Donald Trump’s pathologie van slachtofferschap: het is gevaarlijk voor zijn eigen partij – en voor de rest van de VS

Als klinisch psycholoog zie ik bij Donald Trump een klassiek en destructief patroon van kwaadaardig narcisme

Donald Trump gebruikt slachtofferschap als middel om anderen te manipuleren en uit te buiten. Telkens wanneer hij faalt of wordt betrapt op een leugen of iets corrupt doet, draait hij het reflexief rond en geeft anderen de schuld. Niet alleen dat, hij beweert vervolgens dat hij het slachtoffer is. Dat is het klassieke patroon van een kwaadaardige narcist.

Trump heeft de afgelopen twee jaar 37 keer getweet met de uitdrukking “Presidentiële intimidatie”. In maart 2019 tweette hij dat hij te maken had gehad met “de meest vicieuze en corrupte reguliere media die een president ooit heeft moeten doorstaan”. In juli 2020 beweerde Trump dat hij het slachtoffer was van “politieke vervolging” door het Amerikaanse Hooggerechtshof nadat hij zijn belastingaangiftekwestie had verloren.

Trump’s constante slachtofferschap is een bijproduct van zijn psychiatrische stoornis. Het is fout. Het is vervormd. Het is in zijn geest vervaardigd. Trump voelt zich het slachtoffer als een manier om zijn zelfbeeld van superioriteit en grootsheid te beschermen. Anders, als hij de schuld voor zijn gedachten of daden accepteert, zal zijn zelfbeeld afbrokkelen en wegkwijnen. Dat is voor hem totaal onaanvaardbaar; zijn grandioze zelfbeeld moet koste wat het kost behouden blijven.

Trumps slachtofferschap is tijdens zijn hele presidentschap gebruikt. Volgens hem is hij het slachtoffer van de pandemie, van de economische ineenstorting, van onze raciale problemen. Hij is het slachtoffer van de protesten in de steden, van de Russische sonde, van zijn eigen afzetting, van de criminele activiteiten van zijn medewerkers – en de lijst gaat maar door.

Trump praat en tweets overdreven over het slachtoffer zijn. De agressors waren Jim Comey, Robert Mueller, Hillary Clinton, Barack Obama, Joe Biden, Nancy Pelosi, CNN en vele anderen. Trump’s tweets over slachtofferschap hebben een aantal voorspelbare en terugkerende thema’s: de verkiezingen van 2020 zullen ‘gemanipuleerd’ zijn, hij is het doelwit van een ‘heksenjacht’, de media verspreiden ‘nepnieuws’, alle negatieve percepties van hem ‘oneerlijk’, hij wordt “verkeerd begrepen” en “vervolgd”

Tijdens de Republikeinse Nationale Conventie vorige week riepen Trump en andere sprekers het slachtofferschap aan door hun buitensporige angstzucht, en vertelden supporters dat zij het slachtoffer waren van zwarte mensen, bendes, rellen, radicale liberalen, onpatriottische ontevredenen, de diepe staat, de vrije pers, immigranten en anderen.

Ongeacht de feiten of de realiteit, Trump ziet zichzelf instinctief als het slachtoffer. Hij leeft in een alternatief universum van slachtofferschap. En alles om hem heen – politieke partij en land – wordt negatief beïnvloed door zijn slachtofferschap.

In werkelijkheid is Donald Trump zelden of nooit het slachtoffer. Hij is altijd de agressor. Hij is altijd de dader.

Trump heeft onze pandemische reactie verpest, wat tot nu toe heeft geleid tot 183.000 doden, en het aantal stijgt dagelijks. De ineenstorting van de economie is het gevolg van zijn verkeerde behandeling van een pandemie. Raciale problemen zijn opgeroepen door zijn opmerkingen en gebaren. Door zijn daden zijn veel protesten in de steden uitgelokt . Hij heeft duidelijk samengespannen met Russische agenten. Zijn beschuldiging was gebaseerd op zijn corrupte gedrag jegens Oekraïne. Verschillende medewerkers en trawanten zijn veroordeeld voor misdaden begaan met zijn stilzwijgende zegen en onder zijn toezicht.

