Showproces tegen Ma Chun-man zal grenzen vrije mening bepalen in Hongkong

In december 2020 werd Ma Chun-man, een inwoner van Hongkong, opgepakt omdat hij protestslogans scandeerde. Op dinsdag 28 september pleitte hij niet schuldig te zijn aan de hem ten laste gelegde feiten. Hij verscheen voor de rechter in uitvoering van de nieuwe en draconische Nationale Veiligheidswet voor Hongkong.

Nieuwe wet vanuit Peking perkt vrijheid van meningsuiting verder in

Wet luidt ‘einde van Hongkong’ in

Deze wet, die Peking volledig aan Hongkong had gedicteerd, is vorig jaar op 30 juni van kracht gegaan als een reactie op de massale golf van pro-democratieprotesten. Sinds 2019 organiseerden Hongkongers immers deze protesten, met de regelmaat van de klok, tegen de alsmaar groeiende invloed én inmenging door de Chinese autoriteiten in de stadstaat.

De nieuwe wet maakt activiteiten tegen de nationale veiligheid, het aanzetten tot afscheiding, subversieve activiteiten en buitenlandse inmenging in Hongkong illegaal en strafbaar. Volgens Peking moet deze nieuwe wetgeving de stabiliteit terugbrengen. Veel buitenlandse waarnemers en nog meer inwoners van de regio zien er echter het ‘einde van Hongkong’ in, alsook het begin van directe controle vanuit Peking.

Wet tegen dissidente geluiden

De op maat van het regime geschreven Nationale Veiligheidswet grijpt drastisch in op een hele reeks fundamentele vrijheden. Tot dan toe waren die nog gegarandeerd sinds de voormalige Britse kroonkolonie in 1997 weer tot de Volksrepubliek China ging behoren. Ze kwam er omdat de machthebbers in Peking vonden dat China lang niet drastisch genoeg optrad tegen dissidente geluiden die in Hongkong steeds luider begonnen te klinken.

In juli vond al een eerste veiligheidsproces plaats op basis van de nieuwe wetgeving. Dat werd gevoerd tegen een man die werd veroordeeld nadat hij met zijn motor, die van een protestvlag was voorzien, was ingereden op een politiekordon tijdens een uit de hand gelopen demonstratie.

Belangrijk proefproces

Het proces tegen Ma Chun-man is van een heel andere orde, en daarom beschouwen veel waarnemers als het als een belangrijke ‘testcase’. Net als de overgrote meerderheid van de voor de volgende maanden geplande nationale veiligheidsprocessen draait deze rechtszaak immers niet om gewelddadige handelingen — of wat Peking als ‘terrorisme’ omschrijft — maar om een opiniedelict. De uitspraak zal immers bepalend zijn voor wat er in de toekomst nog publiek mag worden gezegd in Hongkong. Ze zal tevens de grenzen van de vrijheid van meningsuiting afbakenen.

Ma, een 31-jarige voormalige chauffeur van een voedselbezorgingsbedrijf, wordt beschuldigd van het promoten van separatisme, in casu het bepleiten van de afscheiding van Hongkong van de Volksrepubliek. Dit is, dixit de nieuwe Nationale Veiligheidswet voor Hongkong, een bijzonder ernstig misdrijf waarop een zware strafmaat van toepassing is.

Volgens de akte van beschuldiging deed hij dit concreet door slogans te roepen, door te zingen en door borden met ‘separatistische’ slogans te tonen. Wat de zaak nog erger maakt, is dat hij tijdens een aantal betogingen en acties ook nog eens de euvele moed had gehad om met journalisten te spreken. Dit alles tijdens minstens twintig verschillende bijeenkomsten en manifestaties tussen augustus en november van vorig jaar.

