‘We leven in een vrij land, en jouw mening is een gevaar voor die vrijheid’, is een tegenspraak in zichzelf.

Als diegene daadwerkelijk een bedreiging vormt voor jouw vrijheid, dan kun je dat al niet meer zeggen. Voordat de vrijheid om te handelen in een land sneuvelt, sneuvelt de vrijheid om iemand ongezouten te vertellen hoe je over zijn of haar standpunten denkt. Iemand aanmerken als een gevaar is het voorportaal van de repressie waar je zelf naar hunkert om een bepaalde mening buiten de orde plaatst. Waarmee ik slechts wil zeggen dat absoluut vrije landen, waar iedereen kan doen, en laten, wat hij of zij wil, op elk moment van de dag, niet bestaan.

Ze bestaan niet, omdat ze niet kunnen bestaan. Overal waar mijn handelen de vrijheid van een ander beperkt, dreigt een beperking van de vrijheid voor de één, of de ander. In een geciviliseerd land mag ik naar eigen inzicht pleiten voor wetten en regels die de vrijheid van anderen beperken, opdat ik kan genieten van mijn vrijheid. Maar de ander mag ook voorstellen doen om mijn vrijheid te beperken, om zelf in vrijheid van zijn of haar leven te genieten.

Als u Tsaar of Tsarina wilt zijn, met onderdanen die u op handen dragen en blind gehoorzamen, terwijl ik revolutionair wil zijn en de dictatuur van het ‘proletariaat‘ wil vestigen, mogen we in een geciviliseerd land zonder schroom pleiten voor onze eigen idealen, maar is ons handelen aan regels gebonden, en daarmee ingeperkt. Die regels komen tot stand in ‘goed overleg‘ als we het hebben over een gezond, democratisch geregeerd land, of een land met een ‘Verlichte Despoot‘, die zijn of haar oor te luister legt bij het volk, alvorens wetten uit te vaardigen. De uitkomst is hoe dan ook een beperking van de absolute handelingsvrijheid, maar optimaal blijven belangrijke gebieden buiten bereik van de wetgever, om de individuele ontplooiing niet te frustreren, wat onvrede aanwakkert. En de beperkingen zijn uit te leggen met een beroep op wat de ruime meerderheid aan ruimte, en mate van veiligheid voor zichzelf wil.

In de praktijk is het hoe dan ook onmogelijk om eenieder aan het woord te laten alvorens tot een besluit te komen om iets te regelen, of niet. Het concept van een democratie kent een keur aan manieren waarop de representatie van het volk gestalte wordt gegeven. Een democratie staat of valt bij de integriteit van de volksvertegenwoordigers, en hun wijsheid. Met integriteit bedoel ik dat men op campagne, en in de Volksvertegenwoordiging, zegt waar men voor staat, en er geen verborgen agenda op nahoudt. Maar ook dat men naderhand bereid is verantwoording af te leggen over compromissen, zonder aspecten verborgen te houden of middels ‘spin‘ (leugens) te verkopen aan het ‘domme volk‘. En met wijsheid doel ik op een modicum aan kennis die ons doet beseffen dat we niet ongestraft iets anders kunnen doordrukken dan het volk in meerderheid wil, zonder het risico te lopen dat de guillotine weer van stal gehaald wordt.

In beide opzichten schieten hedendaagse politici, en ‘opiniemakers‘, tekort. Deels begrijpelijk in een dolgedraaide wereld waarin de waan van de dag regeert, en een enkel incident kan leiden tot eindeloze discussies op de televisie en in de gedrukte- en sociale media, met hysterische mensen die eisen dat er iets wordt gedaan aan een misstand. Als regel ver voordat is uitgezocht wat er precies aan de hand is, en hoe de direct betrokkenen erover denken. Maar in veel gevallen zijn die politici en ‘opiniemakers‘ zelf de aanjagers van die hysterie, in de hoop ‘momentum‘ te creëren voor hun agenda, en mobiliseren zij allerhande ‘deskundigen‘ die niet te beroerd zijn om ‘oplossingen‘ te bepleiten waarvan de werking dubieus is, en de bijwerkingen dodelijk voor de vrijheid zoals de burger die beleeft. Protesteren heeft dan al geen zin meer, want dan wordt je direct weggezet als ‘Vriend van Poetin‘, of één of ander voor dat doel als ‘monster‘ mobiliseerbare ‘Vijand van het Volk‘. (‘Fascist‘, ‘Nazi‘, ‘Antisemiet‘, ‘Pedoseksueel‘, ‘Racist‘, ‘Vrouwenhater‘, ‘Homofoob‘, ‘Klimaatontkenner‘).

De boodschap is: ‘Met die mensen praat je niet!’.

