“We leven in het land van Moet Kunnen”, schreef Jan Kuitenbrouwer kort op de moord op zijn boezemvriend Theo van Gogh. Zeventien jaar later is er nauwelijks iets veranderd. “Dertig procent van alle werken in Nederland opgenomen met verbale en/of fysiek geweld te maken, bijna twee keer als in andere Europese landen. Verklaring: in Nederland wordt dit gedrag gebagatelliseerd en onder de mat geveegd.”

Ook ik denk, als het weer 2 november is, aan Theo van Gogh. Ook op andere momenten in het jaar, we waren ooit immers boezemvrienden. Het spijt me nog steeds dat niet zo kon blijven. Op het moment dat hij vermoord werd ik liever dikke vrienden met hem geweest dan gebrouilleerd, hoe gek het misschien ook klinkt. Op afstand rouwen is moeilijker dan dichtbij. Dat de vriendschap gedoemd was, geen twijfel. In het tableau van mensen dat hij uiteindelijk om zich heen had, zou ik misstaan. Die waren te dom of te slim om hem tegen te spreken. Ik zat daartussenin, denk ik.

Een paar dagen na zijn dood schreef ik een opiniestuk in de Volkskrant , genoemd ‘Made In Holland’. In de mediaberichten over zijn dood ging het vooral over het moslimextremisme. Logisch, gezien Mohammed B’s achtergrond en de korte die hij bij Theo achterliet. Het was Theo’s straf voor zijn blasfemie, een sharia-moord. Herman Vuijsje vroeg zich in een krantenstuk van ‘wie wij allemaal hebben toegelaten en hun gang hebben laten gaan’, maar Mohammed B. gewoon hier geboren. Het gebeurde in Nederland, een Nederlander vermoordde een Nederlander.

Heet-van-de-naald opmerkingen op monumentale gebeurtenissen, jaren later maken ze vaak gênante lectuur, maar, al zeg ik het zelf, het meeste van Made In Holland staat zeventien jaar later nog overeind.

Theo, Mohammed, Pim, Volkert, ontremde figuren in een ontremd land.

“Het land van Moët Kunnen. Waar buren, winkeliers, leraren, badmeesters, scheidsrechters en supporters, buschauffeurs, conducteurs en treinpassagiers zomaar door vreemden bedreigd en mishandeld kunnen worden. Waar je kunt doodgeschopt worden om een ​​overwegingen op iemands gedrag. Waar perfide voetbalkoren in stadions jaar-in-jaar-uit getolereerd worden en coaches die het ‘verkeerd’ doen verbaal worden gelynched. Waar de politie de sanctiecategorie ‘kracht toespreken’ kent, waar asocialen als de Tokkie-familie op het schild worden getild en de cabaretier die het vers durft te gaan de volste zalen trekt. In Moet Kunnen-land. Dat misschien wel waarden kent, maar geen normen stelt. In het land van Theo van Gogh.”

Nederland op nummer 1 als het gaat om agressie tegen professionals

Theo was gefascineerd door het Glenn Mills Instituut, waar ontspoorde jongeren met harde hand worden ‘heropgevoed’, hij maakte er een film over ( Cool! , 2004).

Cool! 2004 NL (hele film)

“Glen Mills werkt, niet omdat ze daar de islam uit jongeren halen, maar omdat ze Nederland erin stoppen. In een stoomcursus van een paar maanden, die moet streven wat wij decennialang verzaakten. Bij Glen Mills heet het ’therapie’ en dan mag het ineens wel. Dat Het instituut bewonderde de is. Het schijnt dat hij zijn eigen zoon ook sterk opvoedde. Volkert en zijn kameraden hebben vele gewelddaden op hun naam, van bomaanslagen en brandstichting tot juridische terreur, Volkerts persoonlijke specialisme. Een milieuinspecteur werd dood in de bossen gevonden. De Centrum Democraten kregen tijdens een vergadering een brandbom door het raam, de secretaris van een bevoegdheid in een rolstoel. Het werd vergoelijkt, gedoogd, als een vorm van politieke folklore. Als een verworvenheid haast van een vrijgemaakte natie. Moet kunnen. ‘Uw rechtsstaat is de onze niet!’ riepen de krakers. Misschien heeft Mohammed B. het gehoord, en zich verwonderd, net als ik, dat zomaar kon. Hoe dan ook, we lezen het terug in het kort die hij achterliet op Theo’s lijf. De Nederlandse wet en grond lijken niet te bestaan.”

