische bommen en raketten vorige week op Oekraïne vielen, waren drie van de leidende kandidaten bij de Franse presidentsverkiezingen enthousiaste aanhangers van Vladimir Poetin. Samen hadden Éric Zemmour, Marine Le Pen en de extreem-linkse leider, Jean-Luc Mélenchon, meer dan 40% van de stemmen.
Poetin heeft bewonderaars en apologeten in veel landen, van Donald Trump, Steve Bannon en Tucker Carlson in de Verenigde Staten tot Nigel Farage en Jeremy Corbyn in Groot-Brittannië. Hij kocht het Duitse politieke establishment met gaspijpleidingen en een deel van de Britse Conservatieve Partij met roebels.
In Frankrijk bewonderden de zelfverklaarde, patriottische krachten van de anti-elitepolitiek – zowel extreem-rechts als extreem-links – Poetin echter gratis (geef of neem een Russische banklening aan Marine Le Pen in 2017). Er is geen gelijkwaardige mate van openlijke Poetin-aanbidding in enig ander groot, westers land – behalve mogelijk de Verenigde Staten.
Toen hij een vredestop hield met Emmanuel Macron net voordat hij zijn tanks Oekraïne binnenstuurde, vernederde Vladimir Poetin de Franse president. Maar hij deed hem ook een ongewenste gunst: de oorlog in Oekraïne heeft de kansen van Emmanuel Macron op herverkiezing in april verhoogd van “vrij goed” naar “bijna zeker”.
Nadat de eerste bommen waren gevallen, haastten de Moskouteers zich om afstand te nemen van de Russische president. Nu, met nauwelijks een mea culpa , hebben ze het Westen weer de schuld gegeven van het niet toegeven aan Moskou over de uitbreiding van de NAVO, en hebben ze hun spot met Macron hervat voor zijn noodlottige vredesmissies naar Poetin vorige maand.
Deze aanpak zal een beroep doen op een deel van hun kernsteun, die visceraal anti-Europees, anti-Amerikaans en anti-Navo is. Maar het is onwaarschijnlijk dat het indruk zal maken op het bredere electoraat.
Afgelopen vrijdag hield Zemmour een vreemd onsamenhangende toespraak voor een juichende en met vlaggen zwaaiende bijeenkomst van zijn trouwe aanhangers in Chambéry in de Franse Alpen: hij bekritiseerde Poetin en verdedigde hem, en pleitte voor vrede en verheerlijkte oorlog. “Wij kennen de Russen en de Russen kennen ons. Het Rusland van Poetin bestaat in de 19e eeuw en beschouwt oorlog als een manier om zijn strategische visie te verdedigen’, zei Zemmour. “Maar de landen van het Westen hebben geen zin meer in oorlog… We moeten de gevolgen daarvan overwegen.” Het Westen, zo suggereerde hij, zou eigenlijk “beschavingsoorlogen” moeten voeren die “onze elites niet zullen accepteren”. Met andere woorden, hij bedoelde oorlogen tegen de islam.
Misschien nog verrassender is wat Zemmour niet zei: hij maakte in Chambery geen melding van Poetins herhaalde dreigement om kernwapens te gebruiken. De man die zichzelf presenteert als de redder van zijn natie, staat nu op één lijn met een man die dreigt het te vernietigen. Dat geldt ook voor Marine Le Pen en voor Jean-Luc Mélenchon.
Als gevolg daarvan denk ik dat de presidentsverkiezingen zo goed als voorbij zijn. President Macron heeft tot vrijdag de tijd om formeel deel te nemen aan de race. Ondanks het mislukken van zijn vredesmissie, zal de oorlog de campagne bevriezen en veel gematigde, niet-ideologische kiezers achter zich laten.
Macron was vorige maand misschien al te toegeeflijk met Poetin. Maar drie van zijn belangrijkste tegenstanders hebben hem jarenlang geprezen of verafgood. Zelfs de centrumrechtse uitdager Valérie Pécresse – geen Poetin-fan – vertegenwoordigt een partij waarvan de laatste premier, François Fillon, tot vorige week een bezoldigde bondgenoot van Moskou was. Na enorme druk van Pécresse nam Fillon vorige week eindelijk ontslag uit het bestuur van de Russische petrochemische gigant Sibur.
