Indignatie redactie 
Klimaatpaus en eurocommissaris Frans Timmermans heeft een kille week achter de rug. Weliswaar spraken de Europese regeringsleiders af dat de EU in 2050 klimaatneutraal moet zijn (behalve Polen dat voorlopig kolen blijft stoken en meer tijd nodig heeft), de aanslepende wereldwijde klimaattop in Madrid is nauwelijks een succes te noemen. Veel magerder konden de afspraken niet zijn.
De EU-top wordt verkocht als een succes, in principe scharen de EU-lidstaten zich achter de ‘Green Deal’ van Timmermans, de EU in 2050 klimaatneutraal. Dat is nog een eind weg en onderweg kan er van alles gebeuren, vooral buiten de EU. Tsjechië en Hongarije stelden de optie te willen door te gaan op het pad van kernenergie, zonder dat denken ze de doelstelling niet te kunnen halen.
Maar de EU is goed voor 9% van de wereldwijde uitstoot, pas als de grote vervuilers China en de VS inbinden wordt er op wereldschaal wat bereikt en onderhand mogen we ook Brazilië, Australië en Rusland bijvoegen in dat rijtje. De Amerikaanse president Trump vindt alle klimaatdiscussies maar onzin, een aantal Amerikaanse staten en steden niet. China moet groei bieden aan haar bevolking, maar naarmate de steden verdwijnen in een grijze smog begrijpt ook de Chinese overheid dat er grenzen liggen aan het gebruik van fossiele brandstoffen.
Europa is relatief rijk en kan zich de luxe permitteren vol voor het klimaat te gaan. In China, Zuid-Amerika en Afrika hebben mensen via internet net besef gekregen wat er allemaal te koop is in de wereld en zij willen deel van de koek. Oerwoud platbranden om soja voor veevoer te verbouwen, industriesteden aanleggen in voormalig natuurgebied, gevaarlijke chemische processen overnemen die elders niet meer mogen, alles is geoorloofd voor ontwikkelingslanden om de bevolking op te stoten in de vaart der volkeren en deel te krijgen aan die grote mondiale koek.
Dat verschil in belangen en perceptie maakt dan ook dat de klimaatdoelen niet worden gehaald. In 2015 werd in Parijs afgesproken dat de opwarming van de aarde beperkt moest blijven tot onder de 2 graden, liefst 1,5 graad. Met het huidige beleid zitten we in de buurt van 3 tot 4 graden.
Eind volgend jaar is de volgende VN-klimaattop in het Schotse Glasgow. Dan moeten nieuwe afspraken worden gemaakt over beperking van emissies en het verdelen van de pijn. In 2015 in Parijs is afgesproken dat elk land zijn eigen klimaatplannen moet maken om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Lukt dat niet, kunnen emissierechten worden verrekend met landen die het beter doen. Maar arme landen hebben daar geen geld voor en willen worden gecompenseerd. Of ze houden hun rechten vast in de hoop straks meer te vangen.
In principe kunnen slecht presterende landen hun zondes afkopen ten gunste van beter presterende. Die absolutie is aardig in de katholieke kerk, maar helpt het klimaat niet echt verder. En bovendien is het te duur voor die slecht presterende landen die louter als doel hebben de levensstandaard te verhogen. Daar zit de spagaat tussen oude en nieuwe wereld.
Glasgow is weer een jaar verder en ondertussen gaat de opwarming van de aarde rustig door, bosbranden in Brazilië en Australië, de permafrost ontdooit en laat methaan ontsnappen, enorme hoeveelheden ijs aan de Zuidpool, Groenland en de Noordpool plonzen in zee. Niets meer aan te doen, helaas laat het klimaat zich niet met een wet of VN-resolutie redigeren, het moet een besef worden. En het is ook een illusie om te veronderstellen dat de ontwikkelingslanden over een jaar wel zo goed bij kas zitten dat ze de keuze kunnen maken tussen milieu-investeringen of afkopen. En ondertussen zijn ook wij niet brandschoon.
Moet Europa dan niets doen? Natuurlijk wel, alle beetjes helpen en alle nieuwe wetenschappelijke innovaties zijn een plus. In de verre geschiedenis zijn er vele klimaatwisselingen op aarde geweest, het verschil met vandaag is dat binnen enkele decennia de wereldbevolking is verdubbeld en de consumptie van fossiele brandstoffen is verviervoudigd. Dat is ‘manmade’ en op schaal van de ontwikkeling van de aarde binnen enkele seconden.
Het is een illusie om te veronderstellen dat de opwarming van de aarde met klimaatconferenties is te voorkomen, het proces is op gang en nauwelijks nog om te keren. De zeespiegel zal dan ook de komende jaren gaan stijgen met consequenties voor alle lager gelegen delen in de wereld. Ook de gemiddelde temperatuur gaat omhoog.
Alleen gaat dat heel langzaam. Zo langzaam dat het geen indruk maakt. Pas wanneer iedereen die nu onder zeeniveau leeft natte voeten krijgt, zal er echt aandacht komen.
Dat is dan vermoedelijk veel te laat, de komende decennia vol inzetten op meer duurzame energie en de ontwikkeling van veel minder gevaarlijke thorium-kerncentrales is de toekomst. Het is te hopen dat de wetenschappelijke ontwikkelingen snel de klimaatconferenties in halen, die dan overbodig worden.
En wat te denken van een wereld waarbij alle landen hun eigen energiebroek kunnen ophouden, geen plekken meer in de wereld waar olie zit en die dan per definitie strategisch zijn en een conflictgebied. Er is nog veel te winnen buiten de vergadertafels.
