Met het oog op zoveel onvolkomenheden die zich door de geschiedenis heen manifesteerden, lijkt Amerika niet zozeer op de “stralende stad op een heuvel” dan op een schimmig getto van hypocrisie.
Het is een vaststaand feit dat Amerika, bij het naderen van haar 245 ste verjaardag, is een verdeelde natie. Rood versus blauw, conservatief versus liberaal, rechts versus links, zwart versus wit, rijk versus (een groeiend aantal) armen, stad versus platteland. Er kunnen nog meer onderverdelingen worden getrokken over opleiding, religie, klasse, genderidentiteit, etniciteit, taal van herkomst en andere descriptoren.
Het was allemaal te zien op 6 januari, de dag waarop zowel de Amerikaanse Senaat als het Huis van Afgevaardigden de resultaten van de presidentsverkiezingen van 2020 zouden certificeren, zoals vereist door de Amerikaanse grondwet. De wereld keek toe als Amerikanen, zo hartstochtelijk verbonden met president Donald Trump en zo overtuigd dat de verkiezingen van hem waren gestolen, vastbesloten om de meest heilige kern van het democratische systeem van het land, het congres, te verstoren, zo niet te vernietigen.
Het was een gruwelijk en tragisch voorbeeld van een mislukte democratie. Wat die dag op Capitol Hill plaatsvond, was alles wat de opstellers van de grondwet en de Founding Fathers probeerden te voorkomen. In feite kunnen de acties van de relschoppers bij geen enkele definitie op afstand als democratisch worden omschreven. Ze waren opzettelijk gevaarlijk en, als de feiten aan het licht komen, bedoeld om geweld te plegen. Het was een menigte-regel. Opstand. Opstand. Opruiing. Het vertegenwoordigde het verlaten van de democratie en het afdalen in anarchie.
Vergeleken met wat?
Maar voordat Amerika’s critici, twijfelaars, tegenstanders en vijanden de laatste riten van het land of zijn democratie uitspreken, willen ze misschien de geschiedenis raadplegen. Ze willen misschien nadenken over de vele andere gelegenheden waarbij ’s werelds oudste democratie zich afkeerde van haar grondwet, haar waarden, principes en haar eigen wetten. Hoe vergelijkt 6 januari dan?
Hoe verhoudt het zich tot meer dan 250 jaar gelegaliseerde slavernij dat alleen een bloedige, vierjarige burgeroorlog kan eindigen? Of naar nog eens 150 jaar Jim Crow en segregatie? Natuurlijk waren er ook de meer dan 120 onuitsprekelijke incidenten van massaal geweld tegen de zwarte burgers van het land, waaronder de Slavenopstand in de Cherokee Nation van 1842, de New York Draft Riots van 1863, Tulsa Race Massacre van 1921, Rosewood Massacre of 1923, Charlestown Church Massacre van 2015 en de Black Lives Matter-demonstraties van afgelopen zomer, bovenop de meer dan 3.400 lynchpartijen van zwarte Amerikanen in de periode na de burgeroorlog tot ver in het burgerrechtentijdperk.
En zou 6 januari er onrechtvaardiger en ongrondwettiger uitzien dan de systematische diefstal van indiaanse landerijen in strijd met alle verdragen die ze met de Amerikaanse regering hebben ondertekend en vaak met hun gedwongen verwijdering uit die landen? Deze dateren uit de onafhankelijkheid van het land en gaan nog steeds door.
Om tragische ironie toe te voegen aan die twee vormen van grove onrechtvaardigheid: bedenk dat aanzienlijke aantallen zwarte en inheemse Amerikanen dapper hebben gevochten om het land en de democratie te verdedigen die hen behandelden als tweederangsburgers en vaak erger. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog gaf de Amerikaanse regering opdracht dat Japanse Amerikanen voor de duur van de oorlog werden opgepakt en opgesloten in interneringskampen. Ze hebben geen misdaad gepleegd. Ze kregen geen proces. Maar ondanks de schending van hun grondwettelijke rechten, boden 33.000 van de zonen, echtgenoten en broers van degenen die in de interneringskampen werden vastgehouden zich vrijwillig aan om voor de Verenigde Staten te vechten in de oorlog, waaronder 18.000 in het beroemde 442e Regimental Combat Team, een zeer onderscheiden -Japans-Amerikaanse legereenheid onder leiding van blanke officieren.
