Syp Wynia: Baudet zal geen kans maken met Rutte als premier

Op 17 maart trekken de Nederlanders na vier jaar opnieuw naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezing. Alles wijst erop dat de PVV, de partij van Minister-president Mark Rutte, opnieuw de grootste zal worden. In deze aflevering van Doorbraak Radio geeft Syp Wynia, Nederlands journalist en columnist van het opinieblad Elsevier, zijn analyse van de aankomende Nederlandse verkiezingen.

De positie van Mark Rutte

Maar liefst 37 partijen nemen deel aan deze verkiezingen, waardoor het politieke landschap totaal versnipperd lijkt. Maar volgens Wynia zullen slechts enkele partijen een zetel kunnen bemachtigen in het parlement. ‘Als je kijkt naar de verhoudingen dan gaat het over zes à zeven partijen in de peilingen.’ De VVD van de Minister-president Mark Rutte is volgens de peilingen op dit moment de grootste partij. Dat is het effect van de coronacrisis, zegt Wynia. ‘De grote kracht van Rutte is dat hij politici over de partijgrenzen heen kan samenbrengen.’ De huidige coalitie met vier partijen heeft geen meerderheid in de Eerste Kamer en ook in de Tweede Kamer moet Rutte voortdurend steun vanuit de oppositie zoeken. Ideologisch lijkt hij zeer flexibel, met Rutte kan je alle kanten uit zolang hij maar Minister-president is, zegt Wynia.

Cordon sanitaire tegen PVV?

In 2010 haalde de PVV van Wilders een enorme verkiezingswinst. De meeste partijen wilden echter niet samenwerken met de PVV. Na lange onderhandelingen vormden de VVD en de CDA een minderheidskabinet met gedoogsteun van de PVV. Dit lastige huwelijk tussen de drie partijen strandde al na anderhalf jaar regeren. ‘Toch was dit een bijzonder populaire coalitie waar alle partijen baat bij hadden.’ Dit kabinet was een coalitie naar Deens model maar met het belangrijke verschil dat de partijen in Denemarken elkaar wel vertrouwden, zegt Wynia. In Denemarken zagen de partijen het gemeenschappelijk belang terwijl er in Nederland tussen deze drie partijen al van bij de start een groot wantrouwen was. Ondanks het feit dat Wilders er zelf na anderhalf jaar de stekker uittrok bleef zijn partij standvastig de tweede grootste partij van Nederland.

Zal Rutte het cordon opnieuw breken en een coalitie sluiten met de PVV? Wynia acht deze kans zeer klein, al denkt hij wel dat Rutte door zijn ideologische flexibiliteit tot veel in staat is. ‘Hij heeft van de PVV een links liberale partij gemaakt, wat niet de typische traditie is van de liberale partij.’ Door de weg die hij met zijn partij is ingeslagen lijkt het weinig waarschijnlijk dat er een samenwerking met Wilders komt.

Wie is de grote uitdager van Mark Rutte?

Rutte is al ruim 15 jaar de leider van de PVV en laat weinig ruimte aan anderen om onder zijn bewind te groeien, vindt Wynia. ‘De laatste zorg van Rutte is om een opvolger te vinden.’ De Kamerlijst van de PVV bestaat ook voornamelijk uit voormalige assistenten van Rutte, mensen die hem door dik en dun zullen blijven steunen. ‘De PVV is de Rutte-partij geworden.’ Zijn positie in de Nederlandse politiek is uitzonderlijk, hij domineert de volledige politiek en is de koning van het Binnenhof, zegt Wynia. Rutte heeft zich door zijn ideologische flexibiliteit in het midden van het partijlandschap gepositioneerd waardoor hij incontournable is.

Rutte mag dan wel weinig uitdagers hebben binnen zijn eigen partij, buiten de PVV is het mogelijk wel uitkijken voor Wopke Hoekstra van CDA. Maar de zwakte van Hoekstra is dat hij niet het zwaargewicht is dat Rutte wel is, zegt Wynia. ‘Ideologisch zit Hoekstra weinig op een andere politieke lijn.’ Ook op links is er amper concurrentie voor Rutte. Het politieke beeld van de Nederlanders is steeds rechtser aan het worden, vindt Wynia. Verder is ook het partijlandschap veranderd doordat partijen zoals de PVV en de CDA iets naar links zijn opgeschoven.

De positie van Forum voor Democratie

Baudet is in het gat gesprongen dat ontstaan is op rechts, zegt Wynia. ‘Forum voor democratie scoorde hoog bij de Eerste Kamerverkiezingen nu twee jaar geleden maar begon daarna meteen met de zelfvernietiging.’ De partij van Baudet werd vanuit het niets de grootste partij van het land maar door allerlei incidenten, zoals het uitlekken van racistische Whatsapp-berichten, ging het meteen bergaf en verloor hij zijn aanhang. ‘Hij is niet helemaal kansloos maar hij zal sowieso geen rol van betekenis spelen.’ Hij is te onvoorspelbaar waardoor niemand met hem samen wil werken, zegt Wynia.