Separatistische slogans uit den boze

Volgens de openbare aanklager had Ma bij herhaling duidelijk gemaakt dat hij van plan was de Nationale Veiligheidswet te contesteren. Bovendien zou hij, als verzwarend feit, meermaals anderen hebben opgeroepen om te protesteren tegen de uitvoering ervan. Het Openbaar Ministerie verklaarde dat de slogans die Ma gebruikte zouden aanzetten tot separatisme. Agenten van het veiligheidsapparaat hadden onder meer de volgende slogans genoteerd, die Ma zouden hebben gescandeerd: ‘Bevrijd Hongkong, revolutie van onze tijd!’, ‘Onafhankelijkheid van Hongkong, de enige uitweg’, ‘Hongkongers: bouw ons eigen land’ en ‘Eén natie, één Hongkong.’ In het proces dat in juli plaatsvond hadden de Nationale Veiligheidsrechters geoordeeld dat ‘Bevrijd Hongkong, revolutie van onze tijd!’ — een erg populaire slogan tijdens de straatprotesten in 2019 — gold als openlijk aanzetten tot afscheiding.

Separatisme is een nachtmerrie voor Peking. Men beseft maar al te zeer dat er bij heel veel inwoners nauwelijks tot geen affiniteit is met de Volksrepubliek China. En het was dan ook niet echt verwonderlijk dat demonstranten in 2019 vaak om de ‘onafhankelijkheid’ van de stadstaat riepen.

Gewraakte interviews

Vooral het feit dat Ma verklaringen aan de pers had gegeven zit de openbare aanklager klaarblijkelijk bijzonder hoog. ‘De basiswet voorziet in vrijheid van meningsuiting voor Hongkongers’, zei Ma tijdens een van de bijeenkomsten voor zijn arrestatie, verwijzend naar de minigrondwet van de stad.

In een ander interview had hij dan weer verklaard dat zijn definitie van ‘revolutie’ betekende dat de mensen in Hongkong hun soevereiniteit zouden terugkrijgen en dat zij het recht zouden verwerven om door middel van algemeen kiesrecht hun eigen leiders te kiezen. Deze uitspraken schoten niet alleen in het verkeerde keelgat bij de bewindslui in Hongkong, maar ook en vooral bij de partijtop in Peking.

De machthebbers in Peking blijven intussen luid roeptoeteren dat de Nationale Veiligheidswet broodnodig was om de stabiliteit in Hongkong te herstellen na de ‘chaos’ van de democratieprotesten. En de wet zou slechts ‘een kleine minderheid’ treffen. Maar in werkelijkheid heeft ze de stad getransformeerd en haar politieke, culturele en juridische landschap radicaal hervormd.

Vage wet maakt zelfs politieke opvattingen illegaal

De in de wet opgenomen strafbare feiten zijn zo ruim gedefinieerd dat zowat alle vergrijpen eronder kunnen vallen. Op die manier kunnen ze bijzonder gemakkelijk worden gebruikt in politieke processen. De enorme vaagheid van de in de wet gehanteerde begrippen geeft de bewindvoerders in feite een vrijbrief om elk dissident geluid in de kiem te smoren.

Een begrip als ‘buitenlandse inmenging’ kan bijvoorbeeld perfect worden aangewend om samenwerking met buitenlandse mensenrechtenorganisaties of media af te straffen. En het begrip ‘subversieve activiteiten’ kan dan weer betrekking hebben op alles wat Peking niet welgevallig is.

Meer dan 70 mensen, onder wie veel van de meest prominente pro-democratieactivisten van de stad, zijn sindsdien beschuldigd van nationale veiligheidsmisdrijven. Bijna allemaal vanwege het aanhangen van politieke opvattingen die men nu als illegaal kan beschouwen. De meeste arrestanten van de laatste maanden, die op grond van de Nationale Veiligheidswet werden aangeklaagd, krijgen geen borgtocht. Ma zit dan ook al sinds zijn arrestatie van tien maanden geleden, in hechtenis. Hij riskeert tot zeven jaar gevangenisstraf als hij wordt veroordeeld.

Wordt – ongetwijfeld – vervolgd…