Indignatie redactie 
Zoals alle centrale banken over de hele wereld noemt de Europese Centrale Bank (ECB) consequent de “gespannen” situatie op de arbeidsmarkt als de belangrijkste reden voor het verhogen van de rentetarieven, zogenaamd om de inflatie te bestrijden. In werkelijkheid zijn de hoge rentetarieven bedoeld om de economie af te remmen en zo looneisen af te wenden van arbeiders die strijden tegen de snelste prijsstijgingen in vier decennia.
Tegelijkertijd weten de vertegenwoordigers van de centrale bank heel goed dat de inflatiespiraal in wezen te danken is aan de winstzucht van de grote bedrijven. Deze kwestie wordt niet gehyped om de ware agenda van de ECB te verbergen, maar het werd erkend in een blogpost die de ECB eind vorige maand publiceerde op basis van officiële enquêtes.
Het constateerde dat de binnenlandse prijsdruk sinds de tweede helft van 2021 sterk was toegenomen – lang voor de Russische invasie van Oekraïne, die herhaaldelijk als de belangrijkste oorzaak wordt genoemd. Volgens de blogpost groeide de winst per eenheid met 9,4 procent in het vierde kwartaal van 2022, “wat dit kwartaal voor meer dan de helft bijdroeg aan de binnenlandse prijsdruk”.
Hogere energie-aankoopprijzen “maakten het voor bedrijven gemakkelijker om hun winstmarges te vergroten, waardoor effectief werd verhuld of de prijsstijging het gevolg was van hogere kosten of toenemende winstmarges”. Bovendien stelde het inflatoire klimaat bedrijven in staat reële inkomensverliezen te compenseren.
Volgens de ECB heeft een analyse van de ontwikkelingen sinds het begin van de pandemie aangetoond dat “in het hele eurogebied de winst per eenheid product sinds begin 2022, en in sommige gevallen zelfs sinds eind 2019, aanzienlijk sneller is gestegen dan de arbeidskosten per eenheid product. ”.
In een zogenaamde sectoranalyse constateert de ECB dat de winsten “veel sneller zijn gestegen dan de loonkosten”. Deze bevinding is aangetoond in een reeks sectoren, waaronder landbouw, energie en nutsbedrijven, bouw, productie en de ‘contactintensieve’ dienstensector.
Kortom, het is de hebzucht naar winst die alle bedrijfstakken treft. Hun astronomische omvang wordt pas duidelijk in een historische vergelijking.
Zoals de blog stelt: “Als we de bijdrage van de winst per eenheid product en de arbeidskosten per eenheid product aan de binnenlandse prijsdruk over een langere periode vergelijken, wordt het duidelijk dat de impact van de winst per eenheid de laatste tijd werkelijk historisch is geworden. Terwijl de winst per eenheid gemiddeld ongeveer een derde bijdroeg aan de bbp-deflator in de periode 1999-2022, was dat in 2022 gemiddeld tweederde!” (De bbp-deflator is een prijsindex van het bruto binnenlands product die wordt gebruikt als maatstaf voor de inflatie.)
De blog concludeert dat de ECB de ontwikkelingen zal blijven volgen en beleidsbeslissingen zal blijven nemen om ervoor te zorgen dat de rente de vraag dempt. Met andere woorden, de economie moet verder worden afgeremd om de vraag naar hogere lonen te onderdrukken.
De New York Times (NYT) berichtte onlangs over de impact van ongebreidelde winsten, met name op voedsel, dat een groot deel uitmaakt van de kosten van levensonderhoud voor mensen met een laag inkomen en arbeiders.
Dus hoewel de energieprijzen geleidelijk wat dalen, blijven de voedselprijzen stijgen. Ze stegen met 15 procent in de eurozone in de 12 maanden tot maart en met meer dan 10 procent in de VS in de 12 maanden tot februari. En dit ondanks het feit dat de voedselprijzen op de wereldgrondstoffenmarkten, die de producentenprijzen van boeren bepalen, sinds april vorig jaar aan het dalen zijn.
