VS: De dodelijke cyclus van vuurwapens

Weinig steden in de Verenigde Staten zijn de afgelopen decennia gespaard gebleven van wapengeweld. Ondanks talloze rampspoed, moorden en ongelukken veroorzaakt door vuurwapens, beschouwen veel Amerikanen hun grondwettelijke recht om wapens te dragen als onschendbaar. Critici van het tweede amendement stellen echter dat het recht om wapens te bezitten een ander recht inperkt: het recht op leven.

Maar Amerika’s relatie met wapenbezit blijft uniek, de wapencultuur is groot en alomtegenwoordig. De Verenigde Staten zijn nog steeds het enige land ter wereld waar het aantal burgerwapens groter is dan het aantal inwoners. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ook het aantal vuurwapengerelateerde sterfgevallen met de dag toeneemt. Om deze reden werpt het Amerikaanse televisiestation Cable News Network ( CNN ) een gedetailleerde kijk op de Amerikaanse wapencultuur en vergelijkt deze met de rest van de wereld.

De Verenigde Staten herbergen 46 procent van ’s werelds civiele wapens

Volgens de Small Arms Survey (SAS), gevestigd in Zwitserland, zijn er 120 vuurwapens voor elke 100 Amerikanen. Dit betekent dat de VS niet alleen het enige land ter wereld is met meer civiele vuurwapens dan zijn inwoners – de staten breken zelfs nog meer records: als je de aanwezigheid van civiele wapens op internationaal niveau vergelijkt, bevindt de VS zich in een klasse van zijn eigen. De op een na grootste voorraad civiele wapens is te vinden op de Falklandeilanden in de Zuid-Atlantische Oceaan, waar naar schatting 62 wapens per 100 inwoners beschikbaar zijn. Dit betekent dat het wapenbezit van de archipel ongeveer de helft lager is dan in de VS. Met 53 wapens per 100 inwoners heeft het door oorlog verscheurde Jemen het op twee na hoogste wapenbezit ter wereld.

Door illegale handel, niet-geregistreerde wapens of wereldwijde conflicten is het echter moeilijk om het exacte aantal civiele wapens te bepalen dat in een land voorkomt. Niettemin schatten SAS-onderzoekers dat de VS 393 miljoen van ’s werelds 857 miljoen civiele wapens bezit. Dat is 46 procent van ’s werelds civiele wapenvoorraden. Ter vergelijking: in Guatemala en Mexico is het dragen van wapens een van de grondrechten. Toch zijn er in beide landen beduidend minder civiele vuurwapens. Het wapenbezit is een tiende van dat in de Verenigde Staten.

VS: Vraag en aanbod nemen gestaag toe

In beide landen is het wapendebat minder politiek beïnvloed. Bovendien maken de grondwetten van Guatemala en Mexico de regulering gemakkelijker, omdat de wetgever het wapenbezit van mensen gemakkelijker kan beperken. Dan is er bijvoorbeeld maar één wapenwinkel in heel Mexico – die wordt gecontroleerd door het leger.

In de VS daarentegen neemt de productie van vuurwapens gestaag toe. Ook omdat steeds meer Amerikanen vuurwapens kopen. In 2018 produceerden Amerikaanse wapenfabrikanten negen miljoen vuurwapens – meer dan twee keer zoveel als in 2008. De ongebreidelde en gestaag groeiende wens van Amerikanen om zichzelf te bewapenen, blijkt ook uit het aantal aanvragen voor antecedentenonderzoek. In de VS moet iedereen die een wapen wil kopen slagen voor deze test. In januari 2021 registreerden de Amerikaanse autoriteiten de grootste jaarlijkse toename van deze antecedentenonderzoeken sinds 2013: een stijging van bijna 60 procent ten opzichte van januari 2020.

In maart 2021 rapporteerde het Federal Bureau of Investigation (FBI) bijna 4,7 miljoen antecedentenonderzoeken – meer dan enige andere maand sinds het bureau ze meer dan 20 jaar geleden begon op te nemen. Twee miljoen van deze cheques hadden betrekking op de aankoop van nieuwe wapens – dat is ook een record.

Hoogste moordcijfer in de ontwikkelde wereld

In 2019 bedroeg het aantal doden door wapengeweld in de Verenigde Staten ongeveer vier per 100.000 mensen. Dat is 18 keer het gemiddelde percentage in andere ontwikkelde landen. Dit is niet verwonderlijk, aangezien talrijke onderzoeken aantonen dat gemakkelijke toegang tot vuurwapens leidt tot een hoger moord- en zelfmoordcijfer. Het aantal verwondingen veroorzaakt door vuurwapens neemt ook toe naarmate er meer wapens beschikbaar zijn. Maar: in de VS gelooft niet iedereen erin. Volgens enquêtes denkt ongeveer een derde van de volwassenen nog steeds dat er minder criminaliteit is als meer mensen vuurwapens hebben.

Het is niet verwonderlijk dat de VS meer doden door wapengeweld per hoofd van de bevolking heeft dan enig ander ontwikkeld land. Volgens gegevens uit 2019 van het Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) is het percentage in de VS bijvoorbeeld acht keer hoger dan in Canada, dat het op zeven na hoogste percentage wapenbezit ter wereld heeft, 22 keer hoger dan de Europese Unie en 23 keer hoger dan in Australië.

Het aantal moorden in verband met vuurwapens in Washington DC – het hoogste van alle Amerikaanse staten – is vergelijkbaar met dat van Brazilië, dat volgens IHME-cijfers de zesde plaats in de wereld heeft voor moorden in verband met vuurwapens. Het zijn de landen van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied met het hoogste aantal moorden met vuurwapens ter wereld. Eerst en vooral zijn El Salvador, Venezuela, Guatemala, Colombia en Honduras. Dit komt vooral door de activiteiten van de drugskartels en doordat er veel vuurwapens in omloop zijn die voortkomen uit oude conflicten.

Amerikaanse civiele wapens voor Latijns-Amerika en het Caribisch gebied

Maar wapengeweld in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied wordt ook verergerd door wapens uit de Verenigde Staten. Volgens een rapport van het Amerikaanse Government Accountability Office uit februari 2021 passeren jaarlijks ongeveer 200.000 vuurwapens uit de VS de grens met Mexico. In 2019 was ongeveer 68 procent van de vuurwapens die door wetshandhavers in Mexico in beslag werden genomen en voor identificatie naar het Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives (ATF) werden gestuurd, terug te voeren op de Verenigde Staten. Ongeveer de helft van de wapens die de ATF beoordeelde na hun inbeslagname in Belize, El Salvador, Honduras en Panama, werden gemaakt in de Verenigde Staten of werden officieel geïmporteerd in de Verenigde Staten.

«Veiligheid door wapens»: een totaal verkeerd argument

“CNN” bewijst het wapenfanatisme van veel Amerikanen met verdere cijfers: de VS is bijvoorbeeld de thuisbasis van vier procent van de wereldbevolking – maar was in 2019 verantwoordelijk voor 44 procent van de wereldwijde zelfmoorden door vuurwapens.

Amerikaanse wapenbezitters noemen persoonlijke veiligheid als de belangrijkste reden om hun wapenbezit te rechtvaardigen. Een argument dat de cijfers duidelijk weerleggen: in de Verenigde Staten bijvoorbeeld, is 63 procent van de sterfgevallen door vuurwapens zelf toegebracht. In 2019 stierven meer dan 23.000 Amerikanen aan zelf toegebrachte schotwonden. Aantallen die vele malen hoger zijn dan het zelfmoordcijfer in enig ander land ter wereld.

Met zes zelfmoorden met vuurwapens per 100.000 mensen is het zelfmoordcijfer in de VS gemiddeld zeven keer hoger dan in andere geïndustrialiseerde landen. Een studie uit 2020 door Stanford University, waarvoor 26 miljoen inwoners werden ondervraagd over een periode van elf jaar, toont de redenen aan: mannen die een pistool bezaten stierven bijna acht keer zo vaak door zelf toegebrachte schotwonden dan mannen die dat niet hadden een pistool. Vrouwen die een pistool hadden, hadden 35 keer meer kans om te overlijden door zelfmoord door een vuurwapen dan vrouwen die geen pistool hadden.

Mass shootings en rampages zijn een Amerikaans fenomeen

Hetzelfde beeld met rampages en massale schietpartijen: in de helft van de geïndustrialiseerde landen was er tussen 1998 en 2019 minstens één publieke massaschietpartij. In geen enkel geïndustrialiseerd land waren er in 22 jaar meer dan acht incidenten – terwijl de Verenigde Staten meer dan 100 incidenten registreerden in dezelfde periode waarin bijna 2.000 mensen gewond raakten of stierven.

Regelmatige massaschietpartijen zijn een uniek Amerikaans fenomeen. De VS is het enige geïndustrialiseerde land waar de afgelopen 20 jaar elk jaar massale schietpartijen plaatsvinden. In 2019 werden in de VS 417 massale schietpartijen geteld – in 2021 zijn dat er al 641. Wat opvalt: in de Amerikaanse staten met meer tolerante wapenwetten en hoger wapenbezit, zijn er ook meer massale schietpartijen. Een einde aan de trieste incidenten lijkt niet in zicht. De regering van Joe Biden riep eerder dit jaar opnieuw op tot wapenhervorming, maar de desbetreffende wetsvoorstellen zijn geblokkeerd in de Senaat en er zijn geen tekenen dat ze voldoende steun krijgen. De bevolking weerspiegelt ook de kloof tussen Republikeinen en Democraten:

Bovendien stijgt de wapenverkoop na elke massale schietpartij – omdat mensen zichzelf willen beschermen tegen soortgelijke incidenten met hun eigen wapens. Mensenrechten lijden er dan onder, zoals het recht op leven en het recht op integriteit. Wapenbezitters in in totaal 25 staten mogen nog steeds dodelijk geweld gebruiken in elke situatie waarin ze denken dat ze met onmiddellijke schade worden bedreigd – zonder eerst te proberen de situatie te de-escaleren of zich terug te trekken.

Strengere wetten hebben effect

Het aantal doden door vuurwapens is in veel landen gedaald na de invoering van strengere wetten. Zo verbood Australië na een massale schietpartij in 1996 de verkoop van automatische geweren en jachtgeweren en verscherpte het de vergunningsregels. In het volgende decennium daalde het aantal doden door vuurwapens met 51 procent. In de vijf jaar na de aanscherping van de wet daalde het aantal zelfmoorden met vuurwapens met 74 procent.

In Zuid-Afrika is het aantal vuurwapengerelateerde sterfgevallen in tien jaar tijd bijna gehalveerd nadat in juli 2004 een nieuwe wapenwet van kracht werd. De nieuwe wetten maakten het veel moeilijker om aan een vuurwapen te komen. Een massale schietpartij in 1996 bracht het Britse parlement ertoe de wapenwetten van het land verder aan te scherpen. Particulier wapenbezit werd vrijwel onmogelijk. Het aantal doden door vuurwapens daalde in de komende tien jaar met een kwart. En drie massale schietpartijen binnen drie jaar zorgden ervoor dat Finland zijn wapenwetten in 2011 herzag. Het aantal doden door vuurwapens nam toen al af, maar daalde in de jaren daarna weer met 17 procent.

In Nieuw-Zeeland veranderden de wapenwetten snel na de schietpartijen in de Christchurch-moskee in 2019. Slechts 24 uur na de aanslag waarbij 51 mensen omkwamen, kondigde premier Jacinda Ardern aan dat de wetten zouden worden aangescherpt. Minder dan een maand later stemde het Nieuw-Zeelandse parlement bijna unaniem voor een wijziging van de wapenwetten, waarbij alle semi-automatische wapens in militaire stijl werden verboden.

Deze en andere voorbeelden laten zien hoe landen greep hebben weten te krijgen op wapengeweld. Niet zo in de VS: ondanks de duizenden dodelijke slachtoffers steunt iets minder dan de helft van de Amerikaanse burgers strengere wapenwetten. Politieke hervormingen worden geblokkeerd en verwaterd – de dodelijke cyclus van geweld lijkt niet te stoppen.