Nou zijn er uiteraard mensen die hoe dan ook niet bereikbaar zijn voor een inhoudelijke discussie over knelpunten. Om te beginnen de mensen die anderen indelen in een categorie waar geen gesprek mee mogelijk is. Of je met iemand uit die categorie te maken hebt, weet je pas als je hebt geprobeerd de dialoog tot stand te brengen. Niet zelden een ontluisterende ervaring als blijkt dat er niet naar elkaar wordt geluisterd, maar dat men vanuit het eigen schuttersputje op de ander schiet in de hoop dat een voltreffer die ander buiten gevecht zal stellen. Daarnaast is er de groep die de lucifer in een vat kokende olie gooit, en daarna tracht de sporen uit te wissen. Het is belangrijk om bereid te zijn rekenschap af te leggen over wat je zegt of schrijft, maar retro-correcties duiden op een gluiperige insteek die de ander benadert als ‘ding‘. Hier op mijn blog voeg ik naderhand geen inhoud toe, en als ik fout zat corrigeer ik dat in een aparte bijdrage, of in een apart onderschrift.

De consternatie in ons land was groot toen minister Donner destijds als zijn mening gaf dat iemand best mocht verkondigen dat Nederland beter af zou zijn als onderdeel van het Kalifaat, met de Sharia als wettelijke basis. Als de meerderheid daar voor was, zo verkondigde hij, dan was het democratisch en het ultieme bewijs dat we in een vrij land leven als we dat vormgaven. Laten we zeggen dat het kenmerkend is voor Donner en zijn ‘juristen-blik‘, waarbij ik overigens tegelijk vaststel dat hij als minister, en vicepresident van de Raad van State geen boodschap had aan wat de meerderheid van het volk wilde. Als ‘deskundigen‘ uit de juristenwereld adviseerden om niet naar het volk te luisteren, of als de EU met voorstellen kwam waar geen draagvlak voor was in ons land, had je aan Donner een goede om het erdoor te drukken.

De promotie van ‘Identity Politics‘ zorgde voor een opbloei van het verlangen naar censuur, en een vlucht in ‘deskundigheid‘ als platform om de vrijheid van anderen, zonder verdere discussie, te beperken door tussenkomst van de ‘rechter‘, na ‘spaghetti‘ te hebben gemaakt van de wetgeving, zodat willekeur mogelijk werd. Compleet met wisselende loyaliteit al naar gelang de agenda. In binnen- en buitenland. En particuliere bedrijven die zich opwerpen als censor, en die actief de vrijheid van het individu om de eigen mening te geven, en te verdedigen, naar eigen inzicht beperken, zonder zelfs maar de verplichting om de getroffen medemens daarover te informeren. En met de introductie van ‘Quantum Supremacy‘ weet u binnenkort niet meer wat voor, en wat achter is in een maatschappelijk debat.

Vrijheid in isolatie, waar je tegen jezelf praat, en vrijheid van handelen hebt in je isoleercel, is uiteraard geen vrijheid. Als de handelingsvrijheid nagenoeg onbeperkt is, omdat overheden voor iedereen wel ergens een aparte ‘speeltuin‘ hebben ingeruimd waar je je helemaal uit kunt leven in je favoriete ‘rol‘, is de vervreemding compleet. Die kant gaan we op. Ik heb hier al meerdere keren de vraag gesteld hoe het mogelijk is dat iemand met droge ogen kan verkondigen dat we Libië en Syrië, en Irak en Afghanistan ‘bevrijd‘ hebben. Maar ik begin mij steeds meer te realiseren dat mensen die versmolten zijn met het concept van ‘Identity Politics‘ er niet van wakker liggen als in een andere ‘bubbel‘ mensen homo’s van het dak gooien, de ingewanden van gedode militairen oppeuzelen, en vrouwen opbergen in een gewaad, zolang ze ons maar niet lastigvallen als we onze eigen ‘bubbel‘ zuiveren van mensen die kanttekeningen plaatsen bij ‘Klimaathysterie‘ en ‘LGBT-dwang‘. Ieder zijn/haar ‘ding‘.

Dat lijkt op pragmatisme zoals dat zichtbaar is in ‘Real Politik‘, maar het is in zijn uitwerking het omgekeerde. ‘Real Politik‘ draagt mij niet op de handelwijze van anderen te verdedigen, maar een uitslaande brand te voorkomen. Het cultiveren van een eigen ‘Safe-Space‘ waarbinnen je niet eens meer hoeft na te denken over een andere mening, laat staan dat je er met een ander over hoeft te praten, is geen levensvatbaar alternatief voor de vrijheid die begint en eindigt met respect voor de mening van de ander, die aanzet tot het het vinden van valide argumenten voor het eigen standpunt, en het overtuigen van opponenten, in een wereld met een heldere, ondubbelzinnige wettelijke basis die voor iedereen in gelijke mate geldt.

We moeten een keuze maken tussen de vrijheid om te doen wat we willen, en de vrijheid van repressie, in het volle besef dat het één niet verenigbaar is met het ander. En daarvoor is een permanente dialoog nodig, waarin ‘deskundigheid‘ slechts zichtbaar wordt door het vermogen anderen te overtuigen met valide argumenten, zonder trucs. Een samenleving op die grondslag vergt educatie en onderhoud. En voldoende nederigheid om te beseffen dat we het onmogelijk iedereen naar de zin kunnen maken, en veel kwesties beter niet kunnen regelen om ‘een puinhoop‘ te voorkomen.