ECB-president Christina Lagarde we hebben u geld nodig: De aanval op de spaarder

Voor het eerst beantwoordde de toekomstige ECB-president Christina Lagarde vragen in de Economische Commissie van het Parlement. Het wil het expansieve monetaire beleid van haar voorganger Draghi voortzetten, de toolbox van het monetaire beleid van de centrale bank fundamenteel herzien en nieuwe, onconventionele paden volgen. Maar de centrale bank kan worden wat ze nooit echt wilde zijn

Boetes op contant geld? Wat een paar jaar geleden de grap van April Fools kon zijn, lijkt niet helemaal absurd onder de toekomstige centrale bankbaas Christine Lagarde. Lagarde liet dit idee publiceren door het Internationaal Monetair Fonds, dat afkomstig was van Harvard-econoom Ruchir Agarwal en wetenschapper Signe Krogstrup. Het idee wordt verworpen in ECB-kringen. Maar kunnen spaarders erop vertrouwen? Het Economisch Comité van het Parlement had ook enkele vragen voor het toekomstige hoofd van de ECB, Christine Lagarde, omdat de parlementariërs willen weten welke koers de Grande Dame in de toekomst zal volgen. Ze beantwoordde vragen gedurende twee en een half uur. Zal het het nulrentebeleid van Draghi voortzetten? Brengt het zelfs boeterente op voor spaarders? Blijf goedkoop geld drukken, om het in de markten te pompen en daarmee de economie te stabiliseren? In elk geval probeert de ECB het al jaren. Om inflatie te voeden, heeft Draghi sinds 2015 staatsobligaties gekocht voor ongeveer 2,6 triljoen EUR, en in 2016 verlaagde hij de basisrente naar nul. Het gevolg: spaarders ontvangen eigenlijk geen rente meer, sommige banken rekenen al boeterente aan. En toch blijft de Italiaan zich inzetten voor deze controversiële strategie aan het einde van zijn termijn. Critici zijn van mening dat verdere aankopen op dit rentetarief weinig effect hebben en niet noodzakelijk zijn in de huidige economische omgeving. Voorstanders daarentegen beschouwen de stap als verstandig, omdat deze de momenteel gunstige financieringsvoorwaarden kan waarborgen. Kortom: de leden van de raad van de ECB zijn niet in de rij. “De hoofdboodschap van de protocollen is: We zijn het er niet mee eens ”, zegt ING-econoom Carsten Brzeski over de nalatenschap die Draghi achterliet op zijn opvolger. Ze heeft nauwelijks enige speelruimte, dus de 63-jarige is op zoek naar onconventionele manieren om – vanuit het perspectief van de ECB – te vechten tegen een te lage inflatie en de economische neergang in Europa.

De bedragen in de kamer zijn gigantisch. Maandelijks wordt nog eens 20 miljard euro belegd in obligaties. De centrale bank zou aldus haar toch al buitensporige balans jaarlijks met 240 miljard EUR uitbreiden. Maar Christoph Rieger, hoofdanalist voor obligatiemarkten bij Commerzbank, gelooft niet dat dit bedrag zal blijven bestaan. Hij gaat ervan uit dat de ECB, geleid door Lagarde, haar aankoopprogramma zal uitbreiden tot 30 miljard euro in het voorjaar van 2020. Hierdoor zou de 2020-balans met 330 miljard euro opzwellen. Bovendien herinvesteert de ECB fondsen van obligaties in het eerste aankoopprogramma die zijn vervallen. Al met al zou het totale volume het komende jaar moeten groeien tot 600 miljard euro. De gevolgen zijn merkbaar: Sinds maart 2019 handelt de belangrijkste obligatie in het eurogebied – de federale obligatie – met negatieve rendementen. Het wordt momenteel verhandeld tegen ongeveer 0,5 procent. De berekening is eenvoudig: spaarders die geld lenen aan de Duitse staat zullen over tien jaar failliet gaan, exclusief inflatie – een krankzinnige ontwikkeling die de nieuwe obligatieaankopen van de ECB waarschijnlijk zal intensiveren. “Een aanhoudende negatieve renteomgeving kan het gezegde van een veilig pensioen op de proef stellen”, waarschuwt Markus Peters, obligatiestrateeg bij de vermogensbeheerder Alliance Bernstein in Londen en voegt eraan toe: “Dit zal de belegger steeds meer in gevaar brengen.” DekaBank’s huidige berekeningen bewijzen de omvang van het nulrentebeleid voor Duitse spaarders: elke Duitse burger verliest gemiddeld 404 euro per jaar. De basis voor de berekening is een jaarlijks inflatiepercentage van 1,5 procent en nul procent rente voor spaartegoeden, zicht- en woningspaargelden en spaarobligaties. Volgens Comdirect verloren spaarders alleen al in 2018 in totaal 40 miljard euro, volgens de DZ-Bank is dit cijfer sinds het begin van de financiële crisis 648 miljard euro. De levensverzekeringssector waarschuwt dat wat klinkt als abstracte figuren binnenkort een impact kan hebben op de particuliere pensioenen van veel mensen. “Uiteindelijk staat de ECB boven het privépensioen van de verzekerden”, zegt de directie van de verzekeringsmaatschappij Armin Zitzmann uit Neurenberg. Volgens de DZ-Bank is er al 648 miljard euro betaald sinds het begin van de financiële crisis. De levensverzekeringssector waarschuwt dat wat klinkt als abstracte figuren binnenkort een impact kan hebben op de particuliere pensioenen van veel mensen. “Uiteindelijk staat de ECB boven het privépensioen van de verzekerden”, zegt de directie van de verzekeringsmaatschappij Armin Zitzmann uit Neurenberg. Volgens de DZ-Bank is er al 648 miljard euro betaald sinds het begin van de financiële crisis. De levensverzekeringssector waarschuwt dat wat klinkt als abstracte figuren binnenkort een impact kan hebben op de particuliere pensioenen van veel mensen. “Uiteindelijk staat de ECB boven het privépensioen van de verzekerden”, zegt de directie van de verzekeringsmaatschappij Armin Zitzmann uit Neurenberg.

