Indignatie redactie 
Trump – De chaos en wetteloosheid van de eerste termijn zouden in het niet kunnen vallen vergeleken met wat erna komt
Donald Trump sloeg met zijn vuist op het Resolute Desk en riep opnieuw op tot bloed.
Het was het tweede jaar van zijn presidentschap en Trump was woedend over bendeleden en drugsbaronnen. Hij wilde hun lijken op straat zien liggen. Hij streefde specifiek naar een reeks massa-executies — met vuurpelotons en galgen, en zeker zonder de eigenaardigheden van een beroepsprocedure — om een huiveringwekkende boodschap te sturen over de reikwijdte van zijn macht.
Trump, die aan de macht was gekomen met kritiek op het ‘Amerikaanse bloedbad’, wilde er zelf ook een aantal veroorzaken.
Deze gewelddadige fantasie werd een obsessie, volgens voormalige functionarissen van de Trump-regering. De 45e president bracht het onderwerp zo vaak ter sprake tijdens de eerste jaren van zijn presidentschap dat een voormalige functionaris van het Witte Huis vertelde dat ze de tel waren kwijtgeraakt. “Fucking kill them all,” zei Trump. “Oog om oog.” Andere keren snauwde hij tegen zijn staf: “Je moet deze mensen gewoon doden.” Hij verwees naar de wreedheid van dictatoriale regimes die Trump wilde nabootsen en voegde eraan toe: “Andere landen doen het de hele tijd.”
Voor Trump was het spektakel cruciaal. “Hij had een bijzondere affiniteit met het vuurpeloton”, zegt een van de voormalige functionarissen van het Witte Huis. Hij zei: “Ze moeten worden uitgeroeid, niet gevangengezet.” Ambtenaren van de regering noemden deze eis in besloten kring Trumps “idee van Amerikaanse doodseskaders” en vergeleken het met het bloedbad in de drugsoorlog dat werd aangericht door de Filipijnse sterke man Rodrigo Duterte. (De bronnen, waarvan sommigen nog steeds tot Trumps kring behoren, vroegen om anonimiteit om openhartig te kunnen spreken over gevoelige gesprekken.)
Dat massa-executies geen onderdeel waren van Trumps termijn is een pluim op de hoed van het Amerikaanse rechtssysteem en de meer nuchtere overheidsfunctionarissen die niet bereid waren om medeplichtig te zijn aan zijn krankzinnige plannen. Deze assistenten en adviseurs zetten de president doorgaans af, met vage beloften om het idee te “onderzoeken”, lang genoeg om Trumps tirannieke driftbui te laten overwaaien.
Maar als Trump vicepresident Kamala Harris in november verslaat, zal Amerika een Trump unbound tegenkomen, een man wiens donkerste impulsen niet gecontroleerd zullen worden door “volwassenen in de kamer” – wat potentieel catastrofale gevolgen zou hebben voor het Amerikaanse experiment. “Deze verkiezing gaat over de vraag of we een democratische samenleving blijven of dat we overgaan op autoritarisme,” vertelt senator Bernie Sanders , waarbij hij erop staat dat Trump “niet gelooft in de basisprincipes en fundamenten van de Amerikaanse democratie.”
De waarborgen die Trump in toom hielden tijdens zijn eerste termijn zijn ingestort — te beginnen met de MAGA-ficatie van de Republikeinse Partij. “We weten van de eerste regering dat Trump een amateur was en veel mensen stopten zijn meest radicale acties,” zegt Jason Stanley, een professor aan Yale en auteur van How Fascism Works . Hij benadrukt dat Trumps donkerste ambities vanaf het begin aanwezig waren — van het moslimverbod tot de couppoging van 6 januari. “Het enige dat hem ervan weerhield een volwaardige dictator te zijn, waren andere mensen,” zegt Stanley. “We weten dat dat niet meer gaat gebeuren.”
Trumps campagne om de macht te behouden na het verlies van de verkiezingen van 2020 mislukte alleen omdat vicepresident Mike Pence loyaler bleek aan de grondwet dan aan Trumps persoonlijkheidscultus. Maar voor 2024 heeft Trump een kandidaat voor het vicepresidentschap die nog minder toegewijd lijkt aan het democratische proces dan hijzelf. JD Vance is een protegé en speeltje van de miljardair-durfkapitalist Peter Thiel, die heeft geschreven dat “vrijheid en democratie” niet “verenigbaar” zijn.
