Indignatie redactie 
De Europese Commissie heeft de controle over het bestrijden van het coronavirus verloren. Terwijl EC-voorzitter Von der Leyen probeert met onlogische en ontactische maatregelen denkt iedereen voor haar paniekerige plannen te winnen, blijken steeds meer lidstaten bij de aanschaf van vaccins hun eigen plan te trekken. Daarnaast heeft zij – en in haar kielzog onze minister De Jonge al zijn kaarten gezet op het vaccineren en het vaccinpaspoort. Besluiten die tot mislukken gedoemd zijn. De weerstand tegen beide onderwerpen in de EU wordt met de dag groter. Burgers pikken het niet meer.
Onder de toenemende druk van sommige EU-landen en brancheorganisaties om de huidige reisbeperkingen voor coronavirussen te versoepelen, wint het idee terrein om gevaccineerde mensen speciale privileges te verlenen.
De Europese Commissie wil een EU-breed vaccinatiecertificaat voorstellen – de zogenaamde “Digital Green Pass” – waarmee (Europeanen) zich geleidelijk veilig zouden kunnen verplaatsen binnen de Europese Unie of in het buitenland – voor werk of toerisme. De EU-lidstaten zijn verdeeld over deze kwestie, met toeristenaantrekkelijke landen als Oostenrijk, Griekenland, Italië en Spanje die het voorstel voortzetten, terwijl België, Frankrijk en Nederland (waar de kwestie een hot topic is geworden in de aanloop naar nationale verkiezingen is) grote twijfels uiten (maar zoals zo vaak ligt Nederland eerst wel dwars, maar gaat het later fanatiek overstag).
Gezien de stand van de huidige vaccinatiecampagne in de meeste Europese landen, is het voorstel van de Commissie op zijn best voorbarig, maar in het slechtste geval buitengewoon gevaarlijk en zeer discriminerend.
Zoals we hier betogen, is de invoering van een digitale groene EU-pas (“groen” is het hedendaagse toverwoord) gebaseerd op een inherent gebrekkige logica, niet alleen vanuit wetenschappelijk oogpunt, maar ook vanuit juridisch, territoriaal en ethisch oogpunt. In plaats van de Europese Unie te verenigen door de reisbeperkingen te versoepelen, zou een “vaccinatiepas” paradoxaal genoeg simpelweg nieuwe grenzen creëren: over het hele continent, tussen gemeenschappen en zelfs tussen families, verdeeld in “veilige” en “onveilige” gebieden.
Laten we eerst de gebrekkige wetenschappelijke aannames achter het voorstel uitpakken. Het paspoort is gebaseerd op de aanname dat degenen die zijn gevaccineerd het virus niet meer met zich mee zullen dragen. Huidig wetenschappelijk bewijs suggereert echter dat de goedgekeurde COVID-19-vaccins de ziekte misschien wel kunnen voorkómen (korte termijn voordeel), maar dat zit anders met de overdracht, zoals blijkt uit de talrijke gevallen van gevaccineerde gezondheidswerkers in Italië (en elders) die positief testten op het virus. COVID-19-vaccins voorkomen – zoals alle vaccins – een ziekte, maar geen infectie.
De vaccins die in de EU zijn goedgekeurd, voorkómen effectief ziekten en dus de symptomen van COVID-19 – afgezien van de vaak vele bijwerkingen. Het verminderen van de symptomen van de ziekte vermindert de potentiële overdrachtssnelheid van gevaccineerde individuen, maar maakt het niet volledig “veilig” voor niet-gevaccineerde individuen. Dit is de reden waarom epidemiologen erop staan dat totdat een voldoende groot percentage van de bevolking is ingeënt, alle andere inperkingsmaatregelen, zoals het dragen van mondkapjes en sociale afstandelijkheid, moeten worden gevolgd.
Een ander probleem is de zeer verschillende uitvoering van vaccinatieprogramma’s in de EU, waardoor de kans op vaccinatie bij sommige burgers veel groter is dan bij andere. Er zijn ook aanzienlijke verschillen tussen landen, waarbij vaccins moeilijker toegankelijk zijn voor mensen buiten grotere stedelijke gebieden en verschillende regio’s die de toediening van vaccins kunnen organiseren.