De absurde gevolgen van het ultra-losse monetaire beleid

Al een kwart van de wereldwijde schuld, namelijk maar liefst 11,7 biljoen euro, is een negatief rendement. In het geval van Duitse staatsobligaties genereert al 97 procent van de papieren een negatief rendement. Experts geloven dat niets zo snel zal veranderen. “Ik ben nu 54 jaar oud en denk niet dat ik weer aanzienlijk hogere rentetarieven zal ervaren”, zei DWS-baas Asoka Wöhrmann tegen de “Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung”. Met andere woorden, de uitzondering dat de kredietnemer door de kredietgever wordt betaald voor het uitlenen van geld, kan de norm worden. Een blik op Italiaanse staatsobligaties onthult het dilemma: vanwege de grote kloof tussen de rentetarieven in Europa en de Verenigde Staten, leveren Amerikaanse obligaties meer op dan Italiaanse staatsobligaties – hoewel het land, waar de citroenen worstelen met een zwakke economie en hoge schulden. De huidige rendementen op de 10-jarige obligaties van Italië, die slechts enkele stappen boven het rommelniveau liggen, worden genoteerd op 1,54 procent, terwijl Amerikaanse effecten met dezelfde looptijd 1,85 procent opleveren. Griekenland moet in veel opzichten ook minder betalen voor nieuwe schulden dan de Verenigde Staten, en een paar jaar geleden stonden de zuiderlingen op de rand van het faillissement.

Tegenwind uit onze eigen gelederen

Een voortzetting van het ultra-losse monetaire beleid is controversieel binnen de ECB. Onlangs werd bekend dat de meerderheid in het monetairbeleidscomité tegen een nieuw programma voor de aankoop van obligaties is. Draghi verwierp echter de aanbeveling van het panel – geen noviteit, maar het is ongebruikelijk dat de afwijkende mening openbaar werd. En dus kan deze publiekelijk kritieke kritiek worden opgevat als een aanwijzing voor de nieuwe baas Lagarde. Jens Weidmann, president van de Bundesbank, bekritiseert ook de huidige koers van de ECB. Hij vreest dat de Europese Centrale Bank de limieten zal bereiken die zij zichzelf heeft gesteld voor de aankoop van obligaties. De centrale bank mag tot nu toe niet meer dan een derde van de uitstaande obligaties van een land kopen, maar heeft al 27 procent van alle federale obligaties. Experts gaan ervan uit dat de ECB de komende negen maanden de 33 procent zal halen. Daarom zal Lagarde andere innovatieve middelen moeten gebruiken als het zich wil houden aan het ultra-losse monetaire beleid. Een overweging die te horen is in de omgeving van de ECB: naast obligaties zou de centrale bank in de toekomst ook aandelen kunnen kopen. De Fransen zouden extra miljarden in de financiële markten kunnen pompen in de hoop dat investeerders en bedrijven het verse geld investeren en zo de economie stimuleren. Dit idee, dat “ver weg maar niet uitgesloten” is, wordt niet door iedereen goed ontvangen. Gunter Schnabl, econoom en financieel expert, wijst erop dat deze maatregel een klassieke herverdeling van onder naar boven zou betekenen, omdat vooral welgestelde mensen aandelen bezitten of hebben belegd in aandelenfondsen. Bovendien zijn de rendementsverwachtingen lager als de deelname van de ECB toeneemt, omdat de inspanningen van bedrijven om efficiënter te worden afnemen. Het resultaat: minder groei en dus minimale loonstijgingen. Hiermee zou Lagarde het tegenovergestelde bereiken van wat het eigenlijk bedoelde.

Wat klinkt als de vervulling van een droom komt uit als een andere onconventionele maatregel in de strijd tegen een verzwakkende economie: helikoptergeld. De invloedrijke Brusselse denktank Bruegel heeft onlangs deze ongebruikelijke procedure aanbevolen aan de toekomstige baas van de centrale bank. Draghi zelf beschreef dit idee als “zeer interessant” in 2016.
Lagarde wordt als betrouwbaar beschouwd op het internationale toneel. Met haar zal een ervaren, tactisch slimme onderhandelaar in de toekomst plaatsnemen in de directievoorzitter van de ECB, die haar beproeving als crisismanager als Franse minister van Financiën tijdens de financiële crisis al heeft uitgevoerd. Maar nu staat de Grande Dame voor een nieuwe, grote uitdaging – ze moet tenslotte met een bijna leeg tijdschrift werken. En dus waarschuwt het hoofd van Deutsche Bank Christian Sewing: “De centrale banken hebben nauwelijks middelen om een ​​echte economische crisis effectief te beteugelen.” De ECB zou nu kunnen worden wat het nooit echt wilde zijn: een centrale bank die staten en spaarders financiert die Trekt geld uit uw zak. FS