Trump – Toen de verkiezingsuitslagen op 5 november binnenkwamen, voelde ik een pijn in de put van mijn maag, vergelijkbaar met wat ik ervoer toen Ronald Reagan in 1980 aan de macht kwam, of met de besmette overwinning van George W. Bush op Al Gore in 2000. Na wat rouw was de eerste vraag die bij me opkwam: Wat zal een Trump-presidentschap betekenen voor de bewegingen voor vrede en sociale rechtvaardigheid? Ik presenteer wat volgt als de mening van slechts één persoon, wetende dat een echte strategie om met dit nieuwe tijdperk om te gaan een duidelijk collectief proces zal moeten zijn.
Om te beginnen biedt de geschiedenis wat inspiratie. Wat betreft oorlog en vrede laat de koers van de regering-Reagan zien hoe verrassend hoop kan zijn. De man die grapte dat “we [Rusland] binnen vijf minuten beginnen te bombarderen,” en een Pentagon-functionaris inhuurde die journalist Robert Scheer vertelde dat Amerika een nucleaire oorlog zou overleven als het “ genoeg scheppen ” had om geïmproviseerde schuilplaatsen te bouwen, eindigde met de bewering dat “een nucleaire oorlog niet gewonnen kan worden en nooit uitgevochten mag worden.” Hij kwam zelfs verleidelijk dicht bij een overeenkomst met Sovjetleider Michail Gorbatsjov om kernwapens helemaal af te schaffen.
Tot zijn eer ontwikkelde Reagan een viscerale oppositie tegen dergelijke wapens, terwijl zijn vrouw, Nancy, hem aanspoorde om kernwapens te verminderen als een manier om zijn erfenis op te poetsen. Een verslag van haar rol in de Washington Post merkte op dat “[z]ij] er geen geheim van maakte dat ze droomde dat een man die ooit als cowboy en chauvinist werd gebrandmerkt, zelfs de Nobelprijs voor de Vrede zou kunnen winnen.” Dergelijke persoonlijke factoren speelden een rol, maar de belangrijkste drijfveer achter Reagans verandering van hart was hetzelfde dat zoveel belangrijke veranderingen in het overheidsbeleid onderbouwt: toegewijde organisatie en publieke druk.
Reagans presidentschap viel samen met de opkomst van de grootste en meest gangbare anti-nucleaire beweging in de Amerikaanse geschiedenis: de campagne voor het bevriezen van kernwapens .
Onderweg, in juni 1982, kwamen een miljoen mensen bijeen voor ontwapening in Central Park in New York. En die beweging had impact. Zoals Reagan’s nationale veiligheidsadviseur Robert MacFarlane destijds opmerkte : “We zagen het [de freeze-campagne] als een serieuze beweging die de steun van het Congres voor het [nucleaire] moderniseringsprogramma kon ondermijnen, en potentieel… een serieuze partijpolitieke bedreiging die de verkiezingen in ’84 zou kunnen beïnvloeden.”
Reagans reactie was tweeledig. Hij stelde een technische oplossing voor en beloofde een ondoordringbaar schild te bouwen tegen inkomende raketten, het Strategic Defense Initiative (beter bekend als het Star Wars-programma). Dat ondoordringbare schild is er nooit gekomen, maar de zoektocht om het te ontwikkelen stortte tientallen miljarden dollars in de schatkist van grote wapenleveranciers als Lockheed en Raytheon.
De tweede poot van Reagans reactie was een reeks voorstellen voor nucleaire wapenbeheersing , verwelkomd door de hervormingsgezinde Sovjetleider Michail Gorbatsjov, inclusief een discussie over de mogelijkheid om de nucleaire arsenalen van beide partijen volledig te elimineren. Het idee om kernwapens af te schaffen kwam niet tot bloei, maar de regering van Reagan en zijn opvolger, die van George HW Bush, voerden uiteindelijk wel substantiële bezuinigingen door op het Amerikaanse nucleaire arsenaal.
Dus in een paar korte jaren werd Reagan, de nucleaire havik, getransformeerd in Reagan, de voorstander van wapenbeheersing, grotendeels door gezamenlijke publieke druk. Dit alles laat zien dat organiseren ertoe doet en dat, gegeven voldoende politieke wil en publieke betrokkenheid, donkere tijden kunnen worden omgedraaid.