Natuurlijk hebben Macrons tegenstanders nog een paar strohalmen om zich aan vast te klampen: het meest schadelijk is dat de confrontatie met Rusland de brandstof- en voedselinflatie zal verergeren, die al een tweede termijn van Macron dreigde. Het zal de president echter ook politieke dekking geven om actie te ondernemen, zoals tijdelijke belastingverlagingen, om prijsstijgingen te vergemakkelijken – stappen die normaal gesproken onmogelijk zouden zijn vlak voor een presidentiële stemming.
Ondertussen zal Moskou ongetwijfeld verschillende pantserdivisies van online trollen en nep-accounts voor sociale media op de Franse campagne zetten. Toch werd er sowieso een Moskou-blitz van nepnieuws tegen Macron verwacht. Het effect ervan zal ook beperkt zijn: het zal vooral worden gezien door het anti-Europese, anti-Navo, Macron-afschuwelijke deel van het electoraat, dat in ieder geval nooit op hem zou hebben gestemd.
Dit roept een meer fundamentele vraag op: waarom was Poetin in de eerste plaats zo populair in Frankrijk?
De verkiezingen van 2022 zijn misschien voorbij, maar het medereizen van de drie belangrijkste verkiezingskandidaten is een grimmige herinnering aan de kwetsbaarheid van de Franse politieke status-quo. Ontevreden Franse culturele figuren, van Gérard Dépardieu tot Michel Houellebecq, zijn ook al heel lang fans van Poetin, besmet met een variant van het pro-Sovjet-virus dat in de jaren vijftig een groot deel van het Franse intellectuele leven doorkruiste.
Zal de golf van nationalisme in de Franse politiek worden geschaad door de associatie met Vladimir Poetin? Op korte termijn wel. Op de langere termijn zullen dezelfde problemen echter dezelfde wrok en dezelfde argumenten oproepen. De belangrijkste man hier is Éric Zemmour.
Aan de linkerkant is Jean-Luc Mélenchon een Jura-politicus die vecht tegen zijn laatste verkiezingen. Voor hem was het verdedigen van Poetin onderdeel van de ondoordachte bagage van anti-Amerikaans, anti-Navo en anti-Europees zijn. Idem voor Marine Le Pen. Haar politieke ster is in ieder geval aan het tanen. Moskou denkt van wel; haar werd deze keer Russische leningen geweigerd.
Van de Three Moscowteers heeft Zemmour het meeste te verliezen. Hij vertegenwoordigt – of vertegenwoordigde – een opkomende macht in de Franse politiek, zo niet voor 2022 dan voor 2027.
Voor Mélenchon en Le Pen was Poetin hun ‘vijand van de vijand’. Hun denken ging niet dieper dan dat. Zemmour belichaamt iets anders: de vreemde aantrekkingskracht die Poetin is gaan uitoefenen op delen van intellectueel hard-rechts in Frankrijk en elders. Zemmour bewondert Poetin niet ondanks wat hij is, maar vanwege wat hij is. Hoewel hij zelf joods is, heeft hij Poetin al lang verafgood als een verdediger van ‘christelijke waarden’ en ‘mannelijke waarden’ tegen de aanval van liberalisme, feminisme en homorechten.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat er de afgelopen dagen een nieuwe hashtag op het Franse Twitter is verschenen: #VladimirZemmour. Franse media en politieke tegenstanders zijn begonnen met het opsporen van de vele verbanden en overeenkomsten tussen het Putinisme en Zemmourisme. Beide mannen exploiteren tendentieuze verhalen over nationaal verval en nationaal verraad. Beiden herschrijven schaamteloos de geschiedenis van hun land om vergane glorie te overdrijven en wrok koesteren tegen rivaliserende naties of de krachten van het ‘internationalisme’.
Voor Poetin zijn het ondeelbare Russische volk en het natuurlijke recht van Rusland om een van ’s werelds grootste mogendheden te zijn, verraden door zijn zwakke of dwaze voorgangers en door de anti-Russische agressie van het Westen. Volgens Zemmour zijn de natuurlijke superioriteit van Frankrijk en het recht op culturele overheersing door de eeuwen heen uitgehold door buitenlandse en internationalistische samenzweringen en door het verraad van zijn eigen politieke klassen. Het laatste verraad is ” le grand remplacement ” – een zogenaamd opzettelijk plan van “internationale financiën” en “de elites” om het blanke ras te vervangen door bruine en zwarte mensen.
