Indignatie redactie 
Een met mysterie omgeven overheidsbevel om ‘noodrantsoenen in te slaan’ maakt Chinezen ongerust. Peking stelt vast dat de schaarstemaatschappij gearriveerd is.
De rush op rijst, olie en zout is al begonnen in China. Ingemaakte groenten, koekjes, vitaminepillen en instantnoedels zullen volgen. Chinese consumenten zijn onrustig sinds het ministerie van Handel maandagavond laat ieder gezin opriep om ‘voorraden van de hoogst noodzakelijke producten in huis te halen’. De rondzendbrief van het ministerie kreeg de titel ‘bevoorrading en prijsstabilisatie van noodzakelijke goederen deze winter en lente’. Hij geldt ook voor bedrijven: die kunnen bestraft worden als ze niet voldoende mondvoorraad leveren.
Het gevolg? Paniek en hamsterreacties in China. ‘De oude mensen in de buurt liepen meteen storm op de supermarkten’, schreef iemand op de socialenetwerksite Weibo. ‘Groenten zijn nu superduur, soms duurder dan vlees’, zei een inwoner van de stad Wuhan aan Radio Free Asia. ‘Komt er oorlog in de Zuid-Chinese Zee of met Taiwan?’
Gisteren probeerden het ministerie en de staatsmedia de roddels over een nakende oorlog te sussen. ‘Laat de verbeelding geen overuren draaien: we willen gewoon vermijden dat mensen in de problemen komen door een volgende lockdown’, klonk het.
Opgesloten in Disneyland
Lockdowns zijn terug van nooit echt weggeweest. China koos vorig jaar al voor de radicale methode: het zette hele steden in quarantaine, waardoor mensen de straat niet op mochten en onvoldoende voeding hadden. De overheid moest toen noodrantsoenen verdelen. Nu zijn er gevallen van covid-19 in meer dan de helft van de provincies. Peking hield hogesnelheidstreinen tegen, sloot bezoekers van Disneyland Shanghai op in het park tot ze allemaal getest waren, en speurt ieder risicocontact op via smartphonegegevens. Heel wat mensen zitten in detentiecentra tot zeker is dat ze coronavrij zijn.
De criteria zijn breed. ‘Ik moet me twee weken isoleren omdat ik een paar minuten – met een masker op – binnenging in een hotel waar het weekend ervoor een man logeerde die een paar dagen later positief testte’, tweette expat Gabriel Corsetti vanuit Peking. ‘Ik moet nu drie tests ondergaan en er zit een sensor op mijn voordeur die registreert of ze opengaat.’
De gedwongen afwezigheid van heel wat werknemers zet de bevoorradingsketen op haar kop. Daarom wil het ministerie dat de provinciebesturen in voldoende koelruimte voorzien, zich moeien in contracten tussen winkels en boeren en zelfs bereide maaltijden opslaan.
De klimaatverandering stimuleert de Chinese obsessie met noodrantsoenen. In juli kreeg de provincie Henan regenbommen en zware overstromingen te verduren, waardoor de oogst tegenviel. Onlangs kreeg ook Shandong, China’s groenteschuur, te maken met overstromingen en onverwachte koude, met prijsstijgingen tot gevolg.
Peking probeert de voedselprijzen laag te houden om de sociale vrede te bewaren, maar dit jaar lijkt op dat vlak alles tegen te vallen. Zowel vlees als groenten keren niet terug naar hun oude prijsniveaus. Allerlei goederen, van kunstmest tot elektronica, komen duurder en met vertraging op de markt. Critici zeggen ook dat het agressievere buitenlandbeleid import uit buurlanden bemoeilijkt. China zou bovendien te weinig investeren in de landbouwsector, waardoor veel – vaak oudere – arbeiders de stiel verlaten. Zelfs mensen zijn dus schaars.
Zaklampen inslaan
Op de koop toe is elektriciteit in veel provincies gerantsoeneerd (DS 28 oktober). Geen wonder dat lokale media gezinnen aanraden om ook zaklampen in te slaan, naast voeding. Voor Peking valt er niet meer aan te ontsnappen: de schaarstemaatschappij gaat zeker nog een winter en een lente door.
China heeft nochtans veel instrumenten om in te zetten tegen de schaarste. Partijleden en provinciebestuurders mogen bedrijven hun zin opleggen. Het land heeft ook een geheime ‘nationale voorraadkast’ met onder andere strategische voorraden van brandstof, varkensvlees, medicijnen en grondstoffen. Al jaren slaat China op de wereldmarkt voorraden in wanneer de prijzen goedkoop staan, om die goederen later te lossen, zodat het leven in eigen land goedkoop kan blijven.
De paradox is dat hoe meer China tussenkomt, hoe vaker er marktverstoringen opduiken. Kleine verstoringen aan het begin van de keten leiden tot interventies die grotere problemen hogerop veroorzaken. Dat vereist dan weer nog meer ingrijpen. De hoge oogstprijzen die een ambtenaar in Shandong goed uitkomen, zijn een onaangename verrassing voor de ambtenaar voor voedselzekerheid in Wuhan. Dat dwingt Peking in een eindeloze achtervolging, terwijl de komkommers en de spinazie duur blijven.