In het radioprogramma De Nieuws BV hoorde ik van de week een gesprek met Caroline Koetsenruijter, schrijfster van Het Agressieparadijs . Ten opzichte van 2004 is er nog maar weinig veranderd, Nederland staat in Europa op nummer 1 als het gaat om agressie tegen professionals. Ontremde landgenoten die erop los schelden van slaan als, wat schreef ik, winkeliers, leraren, badmeesters, scheidsrechters en supporters, buschauffeurs, conducteurs en treinpassagiers, maar ook ambulanceverplegers, selecterenen, BOA’s, obers en gevraagds, caissières, scheidsrechters van crèche-medewerkers niet doen wat zij willen.

Dertig procent van alle werken in Nederland komt met verbale en/of fysiek geweld te maken, bijna twee keer zoveel als in andere Europese landen. Verklaring: in Nederland wordt dit gedrag gebagatelliseerd en onder de mat geveegd. Professionals krijgen een ‘agressiemanagementtraining’ en worden zelfs naar de gestuurde gestuurd om ‘weerbaarder’ te worden. De plegers worden niet aangepakt, de kinderen worden gecoacht. De KNVB en het voetbalgeweld: kanaliseren, incasseren, managen, wegkijken. Het kabinet en COVID-19: niet durven optreden, niet durven doorpakken, bang om impopulair te zijn, pappen en nathouden.

Zo was het toen, zo is het nu.

“Nee, liever dan ontoelaatbaar gedrag onder drukken wij ontoelaatbare ideeën. De Nederlandse rechtsstaat anno nu: schop een oud vrouwtje omver en je bent voor de thee, kwets een minderheid en je slaapt in de cel.En als rechtvaardig niet meewerkt zijn er nog wel andere methoden om je in het gareel te krijgen: van een stil, sluipend ostracisme tot openlijke karaktermoord met termen als ‘fascist’, ‘racist’ en ‘antisemiet’. Van een suggestief ‘Das nie wieder’ tot het ritueel aanroepen van Anne Frank. Alles in het nette natuurlijk, keurig met woorden, maar de boodschap is duidelijk: dwarsdenkers zijn spelbrekers en spelbrekers krijgen straf.Te veel repressie van ‘ontoelaatbare’ ideeën en te weinig repressie van ontoelaatbaar gedrag, dat is ónze bijdrage aan de dood van Theo van Gogh is geweest, die zelf amper meer het verschil zag tussen die twee, maar er ook (te) vaak op werd. [—] tijd was hij vooral omringd door laatste gniffelende ja-knikkers.”

Nee, liever dan ontoelaatbaar gedrag onderdrukken wij ontoelaatbare ideeën. De Nederlandse rechtsstaat anno nu: schop een oud vrouwtje omver en je bent thuis voor de thee, kwets een minderheid en je slaapt in de cel.

“Theo van Gogh werd twee keer gedood, met twee wapens: het pistool en het mes, ” schreef ik.

“Voor de schuld moeten wij naar het Oosten kijken, maar ook naar het Westen. Naar onszelf.”

Tja. Wat veranderd is het internet. Het onderdrukken van abjecte opinies is onmogelijk geworden. Maar de jacht erop gaat onverminderd voort, over en weer. Dit is de tijd waarvoor Theo van Gogh geboren werd.