Indignatie redactie 
De Europese Commissie en Twitter-baas Elon Musk vechten via de media een robbertje uit over de gedragscode rond kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT en chatbots. Dit keer wil de EU een waarschuwend etiket op alle informatie waar kunstmatige intelligentie bij aan te pas kwam.
De meeste platformbedrijven hullen zich in stilte en lijken zich te schikken naar de opgelegde nieuwe regelgeving. Behalve Elon Musk, de eigenaar van Twitter. Musk liet zeer cynisch weten dat hij van plan is om elke aanvraag van de Europese Unie om een account te blokkeren of tweets te supprimeren, openbaar te maken.
Volgens Musk is transparantie over wat Twitter ‘moet’ censureren een goede zaak. Het was een schot voor de boeg van de Europese Commissie. Twitter trok zich eerder dit jaar terug uit die vrijwillige gedragscode. De Tsjechische Eurocommissaris Věra Jourová dreigde daarop met represailles tegen Twitter. In die context is de aankondiging van Musk om alle bemoeienis van de Europese Commissie aan de grote klok te hangen een op zijn minst hoogst ongebruikelijke onderhandelingsmethode.
Wat staat er precies op het spel? Wel, de Europese Commissie wil een soort ‘label’ of etiket invoeren dat consumenten waarschuwt voor diensten waar ‘artificiële intelligentie’ aan te pas komt. Na een eerder akkoord met de zogenaamde ‘techbedrijven’ over ‘generatieve-AI-desinformatie’ wil de Europese Commissie nu verder gaan. Niet alleen nepnieuws, maar alle informatie afkomstig uit een AI-systeem. Belangrijkste doelwit merkwaardig genoeg blijkt Twitter, gevolgd door de chatbots van Google en Microsoft.
Communiceren via lekken
De ex-communistische Tsjechische Eurocommissaris Věra Jourová deelde via informele kanalen mee dat ze diensten zoals ChatGPT van het door Microsoft ondersteunde OpenAI dergelijke voorwaarden wil opleggen. Jourová zou ook Google in het vizier hebben. De keuze van haar communicatiekanalen daarbij is op zijn minst merkwaardig. Geen officieel persbericht, geen officiële mededeling, briefing of document van de woordvoerdersdiensten van de Europese Commissie. Alleen zorgvuldige lekken via bevriende media zoals de linkse Britse krant The Guardian.
Rond de Eurocommissaris (ook vicevoorzitter van de Commissie) hangt ook een geruchtenmolen. Jourová zetelt momenteel als lid van een populistische partij (die in de oppositie belandde bij de laatste verkiezingen na corruptieschandalen). Maar vroeger was ze lid van de ‘socialistische’ partij die ontstond uit de voormalige Tsjecho-Slovaakse communistische partij.
College
Dat neemt niet weg dat eigenlijk elke beslissing van Jourová gedekt moet zijn door unanimiteit in de Europese Commissie, want die functioneert als een college. Dat wil zeggen dat alle beslissingen gezamenlijk moeten worden genomen. De keuze voor lekken in plaats van de geijkte communicatiekanalen kunnen wijzen op een gebrek aan steun voor Jourová’s plannen binnen de Europese Commissie. De vraag is dus of Jourová de agenda probeerde te forceren bij gebrek aan eensgezindheid in de commissie?
Daar is de ‘desinformatie’
Wat zijn eigenlijk die plannen van de Europese Commissie? De aanpak lijkt, op het eerste zicht, op de door de EU verplichte meldingen op producten zoals het bevatten van gluten of sulfieten (bij wijn). Toch is dit anders. Eigenlijk wil de Europese Commissie met haar Tsjechische Europees Commissaris voor Transparantie en Waarden dat de zogenaamde ‘techbedrijven’ bekennen dat ze desinformatie verspreiden. Het label zou een soort preventieve censuur vervangen. Zie het als een soort waarschuwing, zoals op sigarettenpakjes dat de inhoud schadelijk is. Dat label moet werken als afschrikkingsmiddel.
Dergelijke labels moeten ervoor zorgen dat hulpmiddelen of software zoals ChatGPT, de zogenaamde AI-tools, niet gebruikt kunnen worden voor informatie. Het verplicht vermelden van de AI-waarschuwing, zou elke geloofwaardigheid van bijvoorbeeld nieuwssites moeten kelderen. Want volgens Věra Jourová is elke informatie afkomstig van AI-systemen een opstapje naar desinformatie.
Gedragscode
De geviseerde diensten zijn Bing Chat van Microsoft en Bard van Google. Maar dat zijn geen nieuwsbronnen. Het zijn taalmodellen voor chatbots die suggesties doen bij het zoeken. De Europese Commissie legde Microsoft en Google niettemin al een deadline op om te reageren. In juli moeten ze bewijzen welke maatregelen ze al ondernamen om desinformatie tegen te gaan op hun platformen.
Een dertigtal techbedrijven tekende eerder al een door de Europese Commissie opgelegde gedragscode. Dat was een maatregel tegen de verspreiding van nepnieuws. De bedrijven beloofden ook maatregelen tegen deepfakes, bots en nepaccounts. Bedrijven die zich niet aan deze gedragscode houden, kunnen onder de Digital Services Act (DSA) van de EU een boete krijgen van maximaal zes procent van hun jaaromzet.