Claus Vistesen, econoom bij het onderzoeksinstituut Pantheon Macro-economie, legt uit: “De enige mogelijke verklaring voor de prijsontwikkeling van sommige voedingsindices is dat de winstmarges groter worden.”
De hebzucht is nu zo flagrant dat het kritisch wordt bekeken door leden van de Directie van de ECB. Fabio Panetta, een lid van de raad van bestuur, waarschuwde voor een “winst-prijsspiraal”.
Blijkbaar bezorgd over de woede die dit zal opwekken onder arbeiders, waarschuwde hij vorige maand in een toespraak dat “opportunistisch bedrijfsgedrag ook de daling van de kerninflatie vertraagt”.
Het NYT-artikel merkt op dat sinds maart 2022, toen de inflatie op zijn hoogtepunt was, een prijsindex van de Verenigde Naties voor voedingsmiddelen zoals granen, vlees, plantaardige olie en zuivelproducten aan het dalen is. In feite is de index het afgelopen jaar gestaag gedaald, maar “de voedselprijzen in de VS en de Europese Unie zijn gestaag gestegen”.
De krant citeert onderzoek van ING Bank waaruit blijkt dat de winstmarges van voedselproducenten aan het begin van de coronaviruspandemie begonnen te stijgen. In de Duitse agrarische sector (exclusief fabrikanten van verpakte levensmiddelen en detailhandelaren) stegen de marges tussen eind 2019 en 2022 met 63 procent, bijna volledig als gevolg van hogere winsten en niet hogere lonen.
In een brief aan hun klanten stellen de economen van de bank: “De stijging van de prijzen in de landbouw, de bouw, de handel, het transport en de horeca is vooral te verklaren door een stijging van de winstdelingen en wordt dus niet toegeschreven aan hogere energie- en grondstoffenprijzen. ”
Volgens het EU-statistiekbureau bedroeg het aandeel van de winst in het exploitatieoverschot in het laatste kwartaal van 2022 42 procent, het hoogste niveau sinds 2007, terwijl tegelijkertijd het aandeel van de lonen daalde.
De NYT citeert de waarschuwing van hoofdeconoom Huw Pill van de Bank of England (BoE) dat een hogere winstaccumulatie een hogere inflatie zou kunnen betekenen.
“Aanhoudende afwijkingen van de inflatie ten opzichte van de streefniveaus, zelfs als ze fundamenteel te wijten zijn aan een reeks tijdelijke inflatieschokken, kunnen gedragsveranderingen teweegbrengen die een pro-inflatoire dynamiek op langere termijn creëren”, voorspelde Pill vorige week in een toespraak.
Bevindingen over de impact van winstgroei in Europa en de VS onderbouwen een analyse van februari door economen van het Australia Institute dat een winst-prijsspiraal de belangrijkste aanjager van inflatie is. Volgens het rapport was 160 miljard dollar aan “buitensporige bedrijfswinsten” goed voor 69 procent van de extra inflatie boven de door de Reserve Bank of Australia (RBA) beoogde bandbreedte van ongeveer 2,5 procent.
Tegelijkertijd daalden de Australische reële lonen in 2022 met 4,5 procent, de scherpste daling in de geschiedenis! Op basis van het monetairbeleidskader van de RBA zouden de negen opeenvolgende renteverhogingen volgens de studie “onwaarschijnlijk zijn geweest zonder winst- en prijsoverschotten”.
Deze verklaring suggereert dat de RBA en andere centrale banken simpelweg een ongelukkig misverstand hebben gemaakt door te veel op lonen te focussen, ook al zijn lonen niet de oorzaak van inflatie.
Maar het programma van de centrale bankiers is geen vergissing. Het is een opzettelijk antiwerknemersbeleid dat erop gericht is hen te laten boeten voor de dieper wordende crisis van het wereldwijde kapitalistische systeem waaruit de hebzucht van bedrijven is voortgekomen.