Een tweede regering zal geen adviseurs hebben in de stijl van voormalig stafchef John Kelly of minister van Defensie Mark Esper — gevestigde Republikeinen met een belang bij het binnen de perken houden van Trump binnen de grondwet. “Dit zullen allemaal MAGA-mensen zijn,” zegt Michael Klarman, een rechtenprofessor aan Harvard en een expert in uitvoerende macht. “Sommigen van hen zijn ideologisch veel meer toegewijd aan de agenda dan Trump,” zegt hij, en noemt plaatsvervangers als Stephen Miller en Russell Vought, evenals meesterbreinen van de extreme beleidsagenda van de Heritage Foundation, Project 2025
Gevaarlijker is dat Trump het Oval Office opnieuw zou betreden met bevoegdheden die zijn versterkt door het ultraconservatieve Hooggerechtshof, dat Trump als president heeft helpen opbouwen. Een partijdige beslissing van 6-3 in juli plaatste het presidentschap buiten het bereik van strafrechtelijke straf voor alle handelingen die als “officieel” kunnen worden verwoord. De ooit schandalige Nixoniaanse spreuk “Als de president het doet, betekent dat dat het niet illegaal is” is vandaag de dag een feitelijke vaststelling, wat rechter Sonia Sotomayor ertoe bracht om in een vurige afwijkende mening te waarschuwen: “Bij elk gebruik van officiële macht is de president nu een koning boven de wet.”
Als hij zou terugkeren naar het Witte Huis, zou Trump profiteren van een reeks omstandigheden die — als ze in januari 2021 hadden bestaan — Joe Biden er wellicht van hadden weerhouden president te worden na het winnen van de verkiezingen. “Er zijn geen vangrails”, benadrukt Stanley over Trump. “Hij heeft al controle over alle instellingen die hem zouden kunnen tegenhouden.”
Dictatuur Bedreiging
TRUMP IS OPENBAAR GEWEEST over zijn plannen en heeft gezworen een “dictator” te zijn — maar slechts voor een dag, beweert hij, zodat hij de productie van fossiele brandstoffen kan opvoeren en de grens kan afsluiten. Hoe dit allemaal zou werken, is waarschijnlijk onbegrijpelijk voor Trump, maar hij gaat zeker alle machtshefbomen binnen zijn bereik gebruiken. En de doelen van zijn autoritaire ambitie zijn geen projecten van één dag, of zelfs één jaar.
Trump streeft naar autocratische macht om zijn draconische immigratiebeleid uit te voeren, waaronder het starten van “de grootste binnenlandse deportatieoperatie” in de geschiedenis van de VS en het opnieuw instellen van het inreisverbod voor moslims. Hij heeft opgeroepen tot het beëindigen van het grondwettelijke recht op geboorterechtburgerschap met een “executive order” — een idee dat door Vance wordt gesteund.
Trump wil ook het Amerikaanse energiebeleid hervormen ten gunste van de fossiele-brandstoffenindustrie, een plan dat hij samenvat als “boren, boren, boren”. En hij heeft het strafrecht op de agenda gezet, waarbij hij beloofde de relschoppers die op 6 januari het Capitool bestormden vrij te laten, ze “gijzelaars” te noemen en te beloven “hun gratie of strafvermindering op dag één te ondertekenen”.
Voor degenen die de opkomst van autoritaire leiders door de geschiedenis heen hebben bestudeerd, dicteert het handboek van Trump en zijn bondgenoten dat ze zoveel mogelijk nieuwe wetten, uitvoerende decreten en noodbevelen zullen doorvoeren voordat iemand begrijpt wat er gebeurt. “Ze willen een blitzkrieg — en dan hoef je alleen maar een dag lang dictator te zijn,” zegt Ruth Ben-Ghiat, auteur van Strongmen: How They Rise, Why They Succeed, How They Fall en professor aan de New York University. “Het is niet alleen een verandering van methoden, het is een verandering van politiek systeem — een enorme uitbreiding van de bevoegdheden van de uitvoerende macht, zodat Trump als een autocraat kan regeren.”
Kom vrij uit de gevangenis
TRUMPS POGINGEN OM DE MACHT TE HEROVEREN worden grotendeels gedreven door zijn wens om uit de gevangenis te blijven — onderdeel van een lang patroon van het stellen van zijn eigen belangen boven die van de natie. Hij is een crimineel die is veroordeeld op 34 punten die voortkomen uit het verdoezelen van een zwijggeldbetaling aan een pornoster op het hoogtepunt van de verkiezingen van 2016. Hij wordt ook geconfronteerd met federale aanklachten voor inmenging in de verkiezingen, evenals een aanklacht in Georgia voor zijn eis dat GOP-verkiezingsfunctionarissen “11.780 stemmen vinden” om zijn verlies in die swing state ongedaan te maken.
Het heroveren van het Witte Huis zou Trump een schaamteloos machtsmisbruik opleveren. Trump is al lang open over zijn wens om zich te bemoeien met zijn strafzaken, en heeft het Congres opgeroepen om het ministerie van Justitie te ontmantelen totdat het de aanklachten tegen hem zou laten vallen. Niemand in de MAGA-wereld ontkent dat Trump een tweede termijn zou beginnen door federale aanklachten tegen hem en zijn handlangers te laten intrekken. In een normalere tijd zou zo’n schaamteloos corrupte daad een politiek tijdperk kunnen definiëren.