Hoewel de meeste EU-landen hun best hebben gedaan om ervoor te zorgen dat er zich geen “vaccinruzies” ontwikkelen zoals de VS, zijn de territoriale verschillen in toegang, zelfs tussen prioritaire groepen, nog steeds aanzienlijk. In achterstandsgebieden met slechte gezondheidszorg (zowel in de stad als op het platteland) is de kans groter dat de vaccinatie ook aanzienlijk hoger zal zijn, zoals in het Verenigd Koninkrijk.
Dergelijke verschillen worden groter als we onderzoeken hoe verschillende lidstaten de prioriteitsgroepen voor vaccinatie selecteren. Volgens de categorieën met het hoogste risico, zoals medisch personeel en ouderen, is elke staat vrij om de volgende categorieën te bepalen. De definitie van “essentiële” of “eerstelijnswerkers” is inderdaad niet overal in de EU dezelfde. Zo zijn bijvoorbeeld in ons land postbodes en loodgieters essentiële beroepen, maar de minister-president en ministers niet. Het zijn ons inziens ook de beroepen die dan ook gemakkelijk gemist kunnen worden. Het land draait wel door – misschien nog wel beter dan voorheen. En terwijl bijvoorbeeld Italiaanse en Oostenrijkse onderwijzers en universitair docenten al worden opgeroepen om te vaccineren, is het bij ons nog maar afwachten.
Maar hoe pakt de Europese Unie vandaag de dag de coronacrisis eigenlijk aan…. na bijna een jaar faal op faal gestapeld te hebben? Het laatste voorbeeld van mismanagement in Brussel is dat opperfaal Ursula von der Leyen de export van coronavaccins naar het Verenigd Koninkrijk dreigt te verbieden. Maar inmiddels schiet Londen terug – en waarschuwt voor een “vaccinoorlog”. De EU zou ook die zo maar kunnen verliezen.
Met haar opmerkingen over het Brits-Zweedse farmaceutische bedrijf AstraZeneca bracht de führerin van de Europese Commissie geen enkele vaccinatiebox naar EUropa – terwijl juist dàr de bedoeling was. Zij is er tot dusver alleen in geslaagd de toch al slechte sfeer op te porren en de betrekkingen met de Britten onder druk te zetten. Dit blijkt uit de boze opmerkingen van Londen tijdens het weekend. Volgens de Financial Times waarschuwde premier Boris Johnson Von der Leyen voor een “vaccinoorlog”. De Britse minister van Defensie Ben Wallace riep via Sky News op tot collectieve actie. Zelfs de vereniging van onderzoekende farmaceutische fabrikanten keerde zich tegen een EU-exportverbod omdat dit “de hele logistieke keten zou kunnen doen struikelen”. Desalniettemin wil Brussel op de EU-top donderdag de dreiging opnieuw bevestigen.
Komt ook nog de derde golf van de coronapandemie in beeld – maar geen spoor van een gecoördineerde reactie op EU-niveau. Terwijl elke tweede volwassene in het Verenigd Koninkrijk al is ingeënt, stelt Duitsland de “correcte” start van de vaccinatie uit tot na Pasen. In ons land worden de hoognodige verlichtingen (het bedrijfsleven en de middenstand dreigt in het ravijn te vallen) opnieuw uitgesteld – fuck de verkiezingen! – en denkt de regering dat zo eind mei of juni (of waarschijnlijk later) haar beleid dan wel kan zorgen voor verlichtingen – hoewel wij denken dat het mooier weer de natuurlijke vijand is van virussen.
Het falen van de EU gaat gepaard met het aanhoudende gebrek aan continent-brede coördinatie; er zijn niet eens genoeg snelle tests, om nog maar te zwijgen van de gemeenschappelijke regels tijdens het reizen. We zullen Pasen gesloten moeten “vieren”. De Europese Commissie had deze week maar één goed nieuws: het vaccinatiecertificaat komt eraan – maar alleen als een “groen certificaat”, en zonder enige bindende verklaring over wat je er uiteindelijk mee kunt doen. Het maakt niet uit – we houden vast aan de vage belofte dat we dankzij de EU op zomervakantie kunnen gaan!
