De hypocrisie van Facebook met twee gezichten over de vrijheid van meningsuiting laat zien dat het nu een duidelijk en aanwezig gevaar is voor de democratie

De onthulling van een geheim programma dat elite-gebruikers speciale publicatierechten verleent, onthult hoe de techgigant lippendienst bewijst aan zijn bewering dat zijn regels voor iedereen gelden. Het draait allemaal om het meedogenloze streven naar winst.

Dus, de waarheid is eindelijk bekend: ondanks alle beweringen, beloften en kniebuigingen van de PR-afdeling van Facebook, zijn niet alle drie miljard gebruikers van het platform gelijk. Sommige lijken bevoorrecht te zijn, soms per ongeluk, maar vooral door opzet.

Dit is de onontkoombare waarheid die The Wall Street Journal heeft onthuld door het ‘cross check’- of ‘XCheck’-programma van het bedrijf te onderzoeken. Uit de analyse blijkt dat Facebook een systeem heeft gebouwd dat high-profile gebruikers heeft vrijgesteld van sommige of alle regels.

Oorspronkelijk bedoeld als een kwaliteitscontrolemaatregel voor acties die worden ondernomen tegen spraakmakende accounts, waaronder beroemdheden, politici en journalisten, beschermt dit systeem tegenwoordig miljoenen VIP-gebruikers tegen de normale handhavingsprocessen van het bedrijf.

Over ‘wit privilege’ gesproken! Een ‘witte lijst’ voor sommige gebruikers maakt ze immuun voor handhavingsacties. Anderen mogen regelovertredend materiaal plaatsen in afwachting van beoordelingen door Facebook-medewerkers die vaak nooit komen, zegt het WSJ-rapport.

Deze ‘witte lijst’ bevat tot 5,8 miljoen gerechtigde gebruikers, die een onzichtbare elite binnen het sociale netwerk vertegenwoordigen.

En wie staat erop of krijgt zo’n eer? Een interne gids over de geschiktheid van XCheck onthult de waarheid: degenen die ‘nieuwswaardig’, ‘invloedrijk of populair’ of ‘PR riskant’ zijn. Kortom, degenen die het verkeer op de platforms van Facebook helpen stimuleren of kunnen bedreigen.

Het voorbeeld van de Braziliaanse voetbalster Neymar is treffend. Met meer dan 150 miljoen volgers op Instagram (eigendom van Facebook) is hij een van de populairste ter wereld. Hij komt dus overweldigend in aanmerking om deel uit te maken van de bevoorrechte accounts van Facebook.

Nadat een vrouw Neymar in 2019 beschuldigde van verkrachting, plaatste hij Facebook- en Instagram-video’s waarin hij zichzelf verdedigde – en kijkers zijn WhatsApp-correspondentie met zijn aanklager liet zien, waaronder haar naam en naaktfoto’s van haar. Hij beschuldigde de vrouw ervan hem af te persen.

Het kostte Facebook-moderators meer dan een dag om de video te verwijderen. In andere gevallen zou het onmiddellijk tot actie hebben geleid. Zesenvijftig miljoen Facebook- en Instagram-gebruikers zagen wat Facebook in een apart document beschreef als ‘wraakporno’, waarbij de vrouw werd blootgesteld aan misbruik door andere gebruikers. Neymar ontkende de beschuldiging van verkrachting en er werden geen aanklachten tegen hem ingediend. Maar de vrouw werd door de Braziliaanse autoriteiten beschuldigd van laster, afpersing en fraude. De eerste twee aanklachten werden ingetrokken en ze werd vrijgesproken van de derde.

Een woordvoerder van Neymar zei dat de atleet zich aan de regels van Facebook had gehouden en weigerde verder commentaar te geven. Natuurlijk had hij dat. Maar Facebook hield vast aan zijn elite, bevoorrechte regels om ervoor te zorgen dat een account met 150 miljoen gebruikers niet werd onderbroken; inderdaad, dat het een aanzienlijke hoeveelheid verkeer over zijn platform zou genereren.

Het principe hier is winst, niet het handhaven van enige publieke norm van rechtvaardigheid of vrijheid van meningsuiting. In de afgelopen vijf jaar heeft Facebook door dergelijk gedrag een winst van meer dan $ 100 miljard en een bedrijfswaarde van meer dan $ 1 biljoen kunnen genereren.

Het is niet alleen de ongelijkheid en het onrecht hier die terechte woede zou moeten opwekken over de hypocrisie en dubbele moraal van Facebook. De onzichtbare elitaire hiërarchie in het hart van Facebook vormt een reëel gevaar voor de toekomst van de democratie.

Zoals we hebben gezien bij het weren van een Amerikaanse president uit zijn netwerk, bepaalt deze kampioen van het vrije ondernemerschap wie wel of niet in het openbaar mag spreken.

Het WSJ-rapport laat zien dat hoewel het ‘XCheck’-programma de meeste overheidsfunctionarissen omvatte, het niet alle kandidaten voor een openbaar ambt omvatte. In sommige gevallen verleende het de gevestigde exploitanten bij verkiezingen een voordeel ten opzichte van uitdagers. De discrepantie was het meest voor bij staats- en lokale rassen. De documenten tonen dit aan. Ze laten ook zien hoe sommige werknemers zich terecht zorgen maken dat Facebook zou kunnen worden beschuldigd van vriendjespolitiek.

Een vertrouwelijke interne juridische beoordeling van de ‘whitelisting’-praktijken in 2019, gemarkeerd als advocaat-cliënt bevoorrecht, verklaarde dat het verlenen van vriendjespolitiek aan elitegebruikers wijdverbreid was en “niet publiekelijk verdedigbaar… We doen niet echt wat we zeggen dat we publiekelijk doen.” Het bestempelde de acties van het bedrijf als “een vertrouwensbreuk” en voegde eraan toe: “In tegenstelling tot de rest van onze gemeenschap, kunnen deze mensen onze normen schenden zonder enige gevolgen.”

Facebook is aan niemand verantwoording verschuldigd, behalve aan zijn aandeelhouders. We kunnen Facebook niet uit de macht stemmen. Maar het heeft een enorme kracht. Het bepaalt wat wel en niet kan worden gezegd of gepubliceerd in de openbare ruimte van de 21e eeuw. Standaard heeft het een tweeledig systeem van bevoorrechte meningsuiting ingevoerd, wat betekent dat vrijheid van meningsuiting niet langer bestaat als een democratisch recht voor ons. Er moet iets gebeuren om deze kolos tot een goed einde te brengen.