Indignatie redactie 
De onderlinge gezagsverhoudingen zijn maar een klein beetje gewijzigd. D66 moet een wat zwaardere positie krijgen in het kabinet, maar verder kan de ploeg gewoon verder.
Het debat duurde heel, heel lang, maar het eindigde zoals bijna alle Kamerdebatten eindigen: met een sisser. Mark Rutte blijft gewoon premier, iets wat ook al heel, heel lang het geval is. Er was slechts sprake van één concreet nieuwtje: er komt een andere verkenner. Wéér een, mag je wel zeggen, want er gingen hem/haar al vier personen in deze functie voor.
Eerst trad het duo Kajsa Ollongren en Annemarie Jorritsma aan. Binnen de kortste keren werden zij echter weer afgezet, na een – zacht uitgedrukt – buitengewoon treurig optreden. Daarna was het de beurt aan Tamara van Ark en Wouter Koolmees, maar zij hebben zich geen seconde met hun eigenlijke werk kunnen bezighouden. Ook zij druipen nu af via een zijdeur. De Tweede Kamer wil dat dit tweetal wordt vervangen door een ‘gezaghebbend en onafhankelijk’ persoon, die niet al te dicht bij de dagelijkse politiek staat. Dat laatste kun je van Jorritsma (senator), Ollongren, Van Ark en Koolmees (alle drie demissionair minister) natuurlijk niet zeggen.
Of die gezaghebbende, onafhankelijke verkenner werkelijk nodig is valt echter te betwijfelen. De Kamer kan de verkenningsfase eigenlijk net zo goed helemaal overslaan. Uitzoeken welke partijen het beste aan de formatie kunnen beginnen hoeft niet meer. Want de volgende coalitie kan niet uit andere partijen bestaan dan de huidige. Behalve VVD, D66, CDA en ChristenUnie stemden alle partijen vóór een motie van wantrouwen tegen de premier. Het lijkt mij onbestaanbaar dat zij nog verder aan het formatieproces zullen deelnemen (al mag je de hypocrisie van de meeste politici nooit onderschatten).
In theorie bestaat uiteraard de mogelijkheid dat Rutte niet de premier wordt van het nieuwe kabinet. D66-leider Sigrid Kaag zei vannacht zelfs expliciet dat zij zou zijn opgestapt na het voor Rutte zo kantje boord afgelopen debat. Maar dat lijkt me toch uitsluitend theorie. In de praktijk zal Rutte al snel weer de belangrijkste speler worden in de formatie. En Kaag zal zich daarbij neerleggen, net als CDA-leider Wopke Hoekstra en opperlakei Gert-Jan Segers van de ChristenUnie.
De onderhandelingen hoeven trouwens helemaal niet lang te duren. De onderlinge gezagsverhoudingen zijn maar een klein beetje gewijzigd. D66 moet een wat zwaardere positie krijgen in het kabinet, maar verder kan de ploeg gewoon verder. Aan speculaties over de ‘poppetjes’ waag ik me hier maar niet, maar kan de nieuwe premier iemand anders zijn dan Mark Rutte?
Je kunt je overigens afvragen wat er gebeurd was als de motie van wantrouwen van PVV-leider Geert Wilders wél was aangenomen. Rutte had dan moeten opstappen als demissionair premier, neem ik aan. Helemaal zeker ben ik niet, want een motie is niet meer dan een oproep. Die kun je ook naast je neerleggen. Vraag dat maar aan oud-minister van Financiën Gerrit Zalm.
Maar neem nu eens aan dat Rutte was vertrokken als premier. Zou dat de formatie wezenlijk anders hebben gemaakt? De Kamer kan een ander Kamerlid niet afzetten. Rutte zou dus gewoon fractievoorzitter van de VVD hebben kunnen blijven. Die partij is met 34 zetels nog steeds de grootste in de Tweede Kamer. Misschien dat de onderhandelingen een wat ingewikkelder verloop zouden hebben gehad, maar het lijkt me niet onwaarschijnlijk dat aan het eind van het liedje ook dan Rutte IV was aangetreden.
Zelfs als er nieuwe verkiezingen waren gehouden, zoals Wilders wilde, had Rutte een goede kans gemaakt opnieuw premier te worden. Want het is zeker niet ondenkbaar dat zijn VVD die verkiezingen weer zou hebben gewonnen. Er zijn bij mijn weten nog geen opinieonderzoeken geweest naar de gebeurtenissen van afgelopen nacht, maar ik sluit niet uit dat veel kiezers die eindeloze reeks aanvallen op de premier vooral gezeur hebben gevonden.
