Samenzweringstheorieën over de pandemie verspreiden zich zowel offline als via sociale media

Een consistent kenmerk van de pandemie is de aanwezigheid van een relatief klein maar luidruchtig aantal complottheoretici die zich verzetten tegen pogingen om COVID-19 aan te pakken. Hun opvattingen lijken misschien marginaal en extreem, maar recent onderzoek suggereert dat we ze serieus moeten nemen.

Uit enquêtegegevens blijkt dat geloof in complottheorieën wordt geassocieerd met een gebrek aan vertrouwen in stappen die gericht zijn op het aanpakken van de pandemie en risicovol gezondheidsgedrag en dat aanhangers van samenzwering eerder weigeren om sociaal afstand te nemen, een masker te dragen of zich te laten vaccineren.

Een reden hiervoor is dat complottheorieën anders werken dan andere vormen van verkeerde informatie. In plaats van simpelweg te handelen in onnauwkeurige of misleidende informatie, geloven complottheoretici dat ze de verborgen waarheid hebben ontdekt dat wereldgebeurtenissen het gevolg zijn van de opzettelijke acties van onzichtbare, kwaadwillende actoren.

Dit kan betekenen dat we de opkomst van COVID-19 de schuld geven van ‘big pharma’ of geloven dat maatregelen voor sociale afstand deel uitmaken van een poging van een verborgen ‘wereldregering’ om burgerlijke vrijheden in te perken. Dit soort denken biedt een eenvoudige verklaring voor complexe en onvoorspelbare gebeurtenissen. In een tijd van wijdverbreide onzekerheid en angst is het gemakkelijk om de aantrekkingskracht te zien in beweringen dat de pandemie opzettelijk en gecontroleerd is.

Als we nadenken over hoe complottheorieën zoals deze zich verspreiden, is er een neiging om ons te concentreren op de rol van sociale media . We zijn gewend geraakt aan het controleren van feiten en moderators die in deze ruimtes werken om problemen op te lossen.

Maar met collega’s heb ik de offline-ruimte verkend door middel van een analyse van het licht, een maandelijkse krant (en zelf-beschreven ‘waarheidskrant’) die gratis in het VK wordt bezorgd. Het biedt sceptische berichtgeving over de COVID-19-pandemie en we hebben geconcludeerd dat een aanzienlijk deel van de inhoud ervan kan worden gezien als samenzwering van aard.

Usual we get advertising for curry shops and real estate agents through the letterbox. This morning it is conspiracy theory (there is also advertising for sound baths inside) pic.twitter.com/zzp4KrIY9q

— André Spicer (@andre_spicer) November 26, 2020

Wat is een ’truthpaper’?

Qua stijl en lay-out lijkt de Light op een conventionele krant. Het heeft een koptekst en bannerkoppen en elk artikel is in kolommen ingedeeld. De inhoud varieert zowel in stijl als onderwerp, met opiniestukken en interviews die naast nieuwsberichten verschijnen.

Conspiracistische artikelen worden gepresenteerd naast ander, niet-gerelateerd materiaal, zodat de lezers over het algemeen de verscheidenheid aan inhoud ervaren die kan worden verwacht in een reguliere nieuwsbron. Hetzelfde nummer zou bijvoorbeeld een artikel kunnen bevatten waarin wordt gesuggereerd dat COVID-vaccins kunnen worden gebruikt voor mindcontrol en een meer conventioneel nieuwsbericht over de Russische scheepvaart.

Als voorbeeld van de offline verspreiding van complottheorieën met betrekking tot de pandemie, is het Licht om een ​​aantal redenen belangrijk. Het lijkt een groot bereik te hebben, met claims van een oplage van meer dan 100.000 exemplaren voor elk nummer. Het wordt geproduceerd en gedistribueerd door een netwerk van activisten, gebruikmakend van een besloten Facebook-groep van meer dan 8.000 leden.

