“Door het prikken van mijn duimen, komt er iets slechts deze kant op.” Macbeth, William Shakespeare.
Op zondag 24 april stemmen de Fransen op hun president. En de keuze voor de tweede en laatste ronde van de presidentsverkiezingen is eenvoudig: stem voor of tegen onze Republiek. Het is de derde keer dat een vertegenwoordiger van de extreemrechtse partij onder leiding van de Le Pen-clan zich heeft geplaatst voor de laatste ronde. Twee keer eerder, in 2002 en 2017, gingen miljoenen Fransen de straat op om te protesteren tegen dit fenomeen. Ze stemden vervolgens in groten getale tegen de familie Le Pen – eerst vader en toen dochter – om de Franse Republiek te verdedigen, haar waarden hoog te houden en haar fragiele grootsheid te beschermen. Bij beide verkiezingen stemden de Fransen meer voor een idee dan de kandidaat die tegen Le Pen was. Dit idee was simpel: verdedig ons rijke Franse erfgoed tegen een gevaarlijke extremistische ideologie die niet alleen onze Republiek maar ook onze natie ondermijnt.
We zijn “veranderd, totaal veranderd”
Er is iets veranderd sinds de dagen van 2002 en 2017. Deze keer kiezen velen ervoor om niet te kiezen. Duizenden breken gelederen met vroegere overtuigingen en praktijken. Ze zijn niet verontwaardigd over het feit dat Le Pen de laatste ronde van de presidentsverkiezingen haalt. Ze demonstreren noch tonen enige intentie om te stemmen. Het is verontrustend dat zelfs progressieve denkers slordig zijn in het aangezicht van tegenspoed.
Van een afstand ben ik verrast, nog steeds stomverbaasd over hoeveel mensen – inclusief familie en vrienden – bereid zijn een compromis te sluiten over wat wij als niet-onderhandelbare principes hebben beschouwd. In plaats daarvan lijken veel Fransen geneigd in het ondoorgrondelijke te duiken. Ik vraag me af waarom? Wat is er in mijn afwezigheid gebeurd dat dit ni-ni- concept (noch Macron noch Le Pen) de afkeer van een fundamenteel weerzinwekkend populistisch standpunt heeft vervangen? Is het uit wrok, frustratie of woede jegens de huidige president?
Emmanuel Macron heeft misschien op veel fronten gefaald. Zoals veel politici door de eeuwen heen, zou hij zich schuldig kunnen maken aan valse beloften en onstuimige verwachtingen. Toch valt Macron de waarden van onze Franse Republiek niet aan. Hij houdt zich aan de grondwet, de precedenten en zelfs de waarden van onze republiek. Hebben de Fransen elk oordeel verloren en een nieuw nihilistisch moreel relativisme aangenomen?
Marine Le Pen spreekt de mensen aan. De laatste jaren heeft ze een zachter beeld gecultiveerd, het beeld van een figuur die om het gewone volk geeft. En we weten dat moderne politiek minder gaat over ideeën of standpunten en meer over verbinding en zorg voor de kiezer. Dit is vooral het geval tijdens verkiezingscampagnes. Het lijkt erop dat Le Pen de afgelopen weken beter empathie heeft getoond voor de armen, de stemlozen, de gemarginaliseerden en de wanhopigen dan Macron. De onderste helft van het land die moeite heeft om de eindjes aan elkaar te knopen, lijkt zich meer te identificeren met Le Pen dan met haar rivaal.
De strategie van Le Pen om haar racistische retoriek af te zwakken, een sterke sociale agenda te promoten en zich te concentreren op de meest kwetsbaren, lijkt vruchten af te werpen. Tegelijkertijd wordt Macron nog steeds beschouwd als ” le Président des riches “. Meer dan ooit identificeren kiezers hem met de welgestelden, de invloedrijke, de technisch onderlegde ondernemers en allerlei soorten elites. De scheiding tussen Macron en de gewone kiezer is angstaanjagend. Zorgwekkend is dat zelfs de middenklasse zich opsplitst en tot stilstand komt. Als we niet waakzaam blijven, zal de sensatie van het onbekende, opgeroepen door veel van de tovenares-leerlingen, op maandagochtend onvermijdelijk veranderen in de kilte van ontgoocheling.
Wat is de echte keuze deze zondag?
Simpel gezegd, deze verdomde zondag gaat over het verkiezen van de rechtsstaat boven de wet van de maffia. Het gaat over het verkiezen van onpartijdigheid boven discriminatie, multilateralisme boven nationalisme, samenwerking boven strijd, cohesie boven verdeeldheid, inclusie boven uitsluiting, en democratie boven demagogie. Deze verkiezing gaat over het redden van onze Republiek.
Wij Fransen moeten niet vergeten dat politiek een gevaarlijk spel is. Ja, incarnatie is een onderdeel van de politiek, maar sommige dingen kunnen niet herboren of herschikt worden. Er zijn onvervreemdbare waarden voor elke beschaving, elke natie en elke democratie. We moeten voor ze opkomen. Ondanks al haar geknutsel en verzachting staat Le Pen voor extreem nationalisme, onverantwoord populisme en gevaarlijke vreemdelingenhaat. Om een Amerikanisme te gebruiken, ze biedt geen fatsoenlijke waardepropositie voor ons, Franse kiezers.
Overal ter wereld wordt de democratie bedreigd. Frankrijk is geen uitzondering. Tegenwoordig geloven velen in Frankrijk dat ze niets te verliezen hebben en alles op het spel kunnen zetten. Dit geloof kenmerkt fragiele samenlevingen en mislukte staten. Ik zou moeten weten. Ik heb aan hen gewerkt.
In feite hebben de Fransen alles te verliezen en niets te riskeren. Het huidige systeem wankelt al. Deze verkiezing bevestigt de ineenstorting (en misschien zelfs het einde) van traditionele partijen, de opkomst van identiteitspolitiek van Jean-Luc Melenchon aan de linkerkant tot Eric Zemmour aan de rechterkant, en de mainstreaming van ecologie en de fragmentatie ervan over het politieke spectrum Groene Partij van zijn inhoud en betekenis). Deze verkiezing werd ook gekenmerkt door de afwezigheid van debat, wat nog werd verergerd door de middelmatigheid van de media en de daaruit voortvloeiende afstomping van de kiezers. Omdat ik in het Amerika van Trump heb gewoond, heb ik een déjà vu-gevoel.
De Franse presidentiële campagne wordt gekenmerkt door het ontbreken van een collectieve visie en actie. Er moet een argument worden aangevoerd dat de vijfde republiek niet langer goed werkt en moet worden hervormd. Sommigen pleiten voor een zesde republiek en zullen dat ook doen . De Fransen kunnen veel van dergelijke keuzes maken zonder op Le Pen te stemmen. Ook al verachten ze Macron, zijn tekortkomingen zijn geen reden om de Franse kernwaarden op te geven.
Als burgers hebben we werk te doen als we op maandag 25 april niet wakker willen worden van een ontmoedigende nieuwe realiteit. Ik ben ervan overtuigd dat Frankrijk zichzelf opnieuw kan uitvinden. Onze natie heeft nog steeds een rol te spelen in Europa en op het wereldtoneel. En wij ook. Maar laten we eerst stemmen.