Trumps koorddansen om uit de gevangenis te blijven is een kenmerk van autocraten. “Normale politici zouden zich niet eens kandidaat stellen als ze grote juridische problemen hadden. Maar sterke mannen zijn geen normale politici,” zegt Ben-Ghiat. “Ze moeten rennen; ze moeten weer aan de macht komen en hun juridische problemen oplossen.” Ze wijst op de voorbeelden van de voormalige Italiaanse premier Silvio Berlusconi, die tientallen strafzaken heeft gehad, en de Russische Vladimir Poetin. “Zo denken deze jongens. En daarom kleineren ze allemaal de pers en de rechterlijke macht als corrupt, omdat dat hun vijand is.”
Hoe langer Trump politieke macht cultiveert terwijl hij criminele verantwoording ontloopt, hoe gevaarlijker hij wordt. Trump heeft de “voorwaarden voor autocratie” geschapen, zegt Ben-Ghiat, door zich te ontpoppen als “een gevaarlijke leider die geen grenzen kende” in de nasleep van 6 januari — en door een grote politieke partij te “temmen” en de GOP te transformeren om “het echt zijn persoonlijke instrument te maken.”
Vergeldingsagenda
TRUMP HEEFT ZICHZELF GEPOSITIONEERD als een avatar van een collectieve wraakfantasie voor zijn volgelingen. Tijdens een toespraak in 2023 in Waco, Texas, de locatie van de vurige confrontatie in 1993 tussen de anti-overheidssekte Branch Davidian, geleid door David Koresh, en de federale autoriteiten, vertelde Trump het publiek: “Ik ben jullie krijger, ik ben jullie gerechtigheid. … Voor degenen die onrecht is aangedaan en verraden … ben ik jullie vergelding.”
De setting in Waco was huiveringwekkend — en dat was geen toeval. De dodelijke belegering van het Koresh-complex door de FBI inspireerde de bomaanslag in Oklahoma City in 1995 door militielid en anti-overheidsextremist Timothy McVeigh, de dodelijkste binnenlandse terreuraanslag in de Amerikaanse geschiedenis en een afschuwelijke wraakactie. McVeigh en Koresh worden door extreemrechts gezien als martelaren, en Trump sprak rechtstreeks tot de meest radicale kern van zijn achterban.
Trump heeft al gedreigd het ministerie van Justitie om te vormen tot een vehikel voor vergelding voor wat hij ziet als onrechtvaardige politieke vervolging — voor inmenging in de verkiezingen, betalingen van zwijggeld, evenals zijn vermeende verkeerde behandeling van geheime documenten. Hij heeft bijvoorbeeld op Truth Social gepost: “ALS JE ACHTER MIJ AANGAAT, KOM IK ACHTER JOU AAN!” Trump geeft Biden al lang de schuld van al zijn juridische problemen, ondanks de hands-off-aanpak van de president in de verschillende zaken tegen hem. Trump heeft gezworen “een speciale aanklager” aan te stellen om president Biden en zijn familie aan te pakken voor wat Trump omschrijft als “steekpenningen, smeergeld en andere misdaden”, en staat erop dat “rechtvaardigheid zal geschieden.”
Trump-medewerker en voormalig adviseur van de Senaatscommissie Justitie Mike Davis, die is gepromoot voor een topfunctie in een nieuwe Trump-regering, zei in een recente podcast dat als hij zou worden gekozen als waarnemend procureur-generaal, hij een “drie weken durend terreurbewind” zou voeren voordat hij “met mijn Trump-gratie de stad uit zou worden gejaagd”, en beloofde “Joe Biden en Hunter Biden en James Biden en elke andere schurk, smeerlap Biden aan te klagen.”
Davis, beweert dat hij aan het “trollen” was — “het gebruiken van hyperbool om een belangrijk punt te maken dat een gepolitiseerd en bewapend rechtssysteem erg gevaarlijk is” — en dat de “lastige grondwet” zulke bedreigingen hoe dan ook zou dwarsbomen. (Davis zegt ook dat hij niet uit is op een functie in een Witte Huis onder Trump.)
Dit soort publieke terugkrabbelen is consistent met een algemene verkiezingscampagne, geleid door Trump zelf, om de retoriek — maar niet de realiteit — van zijn vergeldingsplan te temperen. Tijdens privégesprekken met assistenten en bondgenoten dit jaar, heeft Trump plaatsvervangers die zijn plannen hebben uitgezonden, gewaarschuwd: “Dat mag je niet zeggen.” Zijn boodschap, zoals begrepen door de aanwezigen in de zaal: We moeten dit wat afzwakken, zodat kiezers uit voorstedenmoeders niet afgeschrikt worden.
