Hugo de Jonge zet gevaccineerde en ongevaccineerde keihard tegen over elkaar

Voor de zoveelste keer deze pandemie dreigt een zorginfarct. Gelukkig heeft de regering opnieuw een schuldige gevonden. Deze keer zijn het niet de jongeren, strandgangers of corona-aso’s: alles komt door de ongevaccineerden. ‘Dit bed had niet bezet hoeven zijn’, sprak demissionair coronaminister Hugo de Jonge twee weken geleden bij een bezoek aan het Medisch Centrum Leeuwarden. Sindsdien heeft hij het enkel nog over ongevaccineerden en speculeert hij dagelijks over maatregelen tegen deze groep. De strategie is even dom als hypocriet.

Toen De Jonge ongevaccineerden voor het eerst als schuldige aanwees, lagen er zo’n 150 coronapatiënten op de intensive care. Dat was fors, maar veel minder dan in augustus. Toen waren de cijfers enorm gestegen nadat het kabinet OMT-adviezen in de wind sloeg, te vroeg versoepelde en jongeren opriep te ‘dansen met Janssen’. Ook de huidige ic-bezetting is slechts eenderde van een jaar geleden. De zorg is niet overbelast maar onderbezet. Er is niet zozeer een teveel aan patiënten maar een tekort aan personeel. Zorgmedewerkers lopen op hun laatste benen, zitten overwerkt thuis, of hebben de zorg in de laatste anderhalf jaar verlaten. Ondertussen worden ziekenhuizen geconfronteerd met een stuwmeer aan inhaalzorg.

Dat roept een belangrijke vraag op: was dit alles werkelijk onvermijdelijk? Welke beslissingen, zoals het sturen op ic-capaciteit en roekeloze versoepelingen, hebben de zorgsector anderhalf jaar lang uitgeput? Een jaar geleden was het verhaal van de pandemie nog overzichtelijk: we waren met z’n allen het slachtoffer, in de zorg werkten de helden en het virus (dat bewust menselijke eigenschappen kreeg toegewezen) was de schurk. Inmiddels hebben we een effectief vaccin, maar is de pandemie nog steeds niet voorbij. Dat vraagt om een nieuwe schurk. En de laatste maand klinkt er steeds meer kritiek op de kabinetskeuzen.

Daarop veranderde het demissionaire kabinet zijn verhaal: niet het virus, maar de ongevaccineerden zijn de schurk. Bijkomend voordeel: zo groeit het demissionaire kabinet snel uit tot de nieuwe held. Slim als kortetermijn-pr-strategie, desastreus bij pandemiebestrijding.

Want hoe meer je de schuld eenzijdig bij ongevaccineerden legt, hoe meer je alle anderen het gevoel geeft géén onderdeel te zijn van de oplossing. Kijk maar: met twee prikken in de bovenarm leeft het gevoel dat de burgerplicht erop zit en alles weer kan. Loop een kroeg, kantoor of kantine binnen en iedereen schudt weer handen en veronachtzaamt de basisregels. Terwijl het virus zich óók onder gevaccineerden kan verspreiden.

Dat vooral mensen zonder vaccinatie op de ic eindigen, betekent niet dat dit een ‘epidemie van de ongevaccineerden’ is. Het kan best dat zo’n besmetting een aantal stappen terug te herleiden is naar een besmetting onder gevaccineerden. Voor wie het ‘eigen schuld, dikke bult’ vindt voor ongevaccineerden: verdere verspreiding betekent ook dat kwetsbaren en mensen bij wie het vaccin niet goed werkt, zo in gevaar komen. En honderdduizenden het slachtoffer dreigen te worden van het zoveelste zorginfarct.

Hoe vaker Hugo de Jonge naar ongevaccineerden wijst, hoe bozer de overige 87 procent wordt en hoe minder deze groep – de overgrote meerderheid – zich nog aan de regels zal houden. Steeds weer benadrukken de wetenschappers hoezeer je polarisatie, uitsluiting en een schuldvraag moet voorkomen – júíst als overheid. Niet alleen omdat dit bestrijding van de pandemie ondermijnt, maar ook omdat het blijvende verdeeldheid kan creëren waarvan de gevolgen zich nog tot ver na de pandemie laten voelen. De grootste communicatie-uitdaging is te zorgen dat iedereen zich weer aan alle coronaregels houdt.

Toch moet dit de boodschap zijn: allemaal, gevaccineerd of niet, kunnen we bijdragen aan een minder grote verspreiding van het virus en dat zullen we, ook al voelt het soms als onrechtvaardig, toch echt weer met z’n allen moeten doen: alleen samen krijgen we corona onder controle. Probeer wrijving en verdeeldheid tussen groepen in de samenleving weg te nemen in plaats van op te stoken. Want deze zondebokpolitiek lijkt vooral een witwasoperatie van het eigen falen.