Wij mensen begrijpen onze hectische wereld het best als we ervan uitgaan dat er achter alle chaos een plan schuilt. En een persoon of organisatie die bewust ergens op aan koerst.
Zo wist Thierry Baudet deze week meteen hoe het kwam dat de coalitie in Brabant ontplofte. Dat de VVD in de zuidelijke provincie de stekker uit het college trok, had alles te maken met „de landelijke ruk naar links” die de liberalen aan het maken zijn. Hier was duidelijk sprake van „een spel dat niet gaat om Brabant, maar om andere belangen, zoals de landelijke formatie met PvdA en GL”, betoogden hij en zijn partijgenoten. VVD en CDA offerden de rechtse samenwerking in het zuiden op voor een gewenste coalitie met links in Den Haag. Zo simpel was dat.
Nu moet je er als buitenstaander voor oppassen te snel te beweren dat deze stelling uit de lucht is gegrepen. Want wat weet een journalist, wat weet een krantenlezer van wat zich in de politiek afspeelt achter de schermen? En wie waarmee welke bedoeling heeft? Toch twee kanttekeningen.
Eén: zou het niet toch zo kunnen zijn dat, los van landelijke formatieperikelen, VVD en CDA gewoon klaar zijn met alle tumult binnen FVD? Omdat het nu eenmaal erg lastig regeren is met een partij waar telkens iets aan de hand is, weliswaar primair op landelijke niveau, maar altijd ook met een uitstraling naar de provincie?
Het blijft immers ongelooflijk hoe een club die op 20 maart 2019 nog de grootste van Nederland was, met maar liefst 86 Statenleden en twaalf Senatoren, sindsdien drie maal splitste en inmiddels nog slechts kan bogen op 28 Statenleden en drie Senatoren. Achter al dát gedoe zat in elk geval géén VVD- of CDA-opzet.
Twee: wat Baudets stelling nog het meest lijkt te stutten, is dat VVD en CDA het recente vertrek van Hans Smolders uit de Brabantse Staten de druppel noemen die de emmer van frustratie deed overlopen. Met enig recht kan men zich in FVD-kring afvragen: „Huh? Is dit geen smoesje? Met het vertrek van Smolders komt toch de meerderheid van de coalitie (nog) niet in gevaar?” En: „Waarom blies men de coalitie dan niet eerder op, bijvoorbeeld toen in januari maar liefst drie Brabantse FVD-Statenleden zich van hun fractie afsplitsten?”
Maar ook daar valt meer over te zeggen. Want als Smolders in Brabant een bij uitstek stabiliserende persoon was –en daar lijkt het op–, is het niet vreemd wanneer VVD en CDA juist zijn vertrek hoog opnemen. Bovendien: je kúnt erover klagen dat iemand zoveel gewicht hecht aan één druppeltje. Je kunt je misschien beter afvragen wie ook alweer die emmer tot het randje met water heeft gevuld…
Wat in elk geval vast staat, is dat het VVD en CDA goed uitkomt dat het Brabantse college van Gedeputeerde Staten nu gevloerd is. Beide partijen zaten landelijk best in hun maag met die zuidelijke samenwerking. Ze werden er door links, inclusief D66, regelmatig mee om hun oren geslagen. Voor zover ‘Brabant’ een coalitie waarin naast VVD en CDA ook D66, PvdA en/of GL participeren nog in de weg stond, is die hobbel nu weggenomen.
Wat overigens nog steeds geen snelle formatie garandeert. Er blijven voor Rutte, Kaag en de anderen immers genoeg hobbels over.