Dubbele normen van FIFA

Terwijl FIFA Rusland snel uitsloot van de competitie, blijft het maatregelen tegen Israël uitstellen. Daarmee wordt de politieke betekenis achter de zogenaamde neutraliteit van het voetbal onthuld.

FIFA . Tegen de achtergrond van een brute genocide heeft het nationale team van Palestina historische successen behaald. Afgelopen januari bereikte het team de knock-outfase van de Asian Cup, maar verloor nipt van de uiteindelijke kampioen Qatar. Al-Fida’i bereikte ook de laatste fase van de kwalificatie voor de Asian World Cup en heeft een kans om in 2026 voor het eerst aan de World Cup deel te nemen. 

De selectie zit vol met sterren. Wessam Abou Ali is de beste spits die het Egyptische Al-Ahly in een generatie heeft gehad. Oday Dabbagh heeft een spoor getrokken voor Palestijns talent in Europa, door doelpunten te scoren in de hoogste Portugese en Belgische divisies. Het succes van de spelers is nog opmerkelijker gezien het dodental in Gaza.

De vermelding van Palestina en de stilte van FIFA over Gaza staat in schril contrast met wat er gebeurde na de Russische invasie van Oekraïne. Rusland werd minder dan een week na de invasie geschorst van UEFA en FIFA. Toen die actie werd ondernomen, vroegen velen zich af waarom Israël niet op dezelfde manier werd gestraft voor het illegaal bezetten van Palestina en delen van Libanon en Syrië. 

Na de gebeurtenissen van 7 oktober 2023 klonken er steeds luidere eisen om Israël uit het voetbal te zetten. Op het UEFA-congres in februari 2024 verdubbelde UEFA-secretaris-generaal Theodore Theodoridis zijn standpunt, waarbij hij elke vergelijking met de Russische invasie van Oekraïne verwierp en verklaarde dat het om “twee totaal verschillende situaties” ging.

FIFA deed er op haar beurt alles aan om geen standpunt in te nemen. In februari 2024 besloot de West Asian Football Federation (WAFF), samen met de Palestine Football Association (PFA), een oproep te doen om sancties op te leggen aan Israël. Dit zou worden besproken op het FIFA-congres in Bangkok afgelopen mei. 

In Bangkok vertelde FIFA-voorzitter Gianni Infantino de 211 leden tellende delegatie in zijn toespraak dat “voetbal slechts zoveel kan doen”, een duidelijke afwijking van zijn gebruikelijke machtsvertoon, en beloofde dat de FIFA-raad “de kwestie zou bestuderen” en op 20 juli een beslissing zou nemen. 

Toen die deadline aanbrak, beweerde FIFA ten onrechte dat beide partijen om meer tijd hadden gevraagd om  bewijs in te dienen  en gaf een nieuwe deadline van 31 augustus. Dit gaf het Israëlische U23-team de mogelijkheid om deel te nemen aan de Olympische Spelen in Parijs. Toen de deadline van augustus verstreek, verklaarde FIFA dat het de onafhankelijke juridische beoordeling had ontvangen en dat “deze beoordeling ter beoordeling naar de FIFA-raad zal worden gestuurd, zodat het onderwerp kan worden besproken tijdens de volgende vergadering, die in oktober zal plaatsvinden.” Op 3 oktober nam FIFA uiteindelijk het besluit om “onderzoek te doen.”

Met vier verlopen deadlines in de ledge is de boodschap duidelijk. FIFA wil dit probleem liever niet aanpakken. Dit is niet de eerste keer dat de PFA klachten tegen Israël indient in de hallen van FIFA. De eerste poging om Israël te schorsen begon meer dan tien jaar geleden, na de oorlog in Gaza in 2014, waarbij meer dan 2000 doden vielen, waarvan de meesten burgers, en 30  sportfaciliteiten werden vernietigd . 

De campagne om Israël uit de FIFA te schoppen vindt zijn oorsprong in de grassroots boycot, desinvestering en sancties (BDS)-campagne die werd georganiseerd om te voorkomen dat UEFA het EK U21 van 2013 in Israël zou organiseren. Hoewel de campagne niet succesvol was, zorgde het wel voor genoeg ophef dat UEFA besloot Jeruzalem niet te selecteren als gaststad voor het EK 2020. 

De publiciteit die de campagne opleverde, trok ook de aandacht van PFA-voorzitter Jibril Rajoub, die de boodschap van de campagne begon over te nemen. 