Het enige dat hem ervan weerhield een volwaardige dictator te zijn, waren andere mensen.
Maar terwijl ze proberen de boodschap te verzachten, groeit Trumps lijst met vijanden, inclusief aanklagers die strafrechtelijke en civiele aanklachten tegen hem hebben ingediend. Advocaten die dicht bij Trump en zijn inner circle staan, hebben meer dan een jaar onderzoek gedaan naar obscure elementen van het wetboek van strafrecht, op zoek naar nieuwe manieren om dergelijke ambtenaren strafrechtelijk aan te klagen als vergelding.
Er is geen vijand te klein. De telling omvat zelfs late-night comedians die hem boos hebben gemaakt. Als president probeerde Trump kortstondig om justitiefunctionarissen ertoe te bewegen campagnefinancieringswetten en de federale regel voor gelijke tijd te verdraaien om te verklaren dat anti-Trump-materiaal dat werd uitgezonden door Saturday Night Live , Jimmy Kimmel, Stephen Colbert en anderen op de een of andere manier illegaal was. Tijdens zijn campagne van 2024 heeft Trump dit onderwerp opnieuw aangekaart, volgens een bron met directe kennis, en zijn frustratie geuit over de noodzaak om late-night comedians te straffen voor het geven van “illegale” campagnebijdragen aan de Democratische Partij — in de vorm van grappen en satire op de radio.
‘Massale deportatie nu!’
In navolging van veel gevaarlijke autoritaire leiders in de moderne geschiedenis heeft Trump etnische zuiveringen centraal gesteld in zijn tweede termijn. Hij belooft de massale deportatie van miljoenen illegale immigranten.
Hij noemde migranten “dieren” en “ongedierte”, die hij ervan beschuldigt “het bloed van het land te vergiftigen”. “Het idee van zuivering is centraal in de fascistische ideologie”, zegt Stanley, die Trumps eliminatietaal “zo expliciet als maar mogelijk is, retorisch” noemt. Sanders, die familie verloor in de Holocaust, noemt de retoriek “Hitleriaans”.
De massale deportatiecampagne die Trump voor ogen had, zou een turbocharged combinatie zijn van de Japanse internering en Operatie Wetback, een racistische deportatiecampagne uit het Eisenhower-tijdperk die Trump aanhaalt als precedent. Dat programma was bruut, waarbij migranten werden opgepakt en gedeporteerd via vliegtuig, boot en bus — vaak werden ze gedumpt in afgelegen gebieden van Mexico. Mensen stierven aan een zonnesteek en ziekte in gevangenschap. Sommige van de bootreizen werden vergeleken met slavenschepen. Het programma was verantwoordelijk voor meer dan 1 miljoen “retouren” alleen al in 1954 en 1,3 miljoen deportaties in totaal, en is berucht vanwege het per ongeluk deporteren van Amerikaanse burgers naar Mexico.
Stephen Miller, misschien wel Trumps meest openlijk autoritaire plaatsvervanger, heeft beloofd dat Trump een “enorm arsenaal” aan federale bevoegdheden zal “ontketenen”, waaronder het delegeren van de Nationale Garde uit rode staten, om “de meest spectaculaire migratie-repressie” uit te voeren — wat Miller omschrijft als “pure gelukzaligheid”. Andere bondgenoten van Trump, zoals Davis, hebben dit programma met genoegen beschreven en beloofden de gedwongen verwijdering van kinderen met een Amerikaanse nationaliteit: “We gaan een heleboel … ankerbaby’s, hun ouders, de grootouders deporteren. We gaan kinderen in kooien stoppen”, zei hij. “Het gaat glorieus worden.” (Davis karakteriseert deze uitspraken ook als “hyperbool”.)
Een groot deel van de retoriek op Trumps nominatiecongres in Milwaukee was gewijd aan een vermeende epidemie van “migrantencriminaliteit” – gericht op geïsoleerde, spraakmakende moorden op blanke vrouwen zoals Laken Riley, een studente aan de universiteit van Georgia die naar verluidt werd vermoord door een Venezolaanse man zonder papieren. (Hij heeft onschuldig gepleit.) Criminaliteitsgegevens tonen aan dat immigranten minder snel misdaden plegen dan in Amerika geboren Amerikanen. Maar de MAGA-congresafgevaardigden lieten feiten niet in de weg staan van hun gevoelens, en zwaaiden gretig met borden met de eis “Mass Deportation Now!”