Trump in vrede (en oorlog)
Donald Trump is niets anders dan een topmarketeer — een wandelend, pratend merk. En zijn merk is dat van een stoere vent en een dealmaker, ook al was de enige keer dat hij echt aan dat imago voldeed als een denkbeeldige zakenman op televisie.
Maar omdat Trump, die geen vaste ideologie heeft — tenzij je narcisme meetelt — grotendeels transactioneel is, blijven zijn standpunten over oorlog en vrede opmerkelijk onvoorspelbaar. Zijn eerste gooi naar het ambt werd gekenmerkt door zijn meedogenloze kritiek op de invasie van Irak in 2003, een retorisch wapen dat hij met grote vaardigheid inzette tegen zowel Jeb Bush als Hillary Clinton. Dat hij zich niet tegen de oorlog verzette toen het ertoe deed — tijdens het conflict — veranderde niets aan het feit dat veel van zijn aanhangers hem zagen als de anti-interventionistische kandidaat.
Trump heeft tot zijn eer geen grote conflicten op de grond toegevoegd aan de conflicten die hij erfde. Maar hij heeft serieuze schade aangericht als wapenhandelaar, door de wrede oorlog van Saoedi-Arabië in Jemen vurig te steunen, zelfs nadat dat regime de Amerikaanse ingezetene en Saoedische journalist Jamal Khashoggi had vermoord. In een verklaring na de moord zei Trump botweg dat hij de wapens van het Saoedische regime niet wilde afsnijden omdat het zaken zou wegnemen van “Boeing, Lockheed Martin, Raytheon en vele andere grote Amerikaanse defensie-aannemers.”
Trump heeft ook grote schade toegebracht aan de architectuur van internationale wapenbeheersing door zich terug te trekken uit een verdrag met Rusland over middellangeafstandskernwapens en de nucleaire deal met Iran, formeel bekend als het Joint Comprehensive Plan of Action . Als die overeenkomsten nog steeds van kracht waren, zouden de risico’s van de huidige conflicten in Oekraïne en het Midden-Oosten lager zijn geweest en hadden ze kunnen dienen als bouwstenen in pogingen om afstand te nemen van dergelijke conflicten en terug te keren naar een wereld van grotere samenwerking.
Maar Trump heeft ook een andere kant. Er is de figuur die de grote wapenfabrikanten en hun bondgenoten periodiek afkraakt als hebzuchtige roofdieren die proberen hun eigen zakken te vullen op kosten van de belastingbetaler. Bijvoorbeeld, in een toespraak in Wisconsin in september, na een lange tirade over hoe oneerlijk hij werd behandeld door het rechtssysteem, kondigde Trump aan : “Ik zal oorlogsstokers uitsluiten.
We hebben deze mensen, ze willen de hele tijd oorlog voeren. Weet je waarom? Raketten kosten $ 2 miljoen per stuk. Daarom. Ze vinden het heerlijk om overal raketten af te vuren.” En toen voegde hij eraan toe, verwijzend naar zijn vorige presidentschap: “Ik heb geen oorlogen gehad.” Als eerdere ervaringen een indicatie zijn, zal Trump zo’n belofte niet nakomen. Maar het feit dat hij zich gedwongen voelde om het te zeggen, is op zijn minst leerzaam. Er is duidelijk een deel van Trumps achterban dat moe is van eindeloze oorlogen en sceptisch staat tegenover de machinaties van de grootste defensiecontractanten van het land.
Trump heeft ook gezegd dat hij de oorlog in Oekraïne op dag één zal beëindigen. Als dat zo is, kan het de vrede van het kerkhof zijn, in de zin dat hij alle Amerikaanse steun aan Oekraïne zal afsnijden en Rusland hen zal laten verpletteren. Maar zijn steun voor vrede in Oekraïne, als je het zo kunt noemen, wordt niet herhaald in zijn andere strategische standpunten, waaronder een confronterende houding ten opzichte van China, een belofte om de Amerikaans-Mexicaanse grens verder te militariseren en een oproep aan Benjamin Netanyahu om ” de klus te klaren ” in Gaza.