Samenzwering en activisme

De echte betekenis van het Licht is echter dat het een zeer participatieve betrokkenheid bij de inhoud ervan lijkt aan te moedigen. Lezers worden aangemoedigd om de onderwerpen waarover ze lezen op te zoeken, te verspreiden en ernaar te handelen in plaats van de informatie slechts passief te ontvangen. Deze benadering houdt in dat het Licht niet alleen tot doel heeft de kennis van de lezers te verbreden, maar hen te betrekken bij een proces van ontdekking, openbaring en actie.

We ontdekten dat dit op verschillende manieren gebeurt. Er zijn directe oproepen tot actie, bijvoorbeeld via artikelen die lezers aanmoedigen om bijeenkomsten en evenementen bij te wonen, of het promoten van het weigeren om gezichtsbedekking te dragen.

Andere artikelen promoten het belang van “je eigen onderzoek doen”, waarbij lezers worden aangezet om inhoud te zoeken die de reguliere opinie over de pandemie uitdaagt. Er zijn zelfs puzzelfuncties waarbij de lezer onderzoek moet doen naar samenzweerderige inhoud om met succes te worden voltooid.

“Wakker” zijn is een centraal thema in samenzweringsinhoud. Lezers worden uitgenodigd om zich aan te sluiten bij een groep samenzweringsaanhangers die het ‘officiële verhaal’ weerleggen. De toestand van ‘wakker’ zijn wordt vaak voorgesteld als deugdzaam en uitzonderlijk, en lezers worden vaak aangemoedigd om hun kennis van de ‘ware’ aard van de pandemie als een motiverende factor tot actie te beschouwen.

Daarnaast zijn er frequente morele oproepen tot actie die inspelen op de emoties van lezers om hen tot actie aan te zetten. Dit omvat inhoud die is geschreven in taal die is gebaseerd op thema’s als oorlog en conflict en emotionele artikelen die waarschuwen voor de effecten van volksgezondheidsmaatregelen op kinderen.

Waarom het uitmaakt

Deze oproepen tot actie vinden plaats in de context van een steeds gevaarlijker wordende atmosfeer. We weten al dat complottheorieën de potentie hebben om politieke polarisatie, extremisme en geweld te bevorderen . De afgelopen maanden zijn er talloze voorbeelden gezien van COVID-19-samenzweringstheorieën die activisme in de echte wereld beïnvloeden.

Sommige lijken misschien relatief triviaal, zoals stickercampagnes die de veiligheid van het vaccinatieprogramma in twijfel trekken, of folders waarin onbewezen behandelingen in de brievenbus worden gepost. Maar er zijn ook protesten geweest bij de kantoren van mediaorganisaties, pogingen om het werk van vaccinatiecentra te verstoren en zelfs beelden van dreigementen met geweld tegen publieke figuren in verband met de pandemische reactie.

Offline materiaal zoals het licht is zeer krachtig omdat lezers een gevoel van keuzevrijheid ervaren wanneer ze het oppakken. Ze krijgen een manier aangeboden om actief deel te nemen aan publieke kwesties die buiten de reguliere vormen van politieke participatie valt. En het gebeurt allemaal zonder de geautomatiseerde waarschuwingen en links naar betrouwbaardere bronnen die nu een steunpilaar zijn van sociale-mediasites.

Als reactie op de problemen die in dit artikel naar voren werden gebracht, gaf The Light het volgende commentaar:

We verdedigen absoluut de vrijheid van mensen om voor zichzelf te kiezen en niet in een dictatuur te leven.

Dit is duidelijk een flauwe en propagandistische poging om het rapporteren van de waarheid, wat je nooit zou durven, te koppelen aan het op de een of andere manier oproepen tot geweld, terwijl er geen zinnig verband kan worden gelegd, zelfs niet uitrekkend.

Het is duidelijk dat dit precies het soort Orwelliaanse leugens, bedrog en controle van gedachten en taal is die worden gebruikt door totalitairen, ondersteund door propagandavodden.