EU: de vragen van 750 miljard euro en of we als Nederlandse burger worden genaaid

Wat zijn de voorwaarden voor de hoge “wederopbouw” -steun? Tot dusver is er geen overeenstemming.

Zoals iedereen had verwacht, was er op de top van de staatshoofden en regeringsleiders van de EU afgelopen vrijdag niet eens een akkoord over het zogenaamde “wederopbouwfonds” ter waarde van 750 miljard euro om de economie nieuw leven in te blazen in de context van de corona-crisis.

In de typische diplomatieke toespraak van de EU maakte de voorzitter van de Permanente Raad, Charles Michel, echter duidelijk de niet-resultaten van de top, waarop de 27 staatshoofden en regeringsleiders met elkaar verbonden waren voor de videoconferentie, verstoord: hij wilde zelfs een “ontluikende consensus” zien. Uit voorzorg voegde Michel er echter aan toe dat “ men de verschillen niet mag onderschatten” .

Aan de rand van de videotop werd zelfs geleerd dat er geen belangrijke benaderingen waren. Er wordt nu gehoopt dat op een EU-top in Brussel midden juli, waar de staatshoofden en regeringsleiders zich daadwerkelijk rond een tafel zouden moeten verzamelen, er tenminste één doorbraak zou kunnen zijn in het geschil over het “wederopbouwfonds” om Zelfs niet over het budget voor de komende zes jaar. Omdat de Europese Commissie de controversiële begroting van 2021-2027 op absurde wijze aan het fonds koppelt.

Dit maakte het debat alleen maar moeilijker. Na slechts vier uur gooiden de staatshoofden en regeringsleiders op vrijdag rond 14.00 uur de handdoek in de ring, wat duidelijk maakte dat er geen consensus is bereikt.

De bruggen die moeten worden gebouwd: op een gegeven moment niet, maar snel

De enige consensus is dat, zoals bondskanselier Angela Merkel uitlegde, het debat “in een zeer constructieve sfeer” was. Minister-president Mark Rutte, woordvoerder van de kritiek, sprak ook van een “goede sfeer”. Merkel was echter veel realistischer dan de permanente raadsvoorzitter Michel :

‘De bruggen die we nog moeten bouwen, zijn groot.’

En het is Duitsland dat op 1 juli het voorzitterschap van de EU-Raad voor zes maanden overneemt. Op deze manier moet het land een belangrijke bijdrage leveren aan het overbruggen van de hiaten die ook in de EU op dit gebied duidelijk zijn.

Merkel dringt echter ook aan op een snelle overeenkomst met de Duitse voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen. Men staat voor “de grootste economische uitdaging in de geschiedenis van de Europese Unie”. En ‘de maatregelen die we nemen moeten ook overeenstemmen’, zei Merkel.

Daarom moeten ze niet ergens, maar eerder snel komen, zodat ze vertrouwen scheppen voor de economische ontwikkeling van Europa, aldus de Duitse bondskanselier. Er moest ook voor worden gezorgd dat het geld uiteindelijk snel zou kunnen wegvloeien, waarvoor de bureaucratische regels en de duur van de goedkeuringsprocedures moesten worden gecontroleerd.

Merkel heeft in sommige opzichten al de zogenaamde “zuinige vier” ondergebracht, die Rutte leidt. Een deel van de kritiek kwam uit Nederland, Oostenrijk, Zweden en Denemarken. Ze heeft het absurde voorstel van de EU-Commissie praktisch weggevaagd.

Von der Leyen plaatste simpelweg het feit dat de zuinige vier alleen hulpleningen willen verstrekken en geen subsidies in dezelfde pot als het voorstel van Merkel en de Franse president Emmanuel Macron. Merkel en Macron willen gezamenlijk een half biljoen euro aan schulden innen en als coronasubsidies naar de lidstaten sturen .

In plaats van een compromisvoorstel te ontwikkelen, zadelde de Commissievoorzitter gewoon nog eens 250 miljard euro op als leningen . En aangezien landen als Italië nu hopen op een nog grotere zegen van geld, begrijpen ze dit idee nu. Von der Leyen verdiepte dus de loopgraven in plaats van een brug te slaan tussen de uiteenlopende ideeën.

“750 miljard euro is veel te veel”

Maar uit de woorden van Merkel kan worden geconcludeerd dat de 750 miljard van de tafel zijn, hoewel de EU-Commissie er nog steeds aan vasthoudt. Een akkoord op deze basis is zeker niet mogelijk, zelfs niet op de top in juli. Merkel sprak daarom alleen over de “basisarchitectuur van het bouwfonds” en bedoelde daarmee haar overeenkomst met Macron. En hierin wordt het ook ondersteund door de federale minister van Financiën Olaf Scholz, en daarom zijn er geen extra ruzies in de grote coalitie te verwachten.

De sociaal-democraat had al lang duidelijk gemaakt dat de 750 miljard euro die de Commissie had gepland hem veel te veel was. Anderzijds had hij het Frans-Duitse voorstel van 500 miljard euro als “zeer wijs ” bestempeld .

