President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank luidt de noodklok nieuwe Eurocrisis

President Klaas Knot van De Nederlandsche Bank luidt de noodklok. Corona kan tot een nieuwe eurocrisis leiden en zonder het delegeren van nationale bevoegdheden kan dat wel eens heel vervelend uitpakken.

Doordat de economieën in Noord en Zuid zich verschillend ontwikkelen moet er iets worden gedaan aan die scheefgroei binnen de eurozone, die ook binnen landen geldt. Bedrijven profiteren meer van de euro dan de burgers. Samen uit, samen thuis. Daar moet bij horen dat landen bereid moeten zijn autonomie in te leveren richting Brussel en hun economieën meer op elkaar af te stemmen.

Verder heeft het ook geen zin de grootste schuldenstaten op te zadelen met nog meer schuld, zo zei hij dinsdag tijdens de HJ Schoo-lezing in Amsterdam.

Tot dusver een gedegen analyse. Als we in aanmerking nemen wat tot op heden al is gerepareerd aan de eurozone (waarvan het concept boordevol gaten zat) met de redding van Griekenland, nieuwe criteria om tijdelijke begrotingstekorten toe staan en een eindeloos pakket aan noodleningen, was geen zinnig mens aan die euro begonnen als we dat allemaal vooraf hadden geweten. Het grote economische voordeel van een eenheidsmunt klonk leuk, maar viel in de praktijk tegen. In plaats van de ‘survival of the fittest’, houden de ‘fittest’ de kreupelen nu overeind.

We wisten dat we economieën aan het koppelen waren die absoluut niet gelijk waren, de zuidelijke landen konden jaren feest vieren met een ultralage rente waar ze economisch gezien geen recht op hadden. En toen kwamen er wat slimme Amerikaanse banken die pakketten slechte leningen doorverkochten en de crisis van 2008 was geboren. Na jaren modderen en bezuinigen waren we daar net zo’n beetje uit, en toen kwam corona, de financiële crisis in het kwadraat. De extreme testcase voor de jonge eurozone.

De oude tegenstellingen in de eurozone tussen noord en zuid zijn allerminst verdwenen, alleen nog maar geaccentueerd door een dreigende langdurige recessie. Volgens Knot is er nog steeds iets te redden via het herstelfonds van 750 miljard, het beter afstemmen van het onderlinge begrotingsbeleid alsmede het economische beleid.

Volgens Knot zorgt het herstelfonds ervoor dat de zuidelijke landen niet dieper in de schulden raken. Italië met een staatsschuld van 2300 miljard is zonder meer een tijdbom binnen de eurozone te noemen.

Door de corona-crisis is de grens van maximaal 3% begrotingstekort al los gelaten. De miljardensteun van de regeringen aan de economie laten niet anders toe. Knot vindt nu ook dat het criterium van een maximale staatsschuldquote van 60% van het bbp niet langer te handhaven is. Die grens was toch al een lachertje en werd alleen gehandhaafd door de noordelijke landen. Landen zouden er nu fors overheen mogen als ze maar in beter tijden inspanningen verrichten om weer op die grens te komen. Heeft Italië met een schuldquote van 130% nog wel even te gaan.

Zo ver om de schulden in de zuidelijke landen maar kwijt te schelden gaat Knot niet, ze moeten alleen kleiner worden. Voorlopig gebeurt dat met overheveling van geld van het noorden naar het zuiden, dat heet dus solidariteit. De Europese Centrale Bank en Knot zitten voorlopig nog op de lijn dat alle middelen moeten worden ingezet om het lek boven te krijgen en de eurozone te behoeden voor een uit elkaar drijven van de deelnemende landen.

De tijd en vooral de ontwikkelingen rond corona zullen leren hoe lang het euroschip in de huidige vorm drijvend kan worden gehouden. Oprekken van de normen, steunpotten van honderden miljarden zijn de pleisters die voorlopig zijn geplakt. Veel zal ook afhangen in hoeverre de noordelijke landen er in slagen hun economie op gang te houden en dus een bestedingsimpuls te kunnen geven die ook ten goede komt aan de zuidelijke landen die op apegapen liggen.

Oud-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem verspeelde de toppositie bij het IMF vanwege zijn opmerking dat de zuidelijke landen hun nieuw verworven euromiljarden hadden opgemaakt aan ‘drank en vrouwen’ en vervolgens hun hand kwamen ophouden in Brussel. Toen ging het nog om een financiële crisis, nu zoals gezegd een crisis in het kwadraat.

Maar het speelveld is niet erg veranderd. Dapper van Knot dat hij voor de collectiviteit gaat en voorlopig zal dat ook wel het adagium blijven, totdat het echt niet langer op te hoesten is. En dan komen we echt in onbekende wateren waar het zal gaan over de ‘survival of the fittest’