In navolging van de Japanse internering tijdens de Tweede Wereldoorlog belooft Miller dat een nieuwe Trump-regering “enorme opvangfaciliteiten” zal bouwen op “open land” nabij de Mexicaanse grens in Texas om migranten vast te houden in afwachting van deportatie. Als Trump dit doorzet, “zullen de Verenigde Staten een smet op hun geschiedenis hebben — de concentratiekampen van Amerika”, zegt Stanley. “Tien miljoen immigranten die dagelijks, zo niet elk uur, te maken krijgen met mensenrechtenschendingen. Dat is iets wat de geschiedenis zich herinnert. Mensen vragen zich af: ‘Hoe heeft dat kunnen gebeuren?'”
Verpletterende onenigheid
HET UITVOEREN VAN MASSA-DEPORTATIE zal leiden tot burgerlijke onrust, wat Trump op zijn beurt een excuus kan geven voor een gewelddadige aanpak van progressieve steden, waarschuwt Klarman, de rechtenprofessor van Harvard. “Je gaat ze gewoon grijpen, en niemand zal proberen je tegen te houden?” vraagt hij zich af over de beoogde immigranten, die verweven zijn met gemeenschappen als echtgenoten, werknemers en buren. “Ik verwacht massale burgerlijke ongehoorzaamheid, en vervolgens geweld als Trump besluit het te onderdrukken met behulp van het leger.”
Trump heeft al geprobeerd het leger in te zetten tegen demonstranten. In 2020 botste hij met de toenmalige minister van Defensie Esper over het inzetten van troepen en het gebruik van scherpe kogels tegen
demonstranten voor raciale rechtvaardigheid in de straten bij het Witte Huis. Trump vroeg: “Kun je ze niet gewoon … in de benen schieten of zoiets?” Toen topfunctionarissen weigerden om op grote schaal de Nationale Garde op te roepen om protesten in het hele land te onderdrukken, berispte Trump hen als “fucking losers” en hield vol: “Niemand van jullie heeft ruggengraat.”
Datzelfde jaar zette Trump federale agenten in om de onrust in Portland, Oregon, de kop in te drukken. Daartoe behoorden ook tactische elite-eenheden van de Border Patrol die demonstranten in anonieme busjes sleurden.
Presidenten hebben een brede bevoegdheid om het leger in te zetten bij binnenlandse operaties dankzij de Insurrection Act van 1807, die het gebruik van strijdkrachten toestaat in tijden van burgerlijke onrust. En Trump is expliciet geweest in zijn wens om troepen in te zetten tegen demonstranten. “Ik zou zeker de Nationale Garde inzetten als de politie niet in staat was om” stedelijke onrust te stoppen, vertelde hij Time Magazine in april, terwijl hij een reactie van het leger niet uitsloot. Hij heeft burgemeesters van Democratische “crime dens” publiekelijk berispt omdat ze niet streng genoeg zijn voor demonstranten, en beloofde: “De volgende keer wacht ik niet.”
Gezinnen controleren
NET ALS VELE ASPIRERENDE AUTOCRATEN is Trump een bedreiging voor gezinnen, omdat hij de macht van de overheid wil opleggen aan persoonlijke keuzes over voortplanting. Hij is “trots” op zijn succes bij het omverwerpen van Roe v. Wade , wat leidde tot een bijna volledig abortusverbod op staatsniveau dat miljoenen vrouwen treft. Trump heeft gezegd dat hij persoonlijk zal stemmen om het zes weken durende abortusverbod in Florida te behouden, en heeft zelfs het idee gesteund dat staten ervoor kiezen om vrouwen te straffen die abortuszorg zoeken. Het GOP-platform bevat bovendien een verklaring van foetale persoonlijkheid, waarin wordt gesteld dat foetussen recht hebben op bescherming van het 14e amendement – logica die zou kunnen leiden tot een door de rechtbank opgelegd landelijk abortusverbod.
Vance is ondertussen tegen abortus, zelfs in het geval van verkrachting en incest: “Het gaat er niet om of een vrouw gedwongen moet worden om een kind ter wereld te brengen”, zei hij in een interview in 2021. “Het gaat erom of een kind mag blijven leven – ook al zijn de omstandigheden van de geboorte van dat kind op de een of andere manier onhandig voor de samenleving.” Vance heeft ook mensen zonder kinderen ervan beschuldigd geen “direct belang” te hebben bij het land en heeft voorgesteld dat mensen met kinderen meer stemrecht zouden krijgen. (Zijn mentor, Thiel, heeft zijn verlies aan vertrouwen in de democratie deels geweten aan “de uitbreiding van het kiesrecht naar vrouwen”.)
