Mannen BLIJF godverdomme met je klauwen van vrouwen af!

Huiselijk geweld is volop in de media, met name door weer een mishandelingszaak van rapper Lil’ Kleine. Het probleem is echter veel breder dan een bekende artiest die kennelijk bij herhaling zijn handen niet thuis kan houden. Naar schatting 200.000 mensen zijn jaarlijks slachtoffer van ernstig geweld ‘binnen het huishouden’.

De term huiselijk in huiselijk geweld dekt de lading strikt genomen wel, maar heeft ook wel een beetje een raar ‘gezellige’ bijklank. Alsof het om een spelletje gaat tussen gezinsleden op een druilerige zondagmorgen. De term huiselijk behelst voor velen immers het idee van een knus samenzijn en dat is huiselijk geweld natuurlijk allerminst.

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport deed ooit onderzoek naar huiselijk geweld en kwam met schrikbarende cijfers. Zo’n 12 procent van de Nederlandse bevolking heeft naar eigen zeggen ooit fysiek partnergeweld ervaren. Dan spreken we dus over meer dan 2 miljoen mensen. De cijfers zijn nog verontrustender als je bedenkt dat psychisch geweld niet eens meegenomen is in deze statistieken.

In 2020 gaf 20 procent van de Nederlandse jongeren tussen de 16 en 24 jaar aan in de voorgaande twaalf maanden slachtoffer te zijn geworden van huiselijk geweld. Jaarlijks belanden 12.000 vrouwen in de vrouwenopvang nadat ze zijn gevlucht voor een gewelddadige partner.

Partnerdoding

En het kan altijd nog erger: echtelijke ruzies of jaloezie binnen een relatie zijn de meest voorkomende motieven als het gaat om partnerdoding. Tussen 2015 en 2019 werd maar liefst 56% van de vrouwen die werden gedood om het leven gebracht door een partner of ex-partner. Voor mannen ligt dit percentage op 4%.

Huiselijk geweld is een complex probleem omdat het slachtoffer er doorgaans niet zo makkelijk aan kan ontsnappen. Niet zelden blijkt dat ze zichzelf de schuld geven of zo bang zijn voor de partner dat weglopen niet eens meer een optie is. Want wat als de dader je toch weer weet te vinden?

Daarnaast speelt het gegeven dat partners zichzelf maar al te vaak wijsmaken dat het allemaal wel weer goedkomt. Er is immers ooit een liefdevolle relatie geweest. De dynamiek rond huiselijk geweld is zo complex omdat de dader vaak een manipulatief spel speelt van aantrekken en afstoten, van mooie woorden achteraf, van spijt en beloftes. Daar komt bij dat machtsmisbruik niet zelden een rol speelt. De dader breekt het zelfvertrouwen en het zelfbeeld van het slachtoffer. De geestelijke component speelt een grote rol, er is sprake van vernietigende mindgames.

Zekerheid

Vaak valt er voor het slachtoffer ook veel te verliezen bij een noodgedwongen vertrek; een woning bijvoorbeeld (zeker in de huidige overspannen woningmarkt), financiële zekerheid of kinderen die anders geen plek meer hebben. Recent kwam nog in het nieuws dat huiselijk geweld door de lockdowns is toegenomen en er bijvoorbeeld in de regio Amsterdam nauwelijks tot geen opvangplek meer is voor slachtoffers.

De lockdowns door de coronacrisis hebben ook een negatieve uitwerking gehad op signalering van het probleem. Zo zagen de instanties in Oost-Brabant dat het signaleren van dergelijk geweld opvallend terugliep.

‘Doorgaans komen signalen van huiselijk geweld binnen via bijvoorbeeld artsen, verpleegkundigen, scholen, kinderopvang, sportverenigingen en familieleden. Maar de sociale controle is voor een belangrijk deel weggevallen en dus komen er minder signalen binnen’, aldus persofficier Janine Kramer van het Openbaar Ministerie.

De komst van corona heeft ironisch genoeg ook nog voor een bijzondere cod gezorgd. Sinds 1 mei 2020 is het codewoord voor een slachtoffer van huiselijk geweld bij een apotheker ‘Masker 19’. Wie met een dergelijke vermelding komt, wordt subtiel om persoonsgegevens gevraagd, waarna Veilig Thuis wordt ingeschakeld en gekeken wordt wat er aan een acute situatie gedaan kan worden. Er is gekozen om dit bij apothekers neer te leggen in verband met de bereikbaarheid en laagdrempeligheid.

Complex

Dat je met een codewoord hulp in kan schakelen, wil nog niet zeggen dat problemen zomaar opgelost kunnen worden. Uit onderzoek van het Verweij-Jonker Instituut blijkt dat gezinnen die aangemeld worden bij de organisatie Veilig Thuis te maken hebben met complexe problematiek, zoals armoede, verslavingen, getraumatiseerde ouders, hechtingsproblemen, emotionele onveiligheid bij kinderen en probleemgedrag van jongeren, zoals spijbelen of het plegen van delicten.

Een soort cocktail van problemen dus, waarbij alles onder druk komt te staan en geweld op de loer ligt. Zelfs na ingrijpen door hulpverleners bleek de helft van de gezinnen na anderhalf jaar nog regelmatig te maken te hebben met geweld. Het is een probleem van de lange adem en zelfs dan is het dus nog heel erg lastig om te voorkomen.

Aantrekking

Bekende Nederlanders die over de schreef gaan hebben een enorme aantrekkingskracht op de media en dat is te begrijpen. De ervaring leert dat lezers dit soort verhalen verslinden en er langdurig alles over willen lezen. Het wilde, woeste leven van Bekende Nederlanders is niet voor niets erg populair op bijvoorbeeld Instagram en in de showrubrieken in kranten en op de televisie.

Het is alleen wel zo dat achter die sensationele verhalen nog een heel breed probleem ligt waar hulpverleners en instanties dagelijks mee bezig zijn. Huiselijk geweld is een maatschappelijk probleem dat veel verder gaat dan een op hol geslagen rapper.

Laten we dat niet vergeten.