Rajoub, die hoofd was van de Preventieve Veiligheid van de Palestijnse Autoriteit en kortstondig diende als Yasser Arafats nationale veiligheidsadviseur, nam in 2007 de leiding over de PFA over. Het was een soort van onceremonieel verbannen uit de politieke schijnwerpers, maar de generaal (die inmiddels is gepromoveerd tot veldmaarschalk) ontdekte hoe hij zijn platform in zijn voordeel kon gebruiken. De 71-jarige Rajoub is een van de twaalf kandidaten die azen op de opvolging van de 89-jarige Mahmoud Abbas als president van de Palestijnse Autoriteit. 

De eerste poging van de PFA om Israël uit de FIFA te schoppen, was hun beste kans op succes. Beslissingen over schorsing werden vroeger genomen door het FIFA-congres en een schorsing had in 2015 kunnen worden bereikt met een driekwart meerderheid. Nadat het lukte om de maatregel in stemming te brengen, trok Rajoub de motie in (een afgezwakte, gewijzigde versie werd aangenomen met 165-18 stemmen). “Palestina heeft zijn aanvraag niet volledig ingetrokken, maar alleen opgeschort”, zei Rajoub aan het einde van het FIFA-congres van 2015. 

Een paar jaar later beperkte Palestina zijn eisen en probeerde een beroep te doen op FIFA om nederzettingsclubs te laten uitsluiten van deelname aan de Israëlische competitie. Dit zou het precedent hebben gevolgd dat was geschapen door de Krimclubs, die werden uitgesloten van deelname aan de Russische voetbalpiramide na de annexatie van het schiereiland in 2014.

FIFA aarzelde jarenlang, stuurde FIFA antiracismeadviseur Tokyo Sexwale om onderzoek te doen en besloot toen niet in te grijpen. Rajoub en de PFA gingen in beroep bij het Hof van Arbitrage voor Sport en verloren, en moesten als gevolg daarvan de juridische kosten van FIFA betalen.

Na drie mislukte pogingen wordt het nastreven van een Israëlisch verbod bemoeilijkt door personeels- en tactiekproblemen.  

Rajoub en het PFA-apparaat zijn ineffectieve boodschappers die niet vaardig genoeg zijn om hun collega’s te lobbyen. Sterker nog, voorafgaand aan het FIFA-congres van vorig jaar in Bangkok, kwam Rajoub laat aan, en liet hij belangrijke facetime met stakeholders schieten om naar Dublin te reizen om Palestina te zien spelen tegen het vrouwenteam van Bohemian FC in een oefenwedstrijd. 

Tactisch gezien maakt Palestina gebruik van ideeën en strategieën uit de jaren zestig en zeventig, toen de CAF en de AFC erin slaagden Zuid-Afrika, Rhodesië en Israël van voetbalcompetities uit te sluiten. 

In dat tijdperk werden pas onafhankelijke naties verenigd door hun gedeelde antikoloniale ervaring. Die eenheid was de drijfveer die verschillende winsten opleverde voor het Afrikaanse continent, waaronder meer vertegenwoordiging bij WK’s en een hogere inkomstendeling. 

Geïnspireerd door het succes van de CAF lanceerde de voorzitter van de Koeweitse voetbalbond Ahmed Al-Sadoun een plan om Israël uit de Asian Football Confederation te gooien. Om dit te doen, verhoogde hij het aantal Arabische teams in de organisatie van twee (Libanon en Koeweit) naar negen. Al-Sadoun gebruikte dit blok vervolgens om de Asian Football Confederation ervan te overtuigen de finale van de Asian Cup van 1972 van Israël naar Thailand te verplaatsen. Twee jaar later in Kuala Lumpur slaagde Al-Sadoun erin het lidmaatschap van Israël te bevriezen, omdat werd geoordeeld dat voetbal niet langer werd gekoesterd in de gebieden onder zijn jurisdictie. De stemming werd aangenomen met 17-13 en zes onthoudingen.

In 1978 deed Joegoslavië een voorstel voor Israël om zich bij de UEFA aan te sluiten. In een poging om steun te vinden, lobbyde Israël bij verschillende Aziatische landen in Bangkok om voor te stemmen. Al-Sadouns opvolger, de overleden Fahad Al-Ahmed, kwam tussenbeide en vloog van het FIFA-congres in Buenos Aires naar Bangkok om de pogingen van Israël tegen te gaan, wat ertoe leidde dat de motie dagen later werd afgewezen. Israël zou tot 1994 niet aan een confederatie verbonden blijven als gevolg van de pogingen van Koeweit.