Er is ook een lange geschiedenis van het land van ontkenning van rechten aan en vooroordelen tegen andere etnische en religieuze groepen, waaronder Ieren, Duitsers, Italianen, joden, katholieken, Chinezen, Vietnamezen, moslims, Iberiërs en andere gekleurde mensen. Ze kwamen erachter dat de grondwet en de Bill of Rights niet altijd op hen van toepassing waren. Bovendien is restitutie zelden aangeboden als ze misschien te laat zijn aanvaard.
Hoe verhoudt dit zich tot 6 januari, hoe verachtelijk en verfoeilijk die gebeurtenis ook mag zijn geweest? Met het oog op deze en zoveel andere onvolkomenheden die zich in de loop van zijn geschiedenis manifesteerden, lijkt Amerika niet zozeer op de “stralende stad op een heuvel” dan op een schimmig getto van hypocrisie. 6 januari is nog maar een voorbeeld en misschien niet het meest flagrante.
Geen automatische piloot in democratie
Toch begrepen de oprichters van het land dat de republiek die ze oprichtten een experiment was. Het was er een gebaseerd op de instemming van de geregeerden, een nieuw concept voor het midden van de 18e eeuw. Ze zagen waarschijnlijk dat een natie die zo groot en divers was als in 1776, met de tijd alleen maar groter en diverser zou worden. Het echt opmerkelijke risico dat ze namen, was echter te wedden op het idee dat de grondwet en een reeks wetten een natie zouden kunnen definiëren en verenigen, in tegenstelling tot ras, religie of taal – nog een primeur in de menselijke geschiedenis.
Sindsdien hebben tientallen miljoenen immigranten hun leven en toekomst, en die van hun nakomelingen, op het spel gezet volgens hetzelfde idee. En nieuwe risiconemers blijven dat vandaag doen. Afgelopen woensdag en de annalen van de Amerikaanse geschiedenis suggereren dat dat idee soms slechts een streven is. Maar het blijkt er een te zijn met een onweerstaanbare aantrekkingskracht.
Het hoeft geen verrassing te zijn dat een door mensen gemaakt systeem, wat zijn nobele aspiraties en aanspraken op gerechtigheid ook mogen zijn, van tijd tot tijd te kort schiet, of zelfs veel. Het is tenslotte een natie van mensen die vatbaar zijn voor onvolmaaktheid, individueel en collectief. Amerika heeft geen speciale aanspraak op perfectie.
Bovendien vereist een systeem dat zo kwetsbaar is als democratie, constant onderhoud en waakzaamheid. Het is nooit zelfvoorzienend. Instellingen en vooral de mensen moeten het voortdurend bijwonen, verdedigen, herzien, perfectioneren en versterken. Burgers van moed kunnen van tijd tot tijd worden opgeroepen om heldhaftige daden te verrichten en offers te brengen om het te verdedigen. Er is geen automatische piloot in een democratie.
Degenen die deelnamen aan de anarchie van vorige week verloren de Amerikaanse democratie uit het oog. Ze schuiven een systeem opzij dat met opzet is ontworpen, hoe onvolmaakt ook, om verandering mogelijk te maken, in ruil voor verandering door geweld. Ze faalden. Ondanks de gewelddadige rampspoed van het gepeupel, keerden het Huis en de Senaat diezelfde avond terug naar hun kamers en oefenden ze hun grondwettelijke plicht uit om de verkiezing van Joe Biden en Kamala Harris tot de volgende president en vice-president van de Verenigde Staten te certificeren. In 2021 zou er geen Reichstag-brand zijn in de Verenigde Staten.
Bovendien, bijna verloren temidden van al het lawaai van deze gebeurtenissen, slechts een dag eerder, kozen kiezers in Georgië, het hart van de oude Confederatie, voor het eerst een zwarte man en een Jood om de staat te vertegenwoordigen in de Amerikaanse Senaat. Georgiërs kwamen met recordaantallen opdagen bij de stembureaus of via post-in-stembiljetten om de ’toestemming van de geregeerden’ uit te drukken. Stemfunctionarissen en vrijwilligers hebben het hele proces ijverig geleid zonder incidenten, zodat de stemmen van de bevolking van Georgië zouden worden gehoord en geteld. De stille moed van de burgers die hun democratie bijwoonden, onderdrukte het geweld van de menigte in het Capitool.
6 januari zou zeker een dag moeten zijn die geen enkele Amerikaan of burger van welke democratie dan ook ooit zou moeten vergeten. Het is een zeer pijnlijke herinnering aan de menselijke zwakheid en de kwetsbaarheid van de democratie. Het is duidelijk dat Amerikanen zouden moeten overwegen om nederiger te spreken over hun “model” democratie. Hun land is het levende bewijs dat hun experiment zelfs na bijna 250 jaar nog volop in uitvoering is.