Merkel: Benaderingen van de “zuinige vier”

Merkel ging ook door naar de “economische vier”. Ze gaf toe dat de duur van het programma en de timing van de terugbetaling van de middelen in twijfel moeten worden getrokken. De vier landen pleiten voor een duidelijke “tijdslimiet” en een “oorbesteding” van de noodmaatregelen, omdat ze de vercommercialisering van schulden en de invoering van een schuldenunie via de achterdeur willen voorkomen.

Het idee van Merkel en Macron voorzag al in een illusoire terugbetaling van de nieuwe schulden, die nu voor het eerst samen zullen worden opgenomen en vervolgens over een periode van 20 jaar zullen worden terugbetaald. De EU-Commissie had het tijdsbestek nog verder verlengd en stelde voor om met de vermeende terugbetaling “op zijn vroegst” in 2028 te beginnen, die dan “uiterlijk in 2058”, dat wil zeggen 30 jaar later, zou moeten zijn afgerond. De verhuizing naar St. Everyday zou zeker duidelijk hebben gemaakt dat deze schulden – zoals eerdere schulden – nooit zullen worden terugbetaald, zoals Telepolis al had gezegd . Blijkbaar moet het uiterlijk hier behouden blijven.

En Merkel benaderde ook de zuinige vier op een ander punt . Want toen de Nederlander Rutte rond 13.00 uur met zijn interventie begon, luidde hij ook het einde van het overleg in toen hij zei: “Zo werkt het niet.” Hij eiste dat de verdeelsleutel van de steun en de criteria opnieuw zorgvuldig worden overwogen. Hij meent dat het weinig zin heeft om de werkloosheid van eerdere jaren als uitgangspunt te nemen. Men moet statistieken van deze crisis gebruiken en geen informatie uit het verleden .

Je kunt je zelfs afvragen of je Corona-uitkeringen kunt berekenen op basis van werkloosheidscijfers tussen 2015 en 2019. En het argument van Rutte dat het staten van alle landen zou belonen die na de laatste crisis de werkloosheid niet hebben verlaagd, kan evenmin worden afgewezen.

Volgens de sleutel zou Portugal dan zeer weinig steun ontvangen omdat de linkse regering erin geslaagd is de werkloosheid massaal terug te dringen. Spanje zou daarentegen een bovengemiddeld bedrag ontvangen omdat de rechtse regering faalde in de bezuinigingskoers en het land vóór de nieuwe crisis nog steeds een werkloosheid van bijna 14% had.

Het lijkt er bijna op dat de Europese Commissie dit nu met haar voorstel wil compenseren. Moeten landen als Griekenland of Spanje nu gecompenseerd worden omdat ze gedwongen worden om vanuit Brussel een onredelijk bezuinigingsbeleid te voeren?

Portugal zou worden gestraft voor de vrijlating ervan en voor een enorme vermindering van de werkloosheid en het tekort. In tegenstelling tot Spanje had het land in 2019 zelfs een begrotingsoverschot, wat de reikwijdte van het land nu vergroot . En het kleine, arme land heeft de corona-crisis vrij goed doorstaan vanwege vroege en verstandige maatregelen in vergelijking met zijn buurland .

Het was dus geen wonder dat Merkel zich ook tot de Rutte wendde als het ging om de verdeelsleutel en de criteria. Kansen op werkloosheid als enige referentiepunt nemen, slaat nergens op, zei de kanselier uiteindelijk. Merkel is ook van mening dat rekening moet worden gehouden met de reële gevolgen van de crisis, ook al is deze nog niet eenvoudig te meten.

De loopgraven

De kanselier wees op sommige punten op mogelijke compromislijnen, maar er is geen overeenstemming over de centrale kwesties, het Merkel-Macron-voorstel blijft immers een half biljoen euro aan subsidies alleen opleveren, die de EU ook als gezamenlijke schulden zal aannemen.

De zuinige vier blijven echter vasthouden aan het feit dat alleen goedkope hulpleningen met een duidelijke bestemming mogen worden verleend. En daarom is de Nederlander Rutte allesbehalve ervan overtuigd dat op de volgende top in juli overeenstemming kan worden bereikt:

‘Als we in juli niet eindigen, gaat de wereld niet ten onder.’

Mogelijk zijn verdere vergaderingen nodig, zodat u alleen in de zomer of na de zomer kunt eindigen. Het is niet alleen voor Rutte dat de leningen ook aan duidelijke voorwaarden gebonden zijn. Landen die steun zouden ontvangen, zouden zich moeten verbinden tot vergaande hervormingen op het gebied van pensioenen, arbeidsmarkt, belastingen en justitie.

‘Je moet je huis op orde brengen, zodat je in de volgende crisis geen hulp meer nodig hebt’, zei Rutte . ‘Dit is ook solidariteit.’

De Nederlander staat niet alleen, maar is slechts de ‘economische vier’-woordvoerder. De regeringsleiders van Oostenrijk, Zweden en Denemarken zien hetzelfde. Daarom vond ook de Zweedse premier Stefan Löfven dat ze “ver uit elkaar” lagen. Hij betwijfelt daarom of er in de zomer een akkoord wordt bereikt .