Een halve eeuw later vinden dit soort acties minder vaak plaats in de hallen van FIFA, omdat de organisatie is veranderd. Tot eind jaren 70 was FIFA een amateurorganisatie waarvan de inkomsten bijna uitsluitend afkomstig waren van kaartverkoop. De besluitvorming was democratischer en werd beslist door het Congres in een systeem van één land, één stem. Tegenwoordig haalt FIFA bergen geld binnen via commerciële sponsoring en merchandising. De macht is geconcentreerd aan de top, waarbij de FIFA-raad, benoemd door de FIFA-voorzitter, beslist over belangrijke zaken. 

Gianni Infantino, net als zijn voorganger, wilde de politiek buiten de wedstrijd houden. Nu voetbal onnoemelijke culturele en commerciële macht oplevert, loont het om de status quo te behouden. Elke daad van subversie die ingaat tegen de gevestigde politieke orde, riskeert het verstoren van commerciële en staatssponsors, wat op zijn beurt de top van FIFA schaadt.

De commercialisering van het spel heeft echter meer macht gegeven aan spelers en fans, en het is met die belanghebbenden dat de supporters van Palestina in gesprek moeten gaan. Tijdens de tweede helft van de Champions League playoff-wedstrijd tussen Celtic en Bayern München rolden fans een spandoek uit met de oproep aan UEFA en FIFA om “Toon Israël de rode kaart” en hielden rode plakkaten omhoog. De campagne sloeg aan in de rest van Europa, met fans in Ierland, Spanje, Frankrijk en Marokko die de boodschap het daaropvolgende weekend overnamen. 

Geen enkele gemeente in België stemde ermee in om het Israëlische team te ontvangen in de UEFA Nations League-wedstrijd in september, en de wedstrijd werd verplaatst naar neutraal gebied. In steden die besloten om het Israëlische nationale team of Israëlische clubs te ontvangen, leidde het hooliganisme van de fans in Amsterdam en Parijs tot ernstige twijfels over hoe toekomstige wedstrijden konden worden georganiseerd zonder de belastingbetaler onnodig te belasten. 

Ten slotte vergeten velen dat de machthebbers Rusland aanvankelijk niet wilden weren van het internationale voetbal. Gianni Infantino opperde als eerste een idee dat was geïnspireerd door het IOC: dat Rusland zou mogen deelnemen aan de WK-kwalificatie in ongemarkeerde tenues, wedstrijden zou mogen organiseren op neutraal terrein zonder hun vlag te hijsen of hun volkslied te spelen. 

Robert Lewandowski, de aanvoerder van Polen, was de eerste die weigerde om tegen Rusland te spelen. Hij overtuigde zijn teamgenoten, samen met de aanvoerders van Tsjechië en Zweden, om hem te steunen. De onverzettelijke positie van de spelers dwong FIFA om terug te krabbelen, minder dan een week na hun eerste IOC-stijl beslissing. De spelers bleven standvastig en beloofden zich terug te trekken uit de WK-kwalificatie, zelfs als een Russisch beroep op CAS succesvol zou blijken. 

Israël is ingedeeld in Groep I voor de kwalificatie voor het WK 2026, samen met Noorwegen, dat een doorn in het oog is van FIFA op het gebied van mensenrechten. Vorige maand doneerde de Noorse kampioen Bodø/Glimt alle ticketinkomsten van hun Europa League-wedstrijd tegen Maccabi Tel Aviv aan Gaza. 

“Het was belangrijk voor ons om de wedstrijd op een manier te laten verlopen die ieders recht om zichzelf te uiten respecteerde, terwijl de veiligheid van spelers, supporters en de rest van de stad werd gewaarborgd,” aldus de club in een verklaring. “We doneren alle gewone ticketinkomsten van de thuiswedstrijd tegen Maccabi Tel Aviv aan het Rode Kruis en oormerken hulpwerk in de Gazastrook. Dit komt neer op NOK 735.000—en wordt door ons allemaal gedoneerd.”

Deze acties volgen op de over het algemeen positieve uitspraken van NFF-voorzitter Lise Klaveness, die direct verwees naar Gaza na de loting voor het WK: “Niemand van ons kan onverschillig blijven voor de disproportionele aanvallen waaraan Israël de burgerbevolking in Gaza in de loop der tijd heeft blootgesteld.”

Hoewel de Noorse sportautoriteiten niet zover zijn gegaan om een ​​boycot uit te roepen, lijkt er een mogelijkheid te zijn voor hun spelers om benaderd te worden als fakkeldragers van de zaak. Als de PFA slim was, zouden ze van koers veranderen en proberen invloed uit te oefenen op mensen als Erling Haaland, Martin Ødegaard en Alexander Sørloth, in plaats van Gianni Infantino en zijn entourage van oude mannen in marineblauwe pakken.