Het laatste waar we rekening mee moeten houden bij het beoordelen van hoe Trumps militaire beleid eruit zou kunnen zien, is de nauwe band van zijn regering met de meest gestoorde vertegenwoordigers van Silicon Valley’s militaire technologiegolf.
Peter Thiel, oprichter van het opkomende militaire technologiebedrijf Palantir, gaf bijvoorbeeld JD Vance, Trumps vicepresident, een baan bij een van zijn bedrijven en doneerde later grote sommen geld aan zijn succesvolle campagne voor de Senaat vanuit Ohio. De new-age militaristen van Silicon Valley juichten luidkeels de keuze van Vance toe, die zij zien als hun man in het Witte Huis.
Dit alles leidt tot wat je het Trump-raadsel zou kunnen noemen als het gaat om oorlog en vrede. Om dit op te lossen, is er echt een vredesbeweging nodig.
Vredesverzet
Voor elke vredesbeweging is het uitzoeken hoe ze Trump moeten benaderen een kwestie van schaduwboksen: proberen zich voor te stellen welke positie hij als volgende zal innemen.
Het grootste probleem bij het werken aan vrede onder een Trump-presidentschap zou kunnen zijn of groepen überhaupt mogen organiseren zonder systematische repressie van de overheid. Trump heeft zijn tegenstanders immers in het verleden het Hitleriaanse scheldwoord ” ongedierte ” gegeven en gedreigd een willekeurig aantal van degenen die hij als zijn vijanden aanmerkte, gevangen te zetten.
Uiteraard zal de eerste taak van elke toekomstige vredesbeweging (die net zo goed zou zijn geweest als de Democraten het Witte Huis hadden veroverd) simpelweg zijn om uit te groeien tot een levensvatbare politieke kracht in zo’n moeilijk politiek klimaat.
De beste manier om verder te komen zou ongetwijfeld zijn om een coalitie te vormen van organisaties die zich al verzetten tegen een aspect van het Amerikaanse militarisme – van de Gaza- beweging voor een staakt-het-vuren en antinucleaire groepen tot vakbonden die de rol van hun leden in de wapenproductie willen verkleinen, progressieve veteranen, grote organisaties zoals de Poor People’s Campaign , groepen die zich verzetten tegen de militarisering van de Mexicaanse grens, organisaties tegen de verdere militarisering van de politie en klimaatactivisten die zich zorgen maken over de opvallende rol van het Pentagon bij het lozen van broeikasgassen in onze atmosfeer.
Een gecoördineerde inspanning van dergelijke bewegingen zou echte politieke invloed kunnen genereren, zelfs als het niet inhoudt dat er een nieuwe mega-organisatie wordt gevormd. Het zou eerder een flexibel, veerkrachtig netwerk kunnen zijn dat in staat is om zijn macht te richten op kwesties van wederzijds belang op belangrijke momenten. Zo’n netwerk zou echter een diepere vorm van relatieopbouw tussen individuen en organisaties vereisen dan momenteel bestaat, gebaseerd op het echt luisteren naar elkaars perspectieven en het respecteren van verschillen over welke eindtoestand we uiteindelijk nastreven.
Zelfs als vredes- en rechtvaardigheidsorganisaties een beeld schetsen van hoe een betere wereld eruit zou kunnen zien, kunnen ze misschien een aantal hervormingen op korte termijn afdwingen, waaronder hervormingen die zelfs bipartizane mainstream-steun zouden kunnen krijgen.
Eén ding dat de Amerikaanse rol in de aanhoudende oorlogen in Oekraïne en Gaza en de plannen om zich te wapenen voor een mogelijk conflict met China hebben aangetoond, is dat het Amerikaanse systeem voor het ontwikkelen en kopen van wapens op zijn minst kapot is . De wapens zijn veel te duur, duren te lang om te produceren, zijn te complex om te onderhouden en zitten vaak zo vol met onnodige toeters en bellen dat ze nooit werken zoals geadverteerd.
Een heropleving van iets in de trant van de bipartisan militaire hervormingsfractie uit de jaren 80, een groep met machtige Republikeinen zoals voormalig afgevaardigde van Georgia Newt Gingrich, is op zijn plaats. Het doel zou zijn om goedkopere, eenvoudigere wapens te produceren die snel geproduceerd en effectief onderhouden kunnen worden.
