Hoe ver kunnen mensen in een samenleving tegen elkaar worden opgezet totdat het er op een gegeven moment niet meer is? Waar zijn de rode lijnen van de burgers die bepalen in hoeverre de staat kan ingrijpen in hun leven en dit naar believen kan inperken? Leven we nog in een staat waar democratie, rechtsstaat en vrijheid de hoogste goederen zijn? In een persoonlijke presentatie van zijn huidige ervaringen wijdt hij zich aan deze belangrijke vragen, die de auteur sinds het begin van de crisis voortdurend hebben beziggehouden. Zijn doel is om bovenstaande vragen weer onder de aandacht van mensen te brengen, omdat deze de laatste tijd helaas op de achtergrond zijn geraakt. En het doet denken aan een voorheen zeer gerespecteerde waarde, die momenteel in een schijnbaar hopeloze strijd van terugtrekking verkeert: vrijheid.
Deze oneindige coronacrisis raakt mij
als een donkere en dichte mist, waarin het lijkt alsof alles door de autoriteiten wordt gedaan, alleen niet om het op te ruimen. Voor mij zijn het voortdurend verschuiven van doelen, koerswijzigingen en veranderingen in de referentieparameters te raadselachtig en onbegrijpelijk. En de berichtgeving in de media lijkt me veel te emotioneel en beangstigend; vanaf het begin. In zo’n uitzonderlijke situatie moet het doel echter altijd zijn om zo snel mogelijk zoveel mogelijk kennis op te doen. Om duidelijkheid te krijgen. Werkelijk.
Maar nee, de allround paniekgeneratie, die nu eenentwintig maanden aan de gang is, creëert een totaal klimaat van angst en onzekerheid, waarbij we in een emotionele strijd om te overleven lijken te verkeren in plaats van met een heldere geest. In dit klimaat worden wij mensen steeds meer weggevaagd, tegen elkaar uitgespeeld en opgehitst. Want als ook maar het kleinste vonkje twijfel over het heersende corona-beeld wordt gekoesterd of zelfs geuit, schieten de retorische media meteen zo scherp dat de twijfelaar niet meer achterlaat dan een geperforeerde Zwitserse kaas. Tot op de dag van vandaag is het mij onduidelijk hoe deze strijd tegen kritiek op verlichting en kennisverwerving ons in deze situatie zou moeten helpen.
De maatregelen
“Eigenlijk zou het doel van alle maatregelen het beëindigen van alle maatregelen moeten zijn!”, vatte de politicoloog Ulrike Guérot het in de documentaire “Another freedom” zo goed samen dat het nauwelijks treffender kon. Op dit moment lijken we echter verder verwijderd te zijn van een dergelijke beëindiging dan de aarde van de zon is.
Ondanks meerdere lockdowns, ondanks maskers, ondanks social distancing, ondanks uitgebreide massatests, ondanks vaccinatie, ondanks al deze drastische maatregelen, lijkt de pandemie nu weer op een verwoestend hoogtepunt te komen. En omdat deze maatregelen tot nu toe zo effectief zijn geweest en de pandemie zo goed hebben ingeperkt, houden we ons eraan. Is er nog serieuze interesse om de maatregelen ooit terug te nemen, of zijn ze een doel op zich geworden?
De zwaarste en meest gevreesde straf in de gevangenis is eenzame opsluiting, omdat het volledig tegen onze aard als sociale wezens is. Dat is precies waarom we proberen – in welke situatie we ons ook bevinden en tot welke sociale klasse we behoren – om een geschikte gemeenschap te vinden.
We hebben de groep absoluut nodig om ons vastgehouden, geborgen en veilig te voelen. En is isolatie, precies het tegenovergestelde van onze emotionele basisbehoeften, bedoeld om ons te beschermen? Welke gevangenen vrezen het meest om onze gezondheid te dienen? Mogelijk stelt het ons voortbestaan op een bepaalde manier veilig, maar vernietigt het ons echte leven op brute wijze. En dat is voor mij precies de reden waarom ik op deze wereld ben: namelijk om te leven! Hoewel ik me niet kan herinneren wanneer ik voor het laatst in slaap viel of wakker werd met een luchtig gevoel.
Er zijn landen die een andere weg hebben gekozen dan Duitsland, Denemarken bijvoorbeeld. U heeft de meeste maatregelen grotendeels ingetrokken, in ieder geval tijdelijk. En dan zijn er nog landen als Zweden of Tanzania, die over het algemeen heel weinig of helemaal geen hadden, of nog steeds niet hebben, en het niet slechter deden dan wij. Zou het niet de moeite waard zijn om deze meer humane manier te proberen?
Een gedwongen vaccinatie
Maar nee, de situatie hier wordt steeds erger. Ondertussen is 3G zo goed als achterhaald. 2G is volledig in het nieuwe normaal aangekomen en zal waarschijnlijk slechts een overgang naar 1G zijn. In deze G-gekte gaat echter een G verloren: namelijk de G van gezond. Maar wat betekenen deze abstracte G’s voor ons als mensen? Kan ik straks als niet-gevaccineerd kind zelfs naar mijn school? Kan ik als niet-gevaccineerde student nog wel naar mijn universiteit? Kan ik als niet-gevaccineerde werknemer mijn baan in de toekomst behouden? Kan ik als niet-gevaccineerd persoon op een dag nog naar de supermarkt om boodschappen te doen? Waar is de rode lijn? Waar is de grens?
