Indignatie redactie 
De overheidsdienst die onderzoek doet naar witwassen en terrorismefinanciering ziet opvallend vaak een koppeling tussen zorgfraude en de financiering van terrorisme. De dienst, de Financial Intelligence Unit (FIU), heeft toegang tot tal van informatiestromen, van politie tot inlichtingendiensten, maar ook van banken en van bijvoorbeeld de Autoriteit Financiële Markten.
Eén en ander komt naar voren uit het Jaaroverzicht 2018 van de Financial Intelligence Unit (FIU) Nederland, die zich bezig houdt met het opsporen en analyseren van verdachte financiële transacties om zodoende corruptie en de financiering van terrorisme te bestrijden.
De FIU ontving vorig jaar uit met name de bankensector 1300 meldingen die te relateren waren aan zorgfraude. “Melden op het fenomeen zorgfraude is daarmee een nieuwe ontwikkeling”, zo staat in het jaarverslag van de corruptiewaakhond te lezen. “Het bijzondere van deze meldingen is dat er bij circa 20 procent van de ongebruikelijke transacties een mogelijke relatie is met personen die betrokken kunnen zijn bij de financiering van terrorisme.”Hoogste bedrag ooit
In totaal merkte de FIU Nederland in 2018 57.950 transacties als verdacht aan, ruim een derde meer dan in 2017. Deze verdachte transacties vertegenwoordigen een totale waarde van ruim 9,5 miljard euro, het hoogste bedrag dat ooit door de FIU Nederland werd geregistreerd. Van het totale aantal verdachte transacties hebben er volgens FIU Nederland 3.338 betrekking op terrorismefinanciering, goed voor 665 dossiers.
Misbruik
In het jaarverslag kondigt de FIU aan meer werk te zullen maken van de opsporing van zorgfraude. Deze prioriteit wordt ingegeven door meer dan alleen de angst voor financiering van terrorisme via zorgfraude. “Zorgfraude is een delict dat de solidariteit van het Nederlandse zorgstelstel onder druk zet en dat zeker in tijden van oplopende zorgkosten geadresseerd dient te worden”, stelt de FIU. “Omdat er bij zorgfraude sprake kan zijn van misbruik van gemeenschapsgeld (bestemd voor een sociaal doel) dat voor het financieren van terrorisme of eigen genoegdoening wordt ingezet, zal de FIU-Nederland hier in 2019 nadrukkelijk verder op investeren.”
“Wij merkten dat wij op enig moment steeds meer meldingen kregen van met name banken, maar ook accountants, die op basis van onze analyse te maken hadden met zorgfraude”, zegt FIU-directeur Hennie Verbeek-Kusters.
‘Diensten in stelling’
In de Tweede Kamer hebben meerdere partijen grote zorgen over de mogelijke link tussen zorgfraude en terrorismefinanciering. VVD-Kamerlid Roald van der Linde: “Er is te weinig capaciteit om deze praktijken te monitoren. We hebben meer mensen nodig.”
D66-Kamerlid Maarten Groothuizen vindt de zaak rond zorgfraude steeds ernstiger worden. “We hebben echt een probleem.”
Minister van Justitie Ferd Grapperhaus wil meer inzetten op het onderzoek naar de verbinding tussen verschillende vormen van criminaliteit, zoals de financiering van terrorisme door middel van zorgfraude. “Ik zorg ervoor dat mijn diensten in stelling zijn”, zegt hij.
Heel makkelijk
De FIU deed onderzoek naar de verbinding. “Wij zijn tot de conclusie gekomen dat een aantal van de gevallen die met zorgfraude te maken hebben, ook te maken hebben met mensen die gemonitord worden in verband met jihadisme of mogelijke terreurvoorbereiding.” Het gaat volgens de FIU-directeur om twintig procent van de gevallen.
Het verband tussen criminaliteit en terrorismefinanciering blijkt ook uit internationale studies, zegt Verbeek-Kusters. “Deze criminaliteitsvorm (zorgfraude, red) leidt heel makkelijk tot veel geld verdienen en dan kom je ook uit bij de terrorismefinanciering. Dat moet daarna in opsporingsonderzoeken ook geverifieerd worden, dat dat ogenschijnlijk heel makkelijk gaat.”
Vorig jaar viel het de FIU voor het eerst op dat mensen die als potentiële zorgfraudeurs naar voren kwamen, te linken waren aan terrorismedossiers. “We zagen in een van onze analyses dat een bestuurder van zo’n zorgbedrijf in een jaar tijd veel geld binnenkreeg. Dan gaat het echt over ettelijke tonnen. Deze man nam driekwart van dat geld contant op. Dat is niet een gebruikelijke manier van omgaan met geld in deze branche”, vertelt Verbeek-Kusters.
De verdachte geldopname werd door de bank gemeld. “Vervolgens hebben wij geconstateerd dat deze bestuurder potentieel een relatie had met jihadisme. Dat kan dan zijn omdat hij in de familiekring zit van iemand die is uitgereisd, of die op het punt heeft gestaan om uit te reizen. Dus dat is een voorbeeld.”
Kraan staat open
Elke zaak of analyse waarbij sprake is van zorgfraude gerelateerd aan terrorismefinanciering wordt gemeld bij het Openbaar Ministerie. Maar het is zo makkelijk om zorgfraude te plegen dat de hoeveelheid zaken veel te groot is om strafrechtelijk aan te kunnen pakken.
“De kraan staat open. Dat is het probleem dat we zien. En wij pakken de zaken op die we kunnen, en daar speelt het strafrecht ook zeker een rol, maar wij kunnen het niet oplossen zolang die kraan open blijft staan”, aldus officier van justitie Laurien van Haeringen vorige maand in Nieuwsuur.
Morgen debatteert de Tweede Kamer over de zorgfraude. Dan is het aan minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid om met antwoorden te komen. Hij gaat uiteindelijk over de aanpak van zorgfraude.
