In dit tempo zullen we het gemakkelijker vinden om de avonden te tellen wanneer Rishi Sunak geen miljarden economische reddingspakketten aankondigt. Gisteravond was het eindelijk de beurt aan de Britse zelfstandigen en gig economy-arbeiders. Als een afspiegeling van de loonsubsidieregeling voor werknemers, zullen de belastbare subsidies nu 80% van de gemiddelde winst van een zelfstandige van de afgelopen drie jaar, met een maximum van £ 2500, gedurende ten minste drie maanden dekken. Als drie jaar HMRC-gegevens niet beschikbaar zijn, wordt het vervangingspercentage in plaats daarvan berekend op basis van twee of één jaar.
Met zulke enorme en dringende aankondigingen is het gemakkelijk om direct naar de onvermijdelijke ontwerpfouten te haasten. Om dat nu te doen in het licht van wat, naar internationale maatstaven, een goed gefinancierd pakket zou zijn, zou overdreven dik zijn. Het komt erop neer dat in vergelijking met gisteren miljoenen zelfstandigen een pad naar meer financiële zekerheid hebben. Aan de vrijgevigheid, ongeveer £ 3 miljard per maand, mag niet worden gesnoven.
Toch zou het verkeerd zijn om niet op enkele problemen met de nieuwe regeling te wijzen. Gedurende deze crisis heb ik de aankondigingen van de kanselier beschreven als ‘ fiscale vergieten’ – hetzelfde geldt voor deze. De belangrijkste groep die deze keer door de gaten glipt, zijn nieuwe ondernemers zonder nog een jaar boekhoudgegevens – voor hen is er alleen het al krakende Universal Credit-systeem.
Er zijn ook operationele problemen – solo-ondernemerschap kan moeilijk zijn, velen worstelen om in eerste instantie winst te maken en daarom zijn er zorgen dat inkomsten worden gekoppeld aan winst, maar de winst zal velen nog steeds in moeilijkheden zien. Het is waarschijnlijker dat zelfs degenen die daarvoor in aanmerking komen tot juni moeten wachten om toegang te krijgen tot ondersteuning. Aangezien de mediane verdiensten van zelfstandigen al ver onder het loon van de werknemers liggen – ongeveer £ 17k vergeleken met £ 30k – en zelfstandigen niet in aanmerking komen voor ziekte-uitkeringen, is de bezorgdheid dat sommigen zich nog steeds onder druk zullen voelen staan om de richtlijnen voor sociale afstand en werk te doorbreken. Inderdaad, onze meest recente polling(uitgevoerd vóór deze aankondiging) ontdekte dat 47 procent van de zelfstandigen zich ‘verplicht zou voelen om te werken’, zelfs als ze onwel zouden worden met Coronavirus. Voor meer onzekere werknemers is dit cijfer nog hoger.
Deze behoefte aan snelheid is de belangrijkste reden waarom de RSA in plaats daarvan voorstander was van een noodsituatie basisinkomen . Volgens onze voorstellen zouden al diegenen die zich als zelfstandige hebben aangemerkt als hun belangrijkste bron van inkomsten een onmiddellijke toelage van £ 1500 ontvangen, gevolgd door £ 100 per week gedurende drie maanden daarna. Natuurlijk zou ons systeem nog steeds afhankelijk zijn van een snelle reactie van HMRC, maar zonder de noodzaak van winstberekeningen of omslachtige toelatingsonderzoeken, zou contant geld zeker sneller zakken. Uiteraard zouden alle zelfstandigen, ook nieuwe ondernemers, baat hebben bij een universele aanpak. En onze modellen laten zien dat voor zelfstandigen die minder dan £ 20.000 verdienen, zoals degenen die in de gig-economie werken, een basisinkomen waarschijnlijk genereuzer zou zijn dan de regeringsregeling.
Maar ook – kaarten op tafel – zijn wij van mening dat een basisinkomen nu een betere brug na de crisis zou vormen naar het vangnet dat we nodig hebben voor goed werk en een eerlijkere samenleving. Politici, zoals generaals, merken gewoonlijk dat ze de laatste oorlog voeren – de grote recessie die volgde op de crisis van 2008 was overweldigend door het gebrek aan werkloosheid.
Dit is niet het moment om de zaak tegen de bezuinigingen opnieuw te vervolgen, maar een gevolg van een hoge recessie op de arbeidsmarkt was hoe het onrecht en de ontoereikendheid van onze welvaartsregeling grotendeels werd afgeschermd van bredere politieke aandacht. Het volstaat te zeggen dat de recessie van het coronavirus dat pad niet zal volgen – gegevens die gisteren over de Amerikaanse economie zijn gepubliceerd, toonden de grootste stijging van de werkloosheidsregistraties in de Amerikaanse geschiedenis en met een enorme marge. Dat is natuurlijk maar één druppel in de wind en onze economische respons is zeker geavanceerder. Desalniettemin zijn veel Britse arbeiders al banen kwijtgeraakt en ondanks de inspanningen van de kanselier zal die trend zeker doorzetten. Het negeren van de systemische hervorming van de welvaart, zelfs op middellange termijn, zal deze keer geen optie zijn.
