Persvrijheid : Frankrijk duwt journalisten door de wringer

In Frankrijk werden vorige week verschillende journalisten gefouilleerd en ondervraagd door veiligheidsautoriteiten. Het gaat om gelekte geheime documenten. Franse media hebben scherpe kritiek op het onderzoek en pleiten voor een betere bescherming van bronnen. Over een dergelijke wet wordt momenteel op EU-niveau onderhandeld.

In Frankrijk ondernemen de veiligheidsautoriteiten actie tegen onderzoeksjournalisten. De afgelopen week zijn journalisten in verschillende zaken ondervraagd en gefouilleerd. Blijkbaar zijn de klokkenluiders ook het doelwit. Bekritiseer de verslaggeversorganisatie: de intimidatie is systematisch in Frankrijk. Een Europese wet zou journalisten en hun bronnen in de toekomst beter kunnen beschermen, maar EU-landen zijn hiertegen gekant.

Centraal in het huidige debat staat de Franse journaliste Ariane Lavrilleux. In 2021 onthulde ze voor het tijdschrift ‘Disclose’ dat de Franse militaire inlichtingendienst DRM samenwerkte met de Egyptische regering en ook indirect betrokken was bij executies.

Journalist wordt pas na 39 uur vrijgelaten

Vanwege dit onderzoek werd de journalist dinsdag gearresteerd. Agenten van de Franse binnenlandse geheime dienst doorzochten haar huis en haar digitale apparaten. Lavrilleux werd vervolgens op een politiebureau ondervraagd en pas na 39 uur vrijgelaten. De veiligheidsautoriteiten zijn waarschijnlijk ook op zoek naar de bron van Lavrilleux. Volgens de Süddeutsche Zeitung riskeert hij zeven jaar gevangenisstraf wegens verraad.

Het verhoor ging gepaard met protesten in verschillende Franse steden. De dag na de release brachten veel Franse media een gezamenlijke verklaring uit , waaronder LeMonde en Radio France. Daarin schrijft u: “De arrestatie van onze collega […] vertegenwoordigt een ongekende aanval op de bescherming van de bronvertrouwelijkheid van journalisten, die, in de woorden van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, een van de ‘hoekstenen van de persvrijheid’ is. vrijheid’.”

Een democratie onwaardig

Ook dagblad Libération ondertekende de verklaring. Op dezelfde dag werden drie van hun eigen journalisten het doelwit. De politie heeft Ismaël Halissat, Fabien Leboucq en Antoine Schirer opgeroepen omdat zij onderzoek deden naar een incident uit 2022. Een politieagent schoot een 23-jarige in zijn auto neer. Dit onderzoek maakte ook gebruik van interne documenten.

Volgens Libération beschuldigt het Openbaar Ministerie de journalisten van “schending van het onderzoeksgeheim”, “het in ontvangst nemen van gestolen eigendommen in strijd met het onderzoeksgeheim” en “publieke laster gebaseerd op de functie of hoedanigheid van een ambtenaar”. Liberation omschreef de procedure als “een democratisch land onwaardig”.

Controversiële paragraaf in het persrecht

Voor veel Franse journalisten zijn deze pogingen tot intimidatie geen geïsoleerde gevallen. Volgens de gezamenlijke verklaring zijn de zaken tegen journalisten de afgelopen jaren toegenomen. “Deze ernstige situatie […] moet iedereen mobiliseren die zich bekommert om de vrijheid van informatie in Frankrijk.”

De publicatie van interne informatie is een dagelijks onderdeel van het werk, het gebeurt op verantwoorde wijze, op basis van ethische richtlijnen en in het uitsluitende belang van het publiek informeren. De journalisten waarschuwen: “Zonder garanties voor de bescherming van onze bronnen komt de uitoefening van ons beroep zelf in gevaar.”

De Franse organisatie Reporters Without Borders (RSF) roept in het licht van de arrestaties op tot een hervorming van de Franse perswet. Volgens RSF zijn de regels inzake bronbescherming in 2010 aanzienlijk afgezwakt. Sindsdien mogen onderzoekers de vertrouwelijkheid van de bronnen van journalisten ‘direct of indirect’ schenden als er sprake is van een ‘dringende noodzaak van algemeen belang’. RSF bekritiseert deze formulering als te vaag en roept op tot verandering.

Geschil over bronbescherming in de EU

Maar in plaats van een hervorming in Frankrijk zou deze juridische situatie binnenkort ook op EU-niveau kunnen gelden. Een vrijwel identieke passage (“overriding require in the public interest”) is ook te vinden in het ontwerp van de European Media Freedom Act (EMFA) van de Europese Raad van Ministers . Dit zou een verreikende uitzondering zijn op de bescherming van journalisten tegen huiszoekingen, surveillance en staatstrojans.

Dit is wat Ricardo Gutiérrez , secretaris-generaal van de Europese Vereniging van Journalisten EJF, bekritiseert ter gelegenheid van de arrestatie van Lavrilleux: “De Franse regering, die zojuist op schandalige wijze het ontwerp van de Europese EMFA-verordening heeft gewijzigd om het spioneren van journalisten te legaliseren, is een voorbeeld van één anti-persbeleid en voor het recht van burgers op toegang tot informatie.”