Het controleren van de voortplanting is nog een kenmerk van het fascisme, zegt Ben-Ghiat, wiens expertise ligt in de heerschappij van Benito Mussolini in Italië. Il Duce stelde bevolkingsgroei gelijk aan nationale kracht, beperkte geboortebeperking en verbood abortus, terwijl het leningen verstrekte aan getrouwde stellen die in fasen zouden worden kwijtgescholden bij de geboorte van elk kind. “Vance weet misschien niet dat hij de voorstellen van Mussolini herhaalt, maar het is hetzelfde spul,” zegt Ben-Ghiat. “Je ziet vrouwen als een vijand als ze niet bijdragen aan de staat door kinderen te krijgen.” Ben-Ghiat wijst erop dat dit soort retoriek niet alleen vrouwen treft: “Mussolini heeft zelfs een maatregel aangenomen die vrijgezellen belastte omdat ze hun plicht om zich voort te planten niet deden.” “Het is nooit slechts één doelwit,” waarschuwt ze. “Het aantal doelwitten neemt altijd toe.”
De MAGA-staat
EEN ANDERE GROTE BEDREIGING IS Trumps droom om de gelederen van professionals in de federale overheid uit te hollen, waaronder onafhankelijke wetenschappers, bestuurders en experts die doorgaans hun functie behouden, ongeacht welke partij aan de macht is.
Trump wil ze vervangen door MAGA-loyalisten, een voorstel dat ook centraal staat in Project 2025. Het meest alarmerende argument voor dit idee komt van Vance, die de Republikeinen vergeleek met militaire veroveraars die de Amerikaanse bureaucratie zouden zuiveren, zoals werd gedaan nadat Saddam Hussein was omvergeworpen en leden van zijn Ba’ath-partij waren verbannen.
“We hebben een de-Ba’athificatieprogramma nodig, maar dan net als een de-wokeificatieprogramma in de Verenigde Staten,” zei Vance. Hij riep Trump op om “elke ambtenaar op middenniveau te ontslaan” en “ze te vervangen door onze mensen” om “de administratieve staat in beslag te nemen voor onze eigen doeleinden.” Vance erkende dat zo’n plan misschien geen wettelijke basis heeft, maar zei dat hij bereid zou zijn een constitutionele crisis te veroorzaken om het in te voeren. “Wanneer de rechtbanken je tegenhouden,” zei hij, zou Trump “voor het land moeten staan zoals Andrew Jackson deed en zeggen: ‘De opperrechter heeft zijn uitspraak gedaan. Laat hem die nu afdwingen.'” (Klarman gelooft niet dat het huidige hooggerechtshof veel weerstand zal bieden: “Ik denk dat het Hooggerechtshof aan boord zal zijn.”)
Trump heeft opgeroepen tot de eliminatie van volledige agentschappen, waaronder het ministerie van Onderwijs, terwijl Project 2025 oproept tot de afschaffing van Head Start en zelfs de afschaffing van de National Oceanic and Atmospheric Administration, die klimaatverandering en orkaanvoorspellingen bijhoudt. Het doel, zo benadrukt Klarman, is om volgzame agentschappen te creëren die zich zullen schikken naar de macht van bedrijven. Een nieuwe Trump-regering, waarschuwt hij, “zal de industrie gewoon toestemming geven om zichzelf te reguleren — en we weten hoe dat werkt.”
Trump voor het leven?
TRUMP HEEFT GEEN WETTELIJKE MANIER om herkozen te worden voor een derde termijn, en zou niet afgeschrikt worden door zorgen over zijn eigen politieke populariteit, waardoor hij rauwe machtsgrepen kan nastreven. Maar Trump heeft ook benadrukt dat waar hij Amerika naartoe wil brengen, de stembus niet nodig zal zijn, door deze zomer tegen een evangelisch publiek in Florida te zeggen dat, na deze verkiezingen, “we het zo goed zullen regelen dat je niet meer hoeft te stemmen.”
Ben-Ghiat benadrukt dat Trump de Amerikaanse ideeën over stemmen en verkiezingen al heeft verdraaid. Ze noemt Trump “een van de meest effectieve propagandisten in de geschiedenis” omdat hij tientallen miljoenen mensen ervan heeft overtuigd, in een buitengewone “prestatie van massale misleiding”, dat hij de verkiezingen van 2020 heeft gewonnen. Trump probeert het ministerie van Justitie te wapenen om dergelijke leugens te ondersteunen door een “Office of Election Integrity” op te richten, volgens bronnen die bekend zijn met de gesprekken met de voormalige president. De eenheid zou federale macht gebruiken om gebieden met een Democratische meerderheid te onderzoeken waar Trump ongegrond beweert dat “fraude” welig tiert, en om groepen te intimideren die de infrastructuur van de verkiezingen financieren. Trump weerspiegelde zijn denkwijze toen hij in september tegen een interviewer zei dat een president “alle recht” heeft om zich te bemoeien met zijn eigen verkiezingen.
“Als zijn natuurlijke tijd op aarde niet ten einde komt, zal hij nooit zijn ambt neerleggen,” zegt Ben-Ghiat. “En dat is heel duidelijk voor iedereen die autocraten bestudeert.” Klarman, hoogleraar rechten aan Harvard, betoogt dat zelfs het grondwettelijke verbod op een derde termijn geen onoverkomelijk obstakel is. “Er zijn autocraten in Latijns-Amerika die erin geslaagd zijn om duidelijke termijnlimieten te omzeilen,” zegt hij. “Ik sluit het niet uit.”