De coronapandemie verandert ook het buitenlands EU-beleid. De EU probeert zichzelf te profileren als een “goede” wereldmacht door middel van de export van vaccins. De VS vertrouwt – zoals gewoonlijk – op de bestrijding van Rusland en China. Maar dit soort “vaccinoorlog” werkt averechts.
Dit blijkt uit de “Wereldwijde invloedskaart”, uitgegeven door Vote Watch Europe. Dienovereenkomstig lopen Rusland en China voorop met hun vaccins – omdat ze eerder op de markt kwamen en goedkoper zijn. De rood gemarkeerde gebieden gebruiken Sputnik V, de roze gebieden gebruiken Chinees vaccin.
Ook in Europa hebben de twee “systeemrivalen” al voet aan de grond gekregen, zoals blijkt uit de tweede kaart. Het heeft geen zin meer dat Von der Leyen, namens de Europese Commissie, probeert om het Sputnik V-vaccin in een kwaad daglicht te stellen (alle maatregelen zijn er namelijk op gericht vooral de westerse farmaceuten de hele miljardenkoek te gunnen) – en steeds meer vaccins van Biontech/Pfizer op de markt te pompen.
Blijkbaar proberen de vaccinproducenten niet alleen markten te veroveren, maar proberen ze ook invloedsgebieden te definiëren. De VS rekent ook op de inperking van Rusland en China. Dit zou hen op ramkoers kunnen zetten met de EU, die zich wil profileren als een “open” wereldmacht – en klaagt dat de VS een exportverbod op vaccins heeft ingesteld. Er is al een groeiende discrepantie tussen de retoriek van transatlantische samenwerking en wereldwijde solidariteit – en groeiend vaccin-nationalisme.
De kwestie van de toegang tot vaccins is bijzonder ingewikkeld voor de miljoenen mensen in Europa wier formele status niet overeenkomt met waar ze momenteel wonen. Dit omvat zowel intra-EU-migranten als onvolledig gedocumenteerde of gedeeltelijk geregelde niet-EU-immigranten. Al deze mensen hebben momenteel geen toegang tot vaccinaties, wat waarschijnlijk een zwarte markt voor (nep)vaccins zal creëren.
Als er geen eerlijke openbare toegang is, zal de particuliere vraag naar het vaccin toenemen. Er zijn (toeristische of zakelijke) vaccinatiepakketten naar de Verenigde Arabische Emiraten en India, en Lufthansa heeft onlangs aangekondigd dat het overweegt “vaccinatievluchten” naar Moskou aan te bieden.
Reisorganisaties zoals IATA werken ook samen met technologiegiganten Microsoft en Oracle om nieuwe digitale gezondheidspaspoorten te creëren, zoals The Economist opmerkte in een artikel over “The Future of Travel”, waarin werd voorspeld dat “gezondheidsinformatie voor internationale reizen net zo belangrijk zal worden. zoals een paspoort vandaag is”.
De mogelijkheid om “de wachtrij over te slaan” door een groot bedrag te betalen voor een vaccin roept een andere fundamentele juridische vraag op: moeten vaccins niet worden beschouwd en gereguleerd als een goed voor de volksgezondheid? Het creëren van een systeem dat prikkels creëert voor particuliere toegang (zoals een EU-breed vaccinatiecertificaat zou doen) is buitengewoon problematisch: zowel vanuit juridisch-ethisch oogpunt als vanuit epidemiologisch oogpunt. Zoals Wolfgang Münchau opmerkte in zijn artikel over “Vaccinelitisme” (waarin hij commentaar gaf op de afkeer van sommige Duitse burgers tegen het Oxford/Astra-Zeneca-vaccin), zijn vaccins een leerboek van algemeen belang: een beter vaccin krijgen dan uw buren. Het gebeurt omdat al je buren een vaccin krijgen, zodat ze je toch niet besmetten.”
Er zijn andere juridische en regelgevende kwesties. Volgens voorlopige besprekingen komen reizigers uit niet-EU-landen die zijn ingeënt met Chinese of Russische vaccins die niet zijn goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenbureau niet in aanmerking voor de digitale groene pas. Hiermee zouden automatisch burgers van Turkije of Servië worden uitgesloten, waar deze vaccins voornamelijk worden gebruikt, maar mogelijk ook mensen uit EU-landen als Hongarije, die zowel het Chinese Sinopharm- als het Russische Sputnik V-vaccin hebben gekocht.