Voeg daaraan toe de soorten maatregelen om woekerprijzen in te dammen, aannemers verantwoordelijk te houden voor kostenoverschrijdingen en te voorkomen dat wapenfabrikanten hun eigen aandelenkoersen opdrijven (zoals onvermoeibaar bepleit door senator Elizabeth Warren), en een links-rechtscoalitie zou zelfs in het huidige bitter verdeelde Congres en het Trump-tijdperk denkbaar kunnen zijn.
De meest agressieve haviken zouden immers niet voorstander moeten zijn van het verspillen van steeds schaarser wordende belastingdollars aan wapens die voor troepen in het veld van weinig waarde zijn. En zelfs het Pentagon is het zat om de militaire diensten ‘ verlanglijstjes ‘ te laten indienen bij het Congres voor items die niet in de officiële begrotingsinzending van het ministerie terechtkwamen.
Zulke maatregelen zouden natuurlijk nauwelijks een einde maken aan de oorlog in onze tijd, maar ze zouden wel een noodzakelijk proces kunnen starten om de steeds ongecontroleerdere macht van de Lockheed Martins en Raytheons van onze wereld te verminderen.
Er zijn ook kwesties die alle progressieve bewegingen beïnvloeden, zoals kiezersonderdrukking, geld in de politiek, politieke corruptie, hardhandig optreden tegen vrije meningsuiting en het recht op politieke vergadering, en nog veel meer dat moet worden aangepakt zodat groepen aan vrijwel elk belangrijk probleem kunnen werken. Dus een all-hands-on-deck-aanpak voor de komende wereld van Donald Trump en zijn team is duidelijk op zijn plaats.
Een versterkt netwerk voor vrede, rechtvaardigheid en mensenrechten in het algemeen zal ook een nieuwe benadering van leiderschap nodig hebben. Oude garde, grotendeels blanke leiders (zoals ik) moeten ruimte maken voor en stemmen verheffen die al die jaren in het reguliere discours zijn verguisd of genegeerd. Groepen die aan de frontlinie vechten tegen onderdrukking hebben al te maken gehad met en overleefden de soorten hardhandige maatregelen die sommigen van ons vrezen, maar die we zelf nog moeten ervaren.
Hun kennis zal cruciaal zijn voor de toekomst. Bovendien zal het, in overeenstemming met het oude gezegde dat men lokaal moet werken maar globaal moet denken, belangrijk zijn om lokale organisaties te eren en te ondersteunen. Groepen zoals de Poor People’s Campaign en de progressieve feministische organisatie Madre werken langs dergelijke lijnen en kunnen cruciale lessen bieden over hoe strategieën voor basisoverleving te koppelen aan eisen voor fundamentele verandering.
Last but not least, hoewel dergelijke organiserende activiteiten ongetwijfeld echte risico’s met zich meebrengen, moet er ook vreugde in de strijd zitten. Ik denk aan burgerrechtenactivisten die vrijheidsliederen zongen in de gevangenis. Mijn favoriet uit die tijd is niet “We Shall Overcome” — hoewel we moeten overwinnen — maar ” Ain’t Gonna Let Nobody Turn Me Round “, met de tekst “gonna keep on walkin’, keep on talkin’, gonna build a brand-new world.” Dat lijkt misschien een verre droom in de nasleep van de recente verkiezingen, maar het is daarom des te noodzakelijker.
De overwinning is allerminst verzekerd, maar wat is het alternatief dan om te blijven vechten voor een betere, rechtvaardigere wereld? Om dat te doen is een brede, moedige, creatieve en toegewijde beweging nodig, zoals die andere grote transformaties in de Amerikaanse geschiedenis heeft bereikt, van het veiligstellen van het einde van de slavernij tot het recht van vrouwen om te stemmen tot het starten van het proces om LGBTQ-mensen volledige burgerrechten te geven.
De tijd is kort als het gaat om de staat van deze planeet en oorlog, maar succes is nog steeds mogelijk als we handelen met wat Martin Luther King, Jr., ooit ” de felle urgentie van nu ” noemde.
Dit artikel verscheen voor het eerst op TomDispatch .