Stanley, de auteur van How Fascism Works, beweert dat het “waanzin is om te denken dat hij zal aftreden” aan het einde van een tweede termijn. “Hij zal aanblijven zoals Poetin. Zijn vrienden treden niet af. Hij [heeft] al een staatsgreep gepleegd om aan te blijven. Ik bedoel, er zullen schijnverkiezingen zijn, maar hij zal aanblijven tot hij sterft, of dat nu twee jaar, vier jaar, acht jaar, twaalf jaar is, net als elke andere autocraat,” zegt hij. “Iedereen ontkent in werkelijkheid. Amerikanen, wij denken dat we bijzonder zijn. Maar veel mensen leven in zulke landen.”
‘Echt gevaar voor de rechtsstaat’
TRUMPS AUTORITARISME ZAL ER NIET UITZIEN ALS DAT VAN PUTIN IN RUSLAND OF VAN XI JINGPING IN CHINA. Denk meer aan een circus in WWE-stijl, gemengd met voormalig FBI-directeur J. Edgar Hoover-achtige repressies en Newt Gingrichs fantasieën over een beperkte overheid. Veel van wat Trump en zijn toekomstige regering van plan zijn — waaronder het binnenvallen en zelfs bombarderen van Mexico om zogenaamd een boodschap te sturen naar drugskartels — is geworteld in Trumps impuls om zich te wentelen in het spektakel van filmisch geweld.
De pure karikaturale aard van Trumps visie voor Amerika kan het moeilijk maken om het als echt te accepteren. Maar Klarman benadrukt dat Trump en co. voor waar aangenomen moeten worden: “Er is geen reden om eraan te twijfelen. Ze bewonderen Viktor Orban; Trump ontmoet hem in Mar-a-Lago. Hij bewondert Poetins kracht. Hij bewondert Xi. Ze zijn autoritair. Er is geen enkele reden in de wereld om hieraan te twijfelen.”
Het is verleidelijk om Trumps donkerste oproepen tot wraak en bloedvergieten af te doen als rood vlees om zijn troepen te mobiliseren, en te twijfelen aan de waarschijnlijkheid van doorzettingsvermogen. “Het is een veelvoorkomend thema in de geschiedenis van het fascisme dat veel mensen denken dat de fascistische leider een grapje maakt,” waarschuwt Stanley. “Mensen willen niet geloven wat er recht voor hun ogen gebeurt. Laten we Trump deze keer serieus nemen.”
Bondgenoten van Trump, zoals Davis, noemen de angst voor een autocratische Trump-term ‘dwaas’. Hij wijst op het feit dat Trump Hillary Clinton nooit heeft laten arresteren, ondanks de alomtegenwoordige gezangen op zijn bijeenkomsten om ‘haar op te sluiten’ – wat volgens hem de verzekering biedt dat de meest verontrustende retoriek van de voormalige president niet in daden zal worden omgezet: ‘Trump heeft al bewezen dat hij als president niet wraakzuchtig zal zijn.’
Anderen die Trump van dichtbij hebben zien opereren, zijn echter scherp in hun waarschuwingen. Pence weigerde Trump te steunen op grond van het feit dat “iedereen die zichzelf boven de Grondwet stelt, nooit president van de Verenigde Staten zou mogen worden.” John Kelly, Trumps langstzittende stafchef, heeft Trumps bewondering voor “autocraten en moorddadige dictators” bekritiseerd, terwijl hij erop staat dat de voormalige president “niets dan minachting heeft voor onze democratische instellingen, onze Grondwet en de rechtsstaat.”
Maar de golf van enthousiasme en creatieve energie voor de kandidatuur van Kamala Harris – en een Democratische agenda die zich concentreert op de oproep van Tim Walz aan Amerikanen om zowel hun buren te steunen als zich ‘met hun eigen zaken te bemoeien’ – biedt hoop op verdediging tegen Trumps bedreiging voor de democratie.
“We hebben daadwerkelijk tijd om dit af te wenden, deze hele nachtmerrie,” zegt Ben-Ghiat, die erop staat dat “deze ongelooflijke golf van enthousiasme en betrokkenheid” het tegengif is tegen het cynisme en de “demobilisatie” van de kiezers.
“Als ze geen stroom hebben, is het heel moeilijk om de dingen te doen die ze willen doen”, zegt Klarman.
Maar alleen al het behalen van een overwinning tegen Trump bij de stembus is geen garantie dat zijn dreigement niet zal blijven hangen. Zijn aanhangers in kiesraden in staten als Georgia dreigen al om de rapportage van de resultaten te verstoren. En Trump heeft gesproken over de mogelijkheid van een “bloedbad” als hij verliest.