In overeenstemming met het feit dat hij een kwaadaardige narcist is, gebruikt Trump zijn pathologie van slachtofferschap om de Republikeinse Partij te transformeren. Hij is geobsedeerd door zijn aanhangers ervan te overtuigen dat ze allemaal het slachtoffer zijn van tegenkrachten in het land, en dat ze zich moeten verenigen om “totale anarchie, waanzin en chaos” af te weren .

Trump maakt van de Republikeinse Partij de partij van slachtofferschap. Het is nu naar zijn beeld. Slachtofferschap is het collectieve politieke geloofssysteem. Het staat centraal in de identiteit van de Republikeinen. En hun voornaamste overtuiging is dat Donald Trump hun opperste leider is die hen naar het beloofde land kan brengen. Ze kunnen het beloofde land niet definiëren of beschrijven – zoals blijkt uit het feit dat de partij dit jaar geen platform heeft – maar ze geloven dat verenigd slachtofferschap hen duurzame macht zal geven.

Wat duidelijk lijkt, is dat veel van de aanhangers van Trump zich identificeren met zijn personage als slachtoffer . Mensen die zich slachtoffer hebben gevoeld van de overheid, de samenleving, de economie of een significante ander, zijn geneigd een bondgenootschap te sluiten met Trump. Ze zien zichzelf als een speciale en onbreekbare band met een leider die hen begrijpt en net als zij is: slachtoffer en bedroefd. Het resultaat is een “agenda” van gedeelde grieven.

Het echte probleem is natuurlijk dat het slachtofferschap van Donald Trump totaal vals en nep is. Het is een vervorming vanwege zijn pathologie. Het is een ondersteboven brouwsel in zijn hoofd. In werkelijkheid is Trump vijandig. Hij is wreed. Hij is een bullebak. Hij is donker en somber. Hij creëert crises. Hij veroorzaakt verdeeldheid. Hij heeft geen empathie. Hij is corrupt. Hij heeft alle gevaarlijke eigenschappen die hij op anderen projecteert en waarvoor hij ze vervolgens hekelt. Hij is tenslotte een kwaadaardige narcist.

Waar laat dit zijn aanhangers achter? Het laat ze in de kou staan. Trump geeft er niets om. Hij is zo in zichzelf gekeerd en grandioos dat hij de mensen veracht die bij hem het slachtofferschap claimen. Zijn slachtofferschap is een pathologische truc om anderen te manipuleren en uit te buiten. Zodra dat is bereikt, beschouwt hij die mensen als vervangbaar en doet hij ze af als dupes. Indien nodig gooit Trump al zijn aanhangers onder de bus, zoals hij de afgelopen jaren met veel van zijn loyalisten heeft gedaan: Michael Cohen, Michael Flynn en Paul Manafort, om er maar een paar te noemen.

Trump gokt zijn politieke fortuin op zijn slachtofferschap. Het is een achterbakse list van een narcist die iedereen wil laten geloven dat zijn jammerlijk mislukte presidentschap de schuld van iemand anders is.

Voor al zijn niet-aanhangers is Trumps pathologie van slachtofferschap zeer verontrustend. Het heeft hem in staat gesteld vijandig, wreed, pesterig, oneerlijk en corrupt te zijn zonder schuldgevoel of spijt. Het is een trieste situatie wanneer een president van de Verenigde Staten een regeringsfilosofie heeft die gebaseerd is op slachtofferschap – omdat het in wezen zelfvernietigend is.

Het is de psychopathologie van Donald Trump die zich afspeelt in zijn partij en in ons land. En slachtofferschap is een gevaarlijke basis voor het behoud van onze democratie.