Crisis aandelen- en obligatiemarkten: ECB komt bijeen voor crisisvergadering

De ECB heeft een buitengewone vergadering bijeengeroepen met het oog op de aanhoudende uitverkoop op de obligatiemarkten. Volgens ingewijden maakt de centrale bank zich vooral zorgen over de Italiaanse risicopremie.

De monetaire politici van de Europese Centrale Bank (ECB) hebben verrassend genoeg een buitengewone raadsvergadering bijeengeroepen met het oog op de onrust op de financiële markten. “De Raad van Bestuur zal woensdag een ad-hocvergadering houden om de huidige marktomstandigheden te bespreken”, zei een woordvoerder van de centrale bank woensdagochtend. Volgens verschillende ingewijden loopt de vergadering al sinds 11.00 uur. Het is echter nog niet duidelijk of er daarna een bericht wordt gepubliceerd.

Hoewel de ECB geen informatie op de agenda heeft gegeven, heeft het nieuws nu al impact op de financiële markten. Volgens de aankondiging is de euro met 0,7 procent gestegen tot 1.049 Amerikaanse dollar. De Dax steeg met maar liefst 1,3 procent tot 13.481 punten. Daarentegen daalde het rendement op tienjarige Italiaanse staatsobligaties met bijna 30 basispunten tot 3,87 procent.

Vorige week kondigde de ECB tijdens haar meest recente vergadering een reeks renteverhogingen aan, waardoor het renteverschil tussen de Duitse staatsobligaties en die van de zuidelijke eurolanden, met name Italië, met een grotere schuldenlast opliep tot het hoogste niveau in meer dan twee jaar. Dit bracht de ECB in een dilemma. Enerzijds moet het de inflatie bestrijden. Aan de andere kant, kijk tegelijkertijd naar het niveau van de rentetarieven die eurolanden met een hoge schuldenlast, zoals Italië of Griekenland, kunnen verwachten.

Het sentiment op de aandelenmarkten was de afgelopen dagen al flink verslechterd, doordat de rente op de kapitaalmarkten fors was gestegen als gevolg van het eerder aangekondigde verkrappingsbeleid van de Amerikaanse Federal Reserve en de door de ECB aangekondigde renteverhoging. Dit was de laatste tijd vooral duidelijk in Zuid-Europese landen en leidde tot een uitverkoop op de aandelen- en obligatiemarkten. Volgens analisten voedde ook de aankondiging van de ECB dat ze al begin juli zou stoppen met het kopen van nieuwe staatsobligaties de huidige ontwikkeling. 

Tegen deze achtergrond verklaarde ECB-directeur Isabel Schnabel enkele dagen geleden dat de centrale bank actie wilde ondernemen tegen de verruiming van de spreads. De ontwikkelingen op de obligatiemarkt worden nauwlettend gevolgd en bij een wanordelijke stijging van de financieringskosten van eurolanden met een zware schuldenlast zal worden opgetreden, aldus Schnabel. De verbintenis met de euro is het instrument van de centrale bank tegen een dergelijke versnippering, legde de directeur uit en benadrukte:

” Deze inzet kent geen grenzen.”

Volgens Schnabel kan de ECB op nieuwe noodsituaties reageren met bestaande of nieuwe instrumenten. “Deze instrumenten kunnen weer anders zijn, met andere voorwaarden, verschillende looptijden en verschillende waarborgen om ons stevig binnen ons mandaat te houden.” Als voorbeelden verwees ze naar het pandemische noodaankoopprogramma van de ECB en het concept van regelrechte geldtransacties. Dit werd onlangs naar voren gebracht door voormalig president Mario Draghi, die in het kader van de eurocrisis in 2012 aankondigde dat hij “alles zou doen om de euro te behouden”. 

Schnabel liet echter vaag doorschemeren dat een nieuw “instrument” niet zonder voorwaarden kon komen. Volgens de directeur van de ECB is een eerste tegengif om de rentekloven te dichten de flexibele herinvestering van fondsen van verlopen obligaties als onderdeel van het multi-miljard dollar-aankoopprogramma voor PEPP-obligaties.

Niet iedereen is echter overtuigd van de geplande reddingsprogramma’s van de ECB. Beleggers die gewend zijn aan grootschalige marktinterventie door de ECB zijn er nog niet van overtuigd dat de centrale bank de leenkosten kan verhogen en tegelijkertijd de obligatierendementen van de meest kwetsbare leden van de regio onder controle kan houden. Met name de hoge inflatie van momenteel ruim 8 procent en de gevolgen van de coronapandemie vormen een probleem. 

“De aandelenmarkten kreunen onder zorgen over inflatie, problemen met de toeleveringsketen en afnemend economisch vertrouwen”, zegt Ulrich Kater, hoofdeconoom bij de spaarbankeffectendochter Dekabank, tegen het Handelsblatt . Op de obligatiemarkten zou een scherpe stijging van de inflatieverwachtingen de prijzen hebben gedrukt en de rente ‘dramatisch hebben opgetrokken’. Opluchting op de financiële markten is dus voorlopig niet in zicht.