Ik verwacht grootschalige burgerlijke ongehoorzaamheid en vervolgens geweld als Trump besluit dit met het leger te onderdrukken.
“Het is niet slechts één verklaring”, zegt Sanders, die erop staat dat Trumps lange staat van dienst erop wijst dat hij “zich niet aan de verkiezingsuitslagen zal houden”. De senator uit Vermont wijst op Trumps recente bewering dat de enorme menigten die Harris-Walz-bijeenkomsten bijwonen, door AI worden gegenereerd. “Iemand die je kan vertellen dat wat je met eigen ogen hebt gezien, niet waar is”, zegt Sanders, zal ongetwijfeld beweren dat er sprake is van “verkiezingsfraude” als hij in 2024 verliest. Sanders houdt vol dat de verkiezingen spannend zullen zijn. “Dat is wat mij nu zorgen baart”, zegt hij. “We moeten het Amerikaanse volk voorbereiden op wat een zeer omstreden en moeilijke periode zou kunnen worden.”
Als het tegenovergestelde gebeurt en Trump wint, is de democratie dan echt verloren? “De Verenigde Staten hebben een veel diepere geschiedenis van democratie”, zegt Klarman. “Het zal niet zo makkelijk zijn om de democratie in de Verenigde Staten te stelen als in Hongarije. Het is niet alsof dit een uit-aan-knop is als Trump wint en de MAGA-Republikeinen de macht hebben. Het is niet alsof we het moeten opgeven.”
Skye Perryman, voorzitter van de non-profitorganisatie voor openbaar beleid, Democracy Forward, betoogt dat een belangrijke pijler in de strijd tegen een mogelijke tweede termijn van Trump is om ervoor te zorgen dat zijn luitenants weten dat Trumps immuniteitsschild niet op hen van toepassing is. “Die beslissing geldt voor een president zelf, niet voor degenen die het presidentschap omringen,” benadrukt Perryman. “Dat is een belangrijk aandachtspunt voor mogelijke tegenwerking.”
Ben-Ghiat wijst op hoop op interne weerstand tegen Trumps autoritaire plannen van de strijdkrachten. “Trump zou graag gedeeltelijk de militaire macht willen heroriënteren om deze te gebruiken voor binnenlandse repressie,” zegt Ben-Ghiat. “Veel van [zijn] plannen zijn afhankelijk van de aanwezigheid van het leger, en we weten niet of dat waar is.”
Als je met enkele van Trumps naaste vertrouwelingen en meest fanatieke verdedigers praat, zullen ze beweren dat het hysterisch is om te geloven dat hij met ijzeren vuist zou regeren in een tweede termijn. Om te begrijpen hoe Trump het leger op Amerikaanse bodem zou willen inzetten, is het echter leerzaam om terug te denken aan zijn tijd als opperbevelhebber.
Eind 2019 ging Trump in tegen het advies van veel militaire leiders en veteranen en verleende gratie en gratie aan drie beschuldigde Amerikaanse oorlogsmisdadigers: Clint Lorance, Mathew Golsteyn en Edward Gallagher. De toenmalige president was zo blij met zijn zet dat hij verschillende Republikeinen die dicht bij hem stonden vertelde dat hij hoopte om met de vrijgesproken mannen op het podium te verschijnen, en dat ze allemaal campagne zouden voeren voor zijn herverkiezing in 2020. Hij geloofde dat ze vereerd moesten worden, en hij wilde dat hun critici, waaronder medesoldaten die bereid waren zich uit te spreken tegen hun vermeende wreedheden, als lafaards zouden worden afgeschilderd. Dat is het soort leger dat Trump zou kunnen koesteren, een strijdmacht die hij openlijk tegen zijn vijanden zou willen loslaten, niet in een ver land, maar hier thuis.
De verkiezingen van 2024 zijn niet normaal. Het is geen keuze tussen links en rechts, en zelfs niet fundamenteel tussen twee lijsten met beleidsvoorstellen. Het is een keuze tussen een Harris-Walz-campagne die zich enerzijds inzet voor het hoog houden van de normen van onze republiek en het voortzetten van Amerika’s haperende vooruitgang richting een meer inclusieve, multi-etnische democratie. En anderzijds een Trump-Vance-ticket dat Amerika op een duister pad achteruit zou zetten, richting wantrouwen, raciale verdeeldheid en onbeperkte uitvoerende macht. “Afgezien van alle kwesties over immigratie, vrouwenrechten en klimaat,” zegt Sanders, “gaat deze verkiezing echt over de vraag of we onze democratie willen behouden en versterken — het recht van het volk om hun eigen toekomst te bepalen — of dat we naar een autoritaire samenleving willen bewegen.”