De hamvraag is: wat is de reden voor de Green Pass? Als het gaat om het bewijzen van de veiligheid van individuele reizigers, vragen de huidige wetenschappelijke bevindingen om voorzichtigheid. Of is het een economische logica die voorrang geeft aan reizen en toerisme ten koste van de veiligheid van andere Europeanen? Het lijkt meer een concept van veiligheid dan een geloofwaardige politieke optie; een fetisj waarmee EU-politici hun burgers een fysiek tastbare illusie van controle kunnen bieden.
In plaats van te investeren in het bestrijden van het covid-19 virus en niet te komen met discutabele, vaak averechts werkende maatregelen, en zou de EU nog nauwer met de lidstaten moeten samenwerken om de productiecapaciteit van vaccins te vergroten (voor hen die de risico’s op de koop toe willen nemen) en een eerlijke distributie te garanderen (wat de aanleg van nationale voorraden en “vaccin-nationalisme” verbiedt), terwijl tegelijkertijd EU-brede categorieën van prioriteitsgroepen zouden kunnen worden ingesteld.
En wie dacht dat Angela Merkel nog het tij kan keren, moeten we teleurstellen: het machtssysteem dat ze had opgebouwd in de federale staten, op federaal niveau en in de EU valt uit elkaar. Haar autoriteit neemt ook af – vanwege het miserabele beheer van de coronavaccins op EU-niveau en vanwege de Duitse lockdown. Het is nog onduidelijk wat dit betekent voor het Europese beleid. Zal Merkels feestvriendin Ursula von der Leyen verder verzwakt raken – of zal het Franse staatshoofd Emmanuel Macron (ongevraagd en ongekozen) het roer overnemen?
Laten we eens kijken hoe Israël om gaat met het vaccinatiepaspoort. In dat land is het weigeren om zich te laten vaccineren tegen het coronavirus (Covid-19) nu een doodvonnis. De Israëlische regering vindt het een plicht van de burgers om gevaccineerd te worden anders kan er voor hen geen “nieuw normaal” leven bestaan.
Als u er als burger het vaccin niet wilt hebben, is uw leven in wezen voorbij. Geen toegang tot winkelcentra. Geen theaterbezoeken meer. Kinderen van rond de 16 jaar die de spuit niet hebben gebruikt, mogen hun examens niet afleggen. Protesterende partijen in de Knesset worden het zwijgen opgelegd en bedreigd door het leger.
De Israëlische regering heeft de medische vergunning van een oppositieleider in feite ingetrokken omdat hij zich verzette tegen het vaccinatiemandaat dat hij “medische apartheid” noemde. De gemeenteraad ontvangt medische dossiers om te verifiëren dat burgers het vaccin hebben ingenomen. De rest van de wereld zal vermoedelijk het Israëlische voorbeeld volgen.
Israëli’s moeten zich ofwel door de medische staat laten vaccineren en hun DNA herprogrammeren om inkopen te doen en uit eten te gaan, of ze weigeren vaccinatie en worden verbannen en kunnen als gevolg daarvan verhongeren – als het aan premier Netanyahu ligt. Goed beschouwd zijn de westerse vaccins geen èchte vaccins, maar herschrijven ze in feite de genetische blauwdruk van een persoon. Dit betekent dat een persoon die tegen de griep is ingeënt, niet langer een “biologisch” persoon is, maar een genetisch gemodificeerd persoon, dankzij het knoeien in de bouwstenen van het leven.
De COVID-19-pandemie heeft een zeer ongelijkmatige impact gehad in de Europese Unie. De EU en haar lidstaten zouden zich moeten concentreren op het aanpakken van deze effecten in plaats van bij te dragen aan het creëren van extra lagen van ongelijkheid door middel van een uitsluitingssorteringsmechanisme dat het vaccinatiecertificaat zou zijn. Het digitale groene paspoort lijkt misschien een goede oplossing om het pandemierisico te beheersen, maar het is gebaseerd op een profilering die minder te maken heeft met het daadwerkelijke virale risico dan simpelweg met de ongelijke toegang tot het vaccinatieprivilege. Maar waarschijnlijk is juist dàt de bedoeling!