Maar zo ver zijn we nog niet; het EU-Parlement kan ook inspraak hebben in de EMFA. Op vraag van netzpolitik.org zegt parlementslid Petra Kammerevert: “De zaak van Ariane Lavrilleux laat op indrukwekkende wijze zien waarom de EMFA de bescherming van journalisten moet verbeteren.” Volgens het SPD-parlementslid beschermt de parlementaire versie van de EMFA bijvoorbeeld journalisten* binnenin , van detenties als deze gericht waren op het afdwingen van toegang tot journalistieke bronnen.

In tegenstelling tot het ontwerp van de Raad van Ministers voorziet het Parlement momenteel niet in uitzonderingen op grond van het in gevaar brengen van de nationale veiligheid. “De Franse politie zou waarschijnlijk niet op deze manier hebben kunnen optreden om de bronnen van mevrouw Lavrilleux te achterhalen op grond van de regels waarover werd gestemd. Maar dat was precies het doel van de arrestatie”, aldus Kammerevert.

Het Parlement zal naar verwachting op 3 oktober zijn standpunt vaststellen . De weg zou dan vrij zijn voor de trialoog, dat wil zeggen de onderhandelingen tussen de Commissie, het Parlement en de lidstaten over de definitieve tekst.

Hier is de gezamenlijke verklaring van Franse media over de arrestatie van Arianne Lavrilleux, vertaald door Deepl .

(gepubliceerd op 21-09-23 om 13:14 uur)

Ariane Lavrilleux in politiehechtenis: “De uitoefening van het journalistieke beroep zelf is in gevaar”, waarschuwen journalistenverenigingen

De journalist van het onderzoeksmedium ‘Disclose’ wordt vervolgd voor het publiceren van informatie over de ‘Sirli’-operatie, die vanaf 2015 door het Franse leger werd uitgevoerd in opdracht van de Egyptische machthebbers.

Wij, journalisten en leden van journalistenverenigingen, steunen de onafhankelijke journaliste Ariane Lavrilleux, die in politiehechtenis werd genomen en wier huis op dinsdag 19 en woensdag 20 september bijna tien uur lang werd doorzocht nadat ze in 2021 met het onderzoeksmedium Disclose had gesproken deed onthullingen over de operaties van het Franse leger in Egypte. Het onderzoek betrof Operatie Sirli, die vanaf 2015 werd uitgevoerd door het Directoraat Militaire Verkenning (DRM) in opdracht van de dictatuur van maarschalk Abdel Fattah Al-Sissi.

De arrestatie van onze collega als onderdeel van een gerechtelijk onderzoek dat is gestart op beschuldiging van “het in gevaar brengen van het nationale defensiegeheim” en “het openbaar maken van informatie die waarschijnlijk zal leiden tot de identificatie van een beschermde agent” naar aanleiding van een klacht van het Ministerie van het Leger, vertegenwoordigt een ongekende aanval over de bescherming van het brongeheim van journalisten, wat, in de woorden van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, een van de “hoekstenen van de persvrijheid” is.

Deze ernstige situatie, die zich afspeelt tegen de achtergrond van de toename van het aantal zaken tegen journalisten in de afgelopen jaren (dagvaarding door het directoraat-generaal van Binnenlandse Veiligheid, poging tot huiszoeking op een redactie, enz.), moet iedereen mobiliseren die zich bekommert om de vrijheid van informatie in Frankrijk. 

Wij doen daarom een ​​beroep op de minister van Cultuur en Informatie, Rima Abdul Malak, en op de president van de republiek, Emmanuel Macron, om het versterken van de bronnenbescherming voor journalisten en de onafhankelijkheid van redacties tot een prioritair onderwerp te maken van de “Etats généraux de l’information”, die naar verwachting op 3 oktober wordt geopend.

Ons werk bestaat uit het dagelijks publiceren, in elk van onze redacties en in de diversiteit van onze redactielijnen, van informatie gebaseerd op vertrouwelijke documenten die onder alle soorten geheimen vallen, inclusief “defensiegeheimen” wanneer de onderwerpen het leger en de defensiesector betreffen.

 We doen dit op verantwoorde wijze, waarbij we de gevoeligheid afwegen van het materiaal dat we verzamelen, zonder sensatiezucht en met inachtneming van de ethische regels die gelden voor ons beroep, met als enige inspanning het publiek te informeren over kwesties van algemeen belang. Zonder garanties om onze bronnen te beschermen, loopt de uitoefening van ons beroep zelf gevaar.

Ondertekenaars: de journalistieke en redactieverenigingen van AFP, Arrêt sur images, BFM-TV, Challenges, Courrier international, Epsiloon, Franceinfo. fr, FranceTVinfo, Frankrijk 3 rédaction Nationale, France Télévisions rédaction Nationale, Indigo Publications, L’Express, L’Humanité, L’Informé, L’Obs, L’Usine nouvelle, La Tribune, La Vie, LCI, Le Figaro, Le Monde, Le Parisien, Le Point, Les Echos, Libération, M6, Marianne, Mediapart, NRJ, Paris Match, Public Sénat, Premières Lignes, Radio France, RFI, RMC, RTL, Sud Ouest, Télérama, TF1, 60 miljoen consumenten wel de beroepsvereniging: pigiste.