Ik maak me zorgen! Zorgen over ons als samenleving. Was het begin van de lockdown gerechtvaardigd door de noodzaak om de minderheden te beschermen – ouderen en risicogroepen – Ik vraag me momenteel af wie ons eigenlijk nog als minderheid beschermt?
De minderheid van mensen die zich niet willen of kunnen laten vaccineren. Wie beschermt ons tegen discriminatie, degradatie en – wie weet wat er nog meer gaat gebeuren – tegen geweld? Want als ik de commentaren in de toonaangevende media en sociale netwerken lees, word ik steeds angstiger. Op dit moment kun je lezen over de “pandemie”, ja, zelfs over de “tirannie van de niet-gevaccineerde”. Of dat degenen die niet van vaccinaties houden “vijanden van het volk”, “sociale plagen” of gewoon “onbeschaafde klootzakken” zijn.
Waarom? Omdat ik er niet klaar voor ben om een dubieus farmaceutisch product dat alleen is goedgekeurd zonder uitgebreide onderzoeken in mij te laten injecteren? Omdat mijn persoonlijke risicobeoordeling de vaccinatie classificeert als gevaarlijker dan de ziekte zelf? Omdat ik nee durf te zeggen? Waar komt al deze haat vandaan? Van zulke opruiende berichten krijg ik enorme buikpijn.
Ik voel me steeds meer in het nauw gedreven. Niet alleen dat in de afgelopen eenentwintig maanden mijn fundamentele vrijheidsrechten tot het uiterste zijn beperkt, nee, het lijkt mij dat ze me in de toekomst bijna volledig zullen worden afgenomen. En waarom? Omdat ik zelf wil beslissen over mijn lichaam en mijn gezondheid? Is dat de reden waarom ik tot het uiterste van mijn bestaan onder druk wordt gezet om iets te doen wat ik absoluut niet wil? Het voelt niet meer alsof ik nog in een vrij land leef, ook al wordt dat keer op keer gezegd.
Hoe willen we eigenlijk leven?
Sinds het begin van de crisis heb ik meerdere malen bittere ervaringen gehad. Als ik collega’s, kennissen, vrienden of zelfs familieleden ontmoette en onze standpunten over de Corona-kwestie te verschillend en te ver uit elkaar lagen, gebeurde het al snel dat het gesprek escaleerde en ontaardde in ruzies en soms geschreeuw. De discussie werd toen afgebroken en niet hervat. We konden er toen niet meer over praten.
Mijn indruk is dat de situatie in onze samenleving er ongeveer hetzelfde uitziet: we schudden elkaar geen hand meer, maar wijzen met de vinger naar elkaar. We luisteren niet meer naar elkaar, maar maken ruzie over wiens mening de beste is. En we discussiëren niet meer met elkaar, maar zwaaien automatisch met ons hoofd en zeggen: “Ik praat niet eens met iemand zoals jij!” Dat maakt deze rommelige situatie niet alleen niet beter, het leidt ook tot totaal verharde fronten en diepe kloof tussen ons. En sinds maart vorig jaar zijn deze loopgraven soms diepe ravijnen geworden. Zo voel ik me.
Als we niet oppassen en voor elkaar zorgen – en daarmee bedoel ik iedereen – zijn we straks geen echte samenleving meer. In plaats daarvan zullen we ons dan in gespleten en vijandige kampen bevinden, die in het ergste geval met elkaar zullen vechten. Als dat in andere delen van de wereld gebeurt, noemen we het een burgeroorlog.
Er kan niet zoiets bestaan als absolute zekerheid; van helemaal niets! Daarom moeten we eraan denken om weer naar elkaar toe te bewegen en te bedenken hoeveel veiligheidsdrang goed is voor ons als samenleving. Of dat het ons op een gegeven moment niet echt schaadt.
Kortom, het zou heel gemakkelijk zijn om dit spookhuis te beëindigen. Laten we onszelf en onze eigen waarnemingen weer vertrouwen. Een door anderen gecreëerde werkelijkheid die niet overeenkomt met mijn persoonlijke waarneming is helemaal geen werkelijkheid, maar een illusie. Laten we het vertrouwen terugwinnen dat wij en onze medemensen tijdens deze crisis in verkeerde handen hebben gegeven. Laten we eindelijk de langverwachte vragen stellen over hoe we echt willen leven als samenleving! In termen van ons, de mensen die in dit land wonen, en niet in termen van politiek, grote bedrijven of abstracte, onrealistische ideologieën. Nee, hoe zouden we het vinden om tegelijkertijd zelfstandig en collectief samen te wonen. Hier en vandaag!
Om deze vraag te beantwoorden hebben we echter vrijheid nodig. Zonder dat is er geen zelfbeschikking. Misschien is echte, totale vrijheid een van de dingen waar we tegenwoordig het meest bang voor zijn. En misschien is wat we vandaag het meest vrezen datgene wat we het diepst in ons willen. Een oud citaat toegeschreven aan Benjamin Franklin zegt: “Als je je vrijheid opgeeft om absolute veiligheid te krijgen, verlies je uiteindelijk beide!”
Met dit in gedachten, groeten aan de vrijheid