In 2016 schreef Zemmour dat de Russische president “het laatste bastion was tegen de orkaan van het politiek correcte die, beginnend in Amerika, alle traditionele structuren van familie, religie en natie heeft vernietigd”. Hij is “de enige Europese leider die de traditionele samenleving verdedigt, geworteld in haar eigen geschiedenis en cultuur. Alle andere westerse leiders hebben van het ontwortelde, zelfbewuste individu een jaloerse en veeleisende God gemaakt.”
Twee jaar later voegde hij eraan toe : “Ik droom van een Franse Poetin die opkomt, maar die is er niet…” Drie jaar daarna stopte Zemmour als essayist en tv-expert en besloot hij zelf voor de rol van “Franse Poetin” te gaan.
In de grote achterbibliotheek van Zemmours lofrede van Poetin, zul je nauwelijks melding vinden van de ontmanteling van enige schijn van democratie in Rusland, en de gevangenneming en vergiftiging van tegenstanders. Maar terwijl westerse regeringen en bedrijven deze misdaden hebben genegeerd of ervoor gekozen ermee te leven. Zemmour heeft ze impliciet onderschreven. Nog in september vorig jaar zei Zemmour dat Frankrijk de NAVO en de EU moet verlaten en een “Russische alliantie moet aangaan… die veel betrouwbaarder zou zijn”.
Tot nu toe hebben zemmouristische bekeerlingen van centrumrechts – meestal erg jong of gepensioneerd, goed opgeleid en welgesteld – dergelijke excessen afgewimpeld. Ze concentreren zich liever op de energie van Zemmour en zijn welsprekendheid bij het doorprikken van de mislukkingen en ontwijkingen van de liberale, pro-Europese consensus. Toch worden ze nu geconfronteerd met feiten die ze liever negeerden: Zemmours instinct is autoritair en ondemocratisch. Zijn Poetin-aanbidding is geen oppervlakkige flirt om “de elites” te ergeren. Het is de kern van het Zemmourisme.
Zoals ik al eerder heb betoogd , was het politieke project van Zemmour altijd een langetermijnproject. Het hoopte te slagen in twee verkiezingscampagnes, niet in één. Maar ik geloof dat Zemmour blijvend in diskrediet is gebracht door zijn Poetin-aanbidding. In zijn plaats zal ongetwijfeld een andere figuur verschijnen om zijn visie van een sterk, nationalistisch anti-Europees rechts in de campagne van 2027 na te streven (wanneer Macron, indien herkozen, niet opnieuw kan deelnemen).
Een van de waarschijnlijke kandidaten voor die rol is het vervreemde nichtje van Marine Le Pen, Marion Maréchal, hoewel ze een andere oude Poetin-medereiziger is. Toch zal Nieuw Rechts in Frankrijk niet meer verdwijnen dan in de Verenigde Staten. Herinneringen vervagen. De kernthema’s identiteit, angst voor islamisme en de behoefte aan beter gedeelde welvaart zullen blijven bestaan.
Een deel van de identiteit van Nieuw Rechts is om de spot te drijven met internationale en Europese instellingen, zelfs het idee van mensenrechten of internationaal recht. Ongetwijfeld zullen de warboel en compromissen van de NAVO en de EU de komende maanden of zelfs jaren keer op keer worden bespot, terwijl die gebrekkige organisaties worstelen om Oekraïne te steunen zonder een schot te lossen en een nucleaire oorlog te riskeren.
Het zou niettemin prettig zijn om je voor te stellen dat sommigen van nieuw, nationalistisch rechts – en niet alleen in Frankrijk – sommige van de vreemde goden die ze de afgelopen jaren hebben aanbeden, zouden gaan heroverwegen en betreuren. Vladimir Poetin – een corrupte, gewelddadige, antidemocratische man die de waarden van het Westen verafschuwt – is gerekruteerd als posterboy voor het Franse en Amerikaanse ultrapatriottisme. Veel mensen die, zoals Eric Zemmour, oprecht toegewijd zijn aan de waarden van het verleden, bevinden zich nu gevangen aan de verkeerde kant van de geschiedenis.