In Rishi Sunak’s suggestie van gisteren dat de belastingstelsels voor zelfstandigen en werknemers een betere harmonisatie nodig hebben, kon je dit de geringste erkenning hiervan horen. Maar als we opnieuw naar de fiscale kant van deze vergelijking willen kijken, moeten we ook erkennen dat zelfstandigen niet dezelfde pensioen-, ziekte- en verlofrechten hebben als werknemers. Er bestaan ’ draagbare voordelen’ -opties die deze rechten integreren met werknemers zonder werkgever om ze te verdelen, waarbij vakbonden vaak de intermediaire infrastructuur leveren. Maar de waarheid is dat zelfs deze oplossingen beter zouden werken in een wereld waar we allemaal een minimaal recht hadden om op terug te vallen in tijden van crisis.
Welzijnsuniversalisme is geen nieuw idee. Om eerlijk te zijn, het is ook niet goedkoop. Maar in een klap neemt het de straffende conditionaliteit en de pettifogging bureaucratie weg die het leven van armere mensen het afgelopen decennium zwaar hebben getroffen en die de kanselier van de kanselier nu inperken. Het spreekt ook, zoals we onszelf herinnerden toen we gisteravond klapten voor de NHS, tot een “alles erin samen” solidariteit die gezonde samenlevingen nodig hebben, zowel in crisis als daarbuiten.
Economische situatie vraagt om basisinkomen Nederland
We bevinden ons op dit moment op een hellend vlak naar een economische depressie
Door de noodzakelijke maatregelen om het Coronavirus onder controle te krijgen, worden steeds meer mensen financieel getroffen. De regering biedt hulp waar nodig en maakt het ene hulppotje na het andere aan of versoepelt regelingen. Toch vallen nog veel mensen buiten de boot of duren de aanvragen naar verwachting lang door de plots toegenomen werkdruk. De spaarpotjes van mensen raken door hoge vaste lasten snel leeg en mensen die al in de schulden zaten, zinken nog dieper. Het invoeren van een (tijdelijk) basisinkomen kan de oplossing zijn om mensen van voldoende inkomen te voorzien, zodat zij kunnen blijven voorzien in hun basisbehoeften. Voordeel is ook dat de vitale sectoren door kunnen blijven draaien.
Regelingen niet voor iedereen
De laatste week zijn bedrijven, al dan niet gedwongen door de overheid, genoodzaakt geweest om te sluiten, werk te minimaliseren, opdrachten uit te stellen, personeel te ontslaan of werktijdverkorting voor het personeel aan te vragen. De getroffen bedrijven, ondernemers, zzp’ers, flexwerkers, zijn in alle branches te vinden en vallen binnen iedere leeftijdscategorie. Van jong naar oud. Gepensioneerden worden door de beurscrash waarschijnlijk op een later moment getroffen.
Het kabinet reageert hierop door regelingen te versoepelen en nieuwe regelingen te treffen voor specifieke branches of specifieke doelgroepen. Iedere regeling heeft weer andere voorwaarden en eisen, waardoor de een harder wordt getroffen dan de ander. En er zijn altijd doelgroepen die buiten de boot vallen. Bijvoorbeeld schoonmakers, gepensioneerde klusjesmannen of studenten. Zij vervullen belangrijke functies in de economische keten of vormen de personele buffer waardoor bedrijven het verschil in vraag kunnen opvangen. Zonder een schoonmaker, kan een verpleegkundige of directeur, immers haar/zijn werk niet doen. Zonder oproepkrachten kan een bedrijf minder flexibel zijn en dus minder opdrachten aan.
Veel bureaucratie
Daarbij wordt door verschillende regelingen te treffen evenveel bureaucratie in het leven geroepen. Het is de vraag of medewerkers van de desbetreffende instanties voldoende capaciteit hebben om de extra workload op tijd aan te kunnen. Medewerkers van die instanties kunnen ook uitvallen door het virus of andere ziekten.
Basisinkomen
Praktisch zou zijn om iedereen in Nederland die een vorm van inkomen, uitkering of pensioen ontvangt voor in ieder geval drie maanden te voorzien van een basisinkomen. Voordeel is dat dit direct geregeld kan worden via de Belastingdienst. Natuurlijk zijn er mensen die extra krijgen en die dat gezien de omstandigheden niet nodig hebben, maar dat is maar een kleine groep. Deze groep kan juist een stimulans vormen voor de economie om te blijven draaien. De grootste groep Nederlanders heeft op dit moment echter economische steun nodig om hun hypotheek, huur, zorgbijdrage, kinderopvang en boodschappen te kunnen betalen. Gezien de hoge maandelijkse vaste lasten van de meeste mensen, zal snelle financiële steun noodzakelijk zijn. Ook om een domino-effect van failliete burgers en bedrijven voor te blijven. Bijkomend voordeel is dat mensen tijd en ruimte krijgen om vrijwilligerswerk te doen en noodzakelijke zorgtaken op zich te nemen die de komende tijd ons tegemoet komen.
We bevinden ons op dit moment op een hellend vlak naar een economische depressie die op dit moment nog niet te overzien is. Bedrijven vallen uiteen en zullen toeleveranciers in hun val meenemen. Als het kabinet nu investeert in een basisinkomen, dan heeft de consument meer veerkracht en blijft de schade beperkt.
Als we hier eindelijk doorheen komen, moet de regering het omarmen en een universeel